مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، از همان اوان تولید محصولات نرم افزاری، موضوع بررسی و کنترل کیفیت تولیدات خویش را در نظر داشته و با توجه به اهمیت وافر «محتوا» و «ساختار» در محصولات رایانه ای، سه مرحله بررسی را پیش بینی نموده است:
مرحله اوّل: در ابتدا، کنترل کیفیت بر عهده مجموعه ای که مسئول پیشنهاد و اجرای طرح اند، گذاشته می شود؛ بدین ترتیب که طرح مطالعاتی توسط محققان داخل هر گروه علمی و با مشورت کارشناسان خارج از مرکز ارائه می گردد و در آن، تمام جنبه های محتوا مورد ارزیابی قرار می گیرد، تا آنکه مناسب ترین محتوا تصویب و پیگیری شود. همچنین، پس از بررسی و تصویب ساختار مناسب، استاندارهای لازم، مطابقت آن با خواسته های طرح و بی نقص بودن آن، توسط ابزارهای مربوط به هر مرحله از برنامه نویسی و فایل سازی، آزمایش می گردد.
در بخش محتوا، این مرکز افزون بر وجود کارشناسی های مختلف در راستای اتقان فهرست منابع و نسخه های استفاده شده، برای تایپ منابع، روش دوبار تایپ و مقایسه آنها با همدیگر را برگزیده و پس از آن، با تصحیح مقابله ای دو تایپ و تصحیح فهرست کلمات متون، به بالابردن کیفیت متن دیجیتالی ارائه شده اقدام می کند و این در حالی است که برای هریک از تایپ ها و تصحیح ها نیز ناظر جداگانه ای گمارده است. در اِعمال فرمت های عمومی و تخصصی، علاوه بر مدیران، ناظرانِ هر قسمت نیز مسئولیت بررسی صحت فرمت ها و تطبیق آن با طرح را بر عهده دارند.
بنابراین، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تمام تلاش خود را درباره کیفیت طرح و انطباق درجه همسویی محصول با مشخصه ها، استانداردها و معیارهای ساختاری و محتوایی تعیین شده برای ساخت آن به منظور استفاده بهتر و بیشتر مشتری، به کار می برد.
مرحله دوم: پس از تکمیل نرم افزار و تولید نسخه ابتدایی، نوبت به اداره کنترل کیفیت و بررسی نرم افزار می رسد که از سه گروه بررسی نرم افزار «موبایل»، «وب» و «دسکتاپ» تشکیل شده است و وظیفه و هدف اصلی آنها، دنبال کردن راهکارهایی است برای ارتقای سطح کیفیت محصولات مرکز و داشتن استاندارهای لازم، جهت ارائه محصولی که رضایت مشتری یا کاربر را در پی داشته باشد. در این خصوص، متخصصان مربوطه به بررسی و یافتن اشکال های احتمالی می پردازند و هر برنامه را دست کم دو نفر، طبق چک لیست های مرتبط به هر ساختار، بررسی می کنند و کاستی های محتوایی و اشکال هایی را که در فایل سازی یا برنامه نویسی ایجاد شده، در اتوماسیون کاری خویش یادداشت می نمایند. پس از تأیید و نهایی کردن، اشکال ها توسط مدیر گروه برای مجری پروژه ارسال می شود و ایشان با همکاری پژوهشگران و مهندسان مرتبط با پروژه، نسبت به رفع آنها اقدام می کند. پس از آن، نسخه بتا برای کاربران مخصوص و برخی پژوهشگران و متخصصان موضوع نرم افزار ارسال می گردد و نظرهای اصلاحی آنان نیز دریافت و اِعمال خواهد شد.
