• لطفاً در خصوص سابقه جشنواره و چگونگی شکل گیری آن توضیح دهید؟
◊ در ماه مبارک رمضان سال گذشته، به پیشنهاد وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در جلسه ای که با حضور جناب حجة الاسلام شبیری و جناب آقای سمیعی برگزار شده بود، بحث شکل گیری جشنواره مطرح شد؛ اما به دلیل کمی وقت برگزاری آن به اردیبهشت یا خرداد ماه 84 موکول شد و حدوداً از میانه اردیبهشت ماه اعلان گردید که جشنواره تا قبل از 15 خرداد برگزار شود و اجرای آن به عهده شرکت تعاونی مراکز اطلاع رسانی علوم اسلامی گذاشته شد.
• از نظر سابقه تاریخی جشنواره، آیا می توان گزینش نرم افزارهای برتر در ششمین نمایشگاه نرم افزارهای اسلامی را نخستین گام در این زمینه به شمار آورد؟
◊ در آخرین نمایشگاهی که از طرف مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد؛ یعنی ششمین نمایشگاه نرم افزارهای اسلامی، بخشی را به انتخاب نرم افزارهای اسلامی اختصاص دادند که در آنجا فقط به نرم افزارهای شرکت کننده در نمایشگاه ششم جایز داده شد؛ البته نه به عنوان جشنواره، بلکه به عنوان انتخاب نرم افزار برتر نمایشگاه. از این رو، نمایشگاه مذکور را نمی توان جزئی از جشنواره نرم افزارهای اسلامی خواند؛ زیرا در آن فراخوان عمومی صورت نگرفته بود. در مجموع، عدم وجود نگرشی جامع به تلاش ها و تولیدات نرم افزار علوم اسلامی تا کنون باعث شکل گیری این جشنواره شد.
• نسبت جشنواره نرم افزاری ها اسلامی با مراسم گزینش کتاب سال الکترونیک چیست؟
◊ اگر بحث را به سوی کتاب الکترونیک پیش ببریم، دائره بحث بسیار محدود خواهد شد. ولی در جشنواره به چند حیطه کاری وارد شدیم که نرم افزارها و پایگاه ها از آن جمله اند. در این جشنواره برای نخستین بار نرم افزارهای اسلامی در چهار مقوله: اطلاع رسانی، متون، برنامه های چندرسانه ای و آموزش، بررسی شدند. به همین جهت، این جشنواره بسیار وسیع تر از انتخاب کتاب الکترونیک می باشد و هر کدام از چهار مقوله فوق نیز در چندین زیرمجموعه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
• نقش اصلی مرکز را در این جشنواره چه می دانید؟
◊ مرکز به عنوان یکی از ارکان اصلی و اعضاء شرکت تعاونی، با توجه به تجارب زیادی که در زمینه برگزاری نمایشگاه ها، سمینارها و همایش ها داشته است، به کمک جشنواره آمد؛ چنان که در شورای داوران نیز حضور نسبتاً سودمندی داشته است؛ البته در مواردی که یکی از نرم افزارهای مرکز کاندیدای دریافت جایزه بود، نماینده مرکز در هیئت داوران حضور نداشت، و برای مؤسسات و مراکز دیگر نیز همین رویه در نظر گرفته می شد.
• برخی نرم افزارهایی که فقط از آنها تقدیر شده است، در مقایسه با نرم افزارهای انتخاب شده در جشنواره، از امکانات و محتوای بیشتری برخوردارند. علت این امر چیست؟
◊ بر اساس ضوابط جشنواره، اگر تعدادی از محصولات یک شرکت در یک موضوع بالاترین امتیاز را بیاورند، فقط به یکی از آن محصولات جایزه تعلق می گیرد و از سایر تولیدات آن فقط تقدیر به عمل خواهد آمد تا محصولات سایر شرکت ها نیز مجال دریافت جایزه را داشته باشند.
مثلاً در موضوع متون، نرم افزار جامع الاحادیث (نور 2/5)، درایة النور و موسوعه نهج البلاغه از مرکز تحقیقات در شمار محصولات برگزیده قرار گرفتند؛ ولی فقط به نور 2/5 جایزه داده شد و دو محصول دیگر که از جهت کسب امتیاز رتبه چهارم و پنجم داشتند، به رتبه دوم و سوم ارتقاء پیداکردند و جوایز مربوطه را دریافت نمودند.
• معیار داوری و مراحل انتخاب نرم افزارها و پایگاه های برتر چه بوده است؟
◊ در زمینه داوری، معیارهای ده گانه ای مطرح شده بود که هر کدام از معیارها در هر زمینه، ضریب خاصی برای خود داشت؛ مثلاً در بحث متون، حجم متون ضریب 4 و در بحث مربوط به نرم افزارهای چندرسانه ای، این معیار از ضریب 2 برخوردار بود. و یا اینکه در خصوص پایگاه های اطلاع رسانی معیار به روزرسانی یکی از معیارهای اساسی بود.
هیئت داوران پس از سه مرحله به داوری نهایی رسیدند که در مرحله اول، 1000 محصول رسیده در اختیار داوران قرار داده شد. محصولاتی که کمتر از 50 امتیاز کسب کرده بودند، در این مرحله حذف شدند. به این ترتیب، حدود 400 محصول به مرحله بعد راه یافتند. در مرحله دوم نیز توسط گروهی دیگر از داوران محصولات بررسی شد. در نهایت، از هر گروه، 10 محصول بالا آمدند. سپس از مراکزی که محصولات آنها به مرحله نهایی رسیده بود، جهت معرفی نرم افزار خود، و پاسخگویی به سوالات داوران دعوت کردیم. آنان به قم آمدند و در چهار روز کاری به صورت فشرده به بحث و اظهار نظر درباره محصول برگزیده خود پرداختند.