در گروه وب، علاوه بر کنترل های گفته شده، بحث سئو و بهینه سازی پایگاه های اینترنتی و ارتقای رتبه آنها، همیشه مورد توجه بوده است. به همین جهت، به موضوع نمایه زدن، جدیدبودن، قرینه سازی مطالب و اینکه پایگاه هر روز توسط جست وجوگران رصد شود، توجه می شود. بدیهی است که این استمرار در عرضه اطلاعات، از لحاظ کیفیت، ما را در جایگاه بالایی نگه می دارد. در همین راستا، پیوسته در پایگاه های معتبری مانند گوگل و الکسا، پایگاهای مرکز رصد می شود و همواره گزارش تحلیلی ماهانه از آنها دریافت شده، به مدیران مرتبط با پایگاه ارائه خواهد شد. بنابراین، وقتی کیفیت در بُعد محتوا و ساختار، به میزان قابل قبولی رسید، برنامه مذکور مورد تأیید قرار گرفته، برای تولید و تکثیر ارسال می گردد.
مرحله سوم: به منظور کسب اطمینان حداکثری در تولید و عرضه محصولات، آخرین نسخه از هر نرم افزار به لحاظ کاربری، طیّ دو حالت، در معاونت بازرگانی مرکز نور آزمایش و بررسی می شود:
- حالت اوّل ـ پیش از ارسال نرم افزار جهت تکثیر: در این زمان، مواردی چون: نصب برنامه، آزمایش سریال، اجرا و حذف از سیستم عامل، مورد بررسی قرار می گیرد.
- حالت دوم ـ پس از تکثیر و پیش از توزیع: در این حالت، بیشتر به نکات کیفی لوح فشرده، مانند: سلامت فیزیک لوح فشرده، تکثیر مناسب، کپی آسان محتویات و در نهایت، به نصب بدون اشکال برنامه توجه می شود.
البته رصد محصولات در مرحله عرضه نیز ادامه دارد؛ اما این نوع رصد و بررسی محصولات، به صورت انتخابی صورت می گیرد. در پایان نیز نرم افزار از کانال های مختلف در اختیار کاربر نهایی قرار خواهد گرفت.
از دیگر فعالیت هایی که برای بررسی کیفیت و ارتقای نرم افزار انجام می گیرد، ارتباط با افرادی است که با امور کاربران مرکز نور، پایگاه نورسافت و دیگر پایگاه های این مرکز تماس می گیرند و انتقادها یا پیشنهادهای خود را مطرح می کنند. این موارد نیز بررسی شده، برای مجری پروژه ارسال می گردد که با همکاری بخش های مربوطه، اشکال ها برطرف شده و پیشنهادهای مورد قبول، در نسخه بعدی مدّ نظر قرار خواهند گرفت. در هر صورت، روند بررسی و کنترل کیفیت نرم افزارها در واحدهای مختلف، نقش بسیار مهمی در ارتقای کیفیت محصولات دارد.
گفتنی است که رفتار سازمانی خودکنترلی، یکی از بهترین شیوه های کنترل کیفیت محصول است؛ یعنی عوامل مختلفِ مسیر طراحی و تولید محصول، کنترل کننده کیفیت فعالیت خویش باشند. بدین جهت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با تقویت ارزش های اخلاقی و انسانی و ایجاد انگیزه لازم برای احساس تعلق به محصول، خوداشتراکی را در عواملِ انجام فرایندها بارور می نماید و معتقد است که این شیوه، یکی از مؤثرترین روش ها در کنترل و ارتقای کیفیت محصول به شمار می رود.
با توجه به اهمیت و نقش موضوع کنترل کیفیت و بررسی نرم افزار، فصلنامه تخصصی ره آورد نور با همکاری «اداره کنترل کیفیت و بررسی نرم افزارِ» این مرکز، ویژه نامه حاضر را منتشر نموده که شامل بحث های مهم و کلیدی در این حوزه می باشد و در قالب مقالاتی چند، تقدیم علاقه مندان و محققان می گردد.
در پایان، از توجه و همیاری معاون محترم پژوهشی و نیز همکاران ایشان، به ویژه در اداره کنترل کیفیت و بررسی نرم افزار که در جهت ساماندهیِ محتوای این ویژه نامه تلاش نمودند، صمیمانه سپاس گزاریم.