باید به این نکته نیز اشاره کنم که پنج نفر داور نهایی جشنواره از مراکز گوناگون و شهرهای مختلف همچون: تهران، اصفهان، قم و مشهد آمده بودند، و به گونه ای انتخاب شده بودند که مورد اعتماد تمامی شرکت ها و مؤسسات تولید کننده نرم افزارهای اسلامی باشند.
• آیا زمان تولید نرم افزار نیز جزء معیارهای داوری بود؟
◊ خیر. از آنجایی که نخستین جشنواره را برگزار می کردیم بنابراین بود که تمامی نرم افزارهایی که طی پانزده سال داده پردازی اسلامی تولید شده بودند، در جشنواره شرکت داده شوند.
• آیا شرکت تعاونی در نظر دارد که جشنواره را هر سال برگزار کند؟
◊ قبل از هرچیز در نظر داریم که این جشنواره را در فهرست نمایشگاه ها و جشنواره های رسمی کشور ثبت کنیم تا هر سال بودجه لازم به آن اختصاص داده شود. علاوه بر این، سعی داریم که این جشنواره را درمجموعه برنامه های وزارت ارشاد و یا تکفا قرار دهیم تا بتوانیم این جشنواره را هر سال بهتر و مفیدتر از گذشته سامان بخشیم.
• چه طرح هایی برای فراگیر کردن این جشنواره در آینده دارید؟ آیا برای بین المللی شدن آن نیز برنامه خاصی پیش بینی نموده اید؟
◊ این نوع جشنواره ها باید چند سال به صورت داخلی برگزار شود تا از نظر معیارها و شکل برگزاری به شکل مطلوب برسد. پس از آن می توان پیشنهاد بین المللی شدن آن را مطرح کرد، به خصوص که چنین جشنواره ای در بین کشورهای اسلامی وجود ندارد و جای خالی آن احساس می شود.
• چه حمایت ها و تسهیلاتی برای برگزیدگان در نظر گرفته شده است؟
◊ از جمله پیشنهادهایی که در این باره ارائه شد، این بود که همان گونه که کتاب های برتر مورد حمایت وزارت ارشاد قرار می گیرد و از این آثار تعداد بسیاری خریداری و در اختیار کتابخانه ها و مراکز دانشگاه ها و علمی نهاده می شود، چنین کاری برای نرم افزارهای برگزیده نیز انجام شود. این اقدام از یک سو، باعث کاهش بار مالی پروژه، و از سوی دیگر، معرفی بهتر و دلگرمی مراکز تولیدکننده را نیز در پی خواهد داشت.
• حضور فرهیختگان حوزه انفورماتیک را در این جشنواره، چگونه ارزیابی می کنید؟
◊ فرهیختگان اسلامی حضور بسیار خوبی در این جشنواره داشتند و من تا به حال به یاد ندارم که چنین جمعی از پیشکسوتان و فعالان داده پردازی اسلامی در یک جا جمع شده باشند.
مثلاً آقای طالب پور از مؤسسان IT اسلامی و نیز آقای کورانی از بزرگ مردان IT اسلامی و فعالان اینترنتی اسلامی، در شمار کسانی بودند که در این جشنواره حضور داشتند. البته از دوستانی که در تکفا فعالیت می کنند نیز رسماً دعوت شده بود؛که به دلیل تداخل زمان جشنواره با سایر کارها،امکان حضور در جشنواره برایشان فراهم نشد.
• به منطور استمرار جشنواره و غنی سازی آن در آینده، چه برنامه هایی در نظر دارید؟
◊ طرح ها وبرنامه های بسیاری برای آینده فهرست شده اند، از جمله: ایجاد دبیرخانه دائمی، مستندسازی کارها، رسمیت بخشیدن به جشنواره، تأمین نیروها و تأمین بودجه و ساماندهی ارتباطات و مراجعات. البته برای تحقق اهداف این جشنواره با مشکلاتی چند مواجه هستیم که از مهم ترین آنها، مشکلات مالی است و ما در صدد هستیم که این مشکل را نیز از طریق وزارتخانه یا تکفا حل کنیم؛ زیرا در غیر این صورت ادامه جشنواره با چالش روبه رو خواهد شد.
• ضمن تشکر از جناب عالی، در پایان اگر مطلب خاصی در نظر دارید، بیان بفرمایید.
◊ گرچه بسیاری از زحمات جشنواره به عهده نیروهای مرکز بود، اما اگر کمک دوستانمان در دفتر تحقیقاتی یاسین و نیز همکاری و مساعدت دبیر جشنواره، جناب آقای حجة الاسلام شبیری نبود، نمی توانستیم این کار را به این خوبی به اجرا درآوریم به همین دلیل، جا دارد که از که هماهنگ کننده اصلی این برنامه ؛ یعنی حجة الاسلام شبیری، کمال تقدیر و تشکر خود را ابراز داریم. در ضمن؛ از مساعدت های جناب آقای سمیعی به عنوان حامی اصلی طرح نیز بسیار متشکریم.