چکیده

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور که پیشگام در کاربرد فنّاوری اطّلاعات و علوم رایانه برای پژوهش در علوم اسلامی و انسانی به شمار می‌رود، از همان آغاز کار، افزون بر رقمی‌سازی محتواهای معتبر، ابزارها، امکانات و قابلیت‌هایی نیز برای تسهیل کار پژوهشگران عرضه کرده و با انجام پژوهش‌های دقیق در متون، و استخراج اصطلاحات مهم و کاربردی در هر شاخه از دانش، ارزش علمی به متون افزوده است. نتیجه این فعالیت‌ها، تولید برنامه‌های متنوّع با روش‌های: درختواره‌ای، معجم موضوعی، دانشنامه و فرمت تخصّصی است. معاجم موضوعی (فرهنگ‌های موضوعی)، از جمله مهم‌ترین روش‌های غنی‌سازی و سازمان‌دهی محتواست. در این مقاله، به معرّفی یکی از تازه‌ترین محصولات مرکز که با استفاده از این شیوه تولید شده، یعنی «معجم موضوعی آثار ملاصدرا» پرداخته خواهد شد.

اشاره

در پنجمین روز از هفته پژوهش، ششمین نشست از «سلسله نشست‌های علمی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» با حضور ناقدان و کارشناسان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با عنوان «نقد و بررسی تجمیع و ارائه دیجیتال آثار مفاخر علمی با رویکرد نرم‌افزارهای شخصیت‌محور» در سالن اجتماعات مرکز نور برگزار گردید.

در ابتداء جلسه، کارشناسان و ارائه‌دهندگان برنامه، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصطفی طباطبایی و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا رضایی اسفریزی، ضمن اشاره به فعالیت‌های صورت‌گرفته جهت معرفی مفاخر اهل‌تسنن در سایر کشورها و مغفول واقع شدن شخصیت‌ها و مفاخر شیعی در این عرصه، و همچنین لزوم پاسخگویی به شبهات مطرح‌شده از جانب برخی مغرضان در خصوص کم‌رنگ جلوه دادن نقش دانشمندان و علمای شیعه در ترویج علم و دین، به ضرورت ارائه مجموعه آثار دیجیتالی مفاخر و اندیشمندان شیعی اشاره کردند و بر اهمیت تولید نرم‌افزارهای شخصیت‌محور که به ارائه آثار هریک از این بزرگان اختصاص دارد، تأکید ورزیدند.

گفتنی است، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با حدود 200 عنوان نرم‌افزار رومیزی و بیش از 50 عنوان نرم‌افزار نسخه اندروید، گام بلندی در جهت احیای تراث و فرهنگ اسلامی و نیز تراجم و شرح حال بزرگان اسلامی، اعم از شیعی و سنّی، برداشته است.

در ادامه این نشست، ناقدان مدعو، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری، پژوهشگر و مدیر مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه، و نیز حجت‌الاسلام والمسلمین علی صدرایی خوئی، مصصح، فهرست‌نگار و کتاب‌شناس برجسته، به بیان دیدگاه کارشناسی خود در این باره پرداختند.

آنچه در این نوشتار از نظر شما خوانندگان گرامی می‌گذرد، سخنان نسبتاً تفصیلی کارشناسان و ناقدان محترم است که هرکدام به نکاتی مفید و کاربردی در موضوع نشست اشاره نمودند.

اشاره

آنچه در این نوشتار می‌خوانید، برگرفته از سخنرانی مهندس احمد ربیعی‌زاده، مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی و علوم اسلامی و انسانی دیجیتال نور است که در سلسله نشست‌های تخصصی هفته پژوهش در سالن اجتماعات مرکز ارائه شده است. مهندس ربیعی‌زاده، ضمن اشاره به روند تکامل موضوع هوش مصنوعی در این مرکز، به بیان اهداف، دستاوردها و چشم‌اندازهای این مبحث در تولید محصولات نور پرداخت که به‌روشنی نشانگر آن است، مرکز نور در طی بیش از سه دهه فعالیت خویش، روند روبه‌رشدی را در حوزه هوش مصنوعی علوم اسلامی و انسانی پشت سر گذاشته و برنامه‌های کاربردی و ابزارهای ارزشمندی را در این باره عرضه نموده و مسیر پژوهش در علوم و معارف اسلامی و انسانی را هموار ساخته است.

اشاره

چهارشنبه 28مهرماه سال 1400ش، هم‌زمان با میلاد مبارک و فرخنده رسول اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع)، از جدیدترین محصول نرم‌افزاری مرکز نور با عنوان «کتابخانه و درختواره کلام اسلامی ـ نسخه 2» در سالن اجتماعات این مرکز رونمایی شد. در این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید شیرملکی، مدیر گروه علوم کلام و علوم عقلی مرکز نور، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد‌حسین بهرامی، رئیس محترم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس محترم بنیاد فرهنگی امامت و انجمن کلام حوزه، به ایراد سخن پرداختند.

در این گزارش، به‌اجمال نگاهی داریم به آنچه در این آیین رونمایی گذشت.

اشاره

در این مقاله، به معرفی برنامه موبایلی قرآن نور پرداخته شده است. این نرم‌افزار، اوّلین محصول قرآنی مرکز نور در حوزه موبایل می‌باشد. صفحه قرآن کریم، ترجمه و تفسیر، فهرست موضوعی، اعلام و اسماء، آیات مرتبط و اِعراب قرآن، از جمله مهم‌ترین بخش‌های این برنامه است. تلاوت‌های مختلف از قرّای مشهور ایران و جهان و نیز جست‌وجو، از قابلیت‌های مهم این برنامه به شمار می‌رود.

اشاره

مهرماه سال جاری، در مؤسسه لغت‌نامه دهخدا مراسم رونمایی از پایگاه لغت‌نامه برخط قاموس نور به شکل مجازی (پخش زنده) و با حضور حداقلی میهمانان، پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی برگزار شد. سخنرانان این مراسم، دکتر محمود بیجن خان، رئیس مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی، و دکتر محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و نیز حجت‌الاسلام والمسلمین مسیح توحیدی، متکفل پروژه بودند که در این آیین رونمایی، مطالبی را در حوزه زبان فارسی و قابلیت‌های وبگاه قاموس نور بیان نمودند.

 چکیده

مراجعه به منابع لغوی برای درک صحیح معانی کلمات، یکی از نیاز‏های اولیه در فرآیندهای پژوهشی حوزه علوم اسلامی است. هر پژوهشگر، جهت فهم معانی کلمات یا عبارات مد نظر خود، هنگام مراجعه به منابع لغوی در نسخه‌های چاپی سنّتی، فرآیندی را در چندین مرحله طی می‌نماید تا به مقصود نهایی خویش، یعنی یافتن توصیفات مندرج ذیل مداخل لغوی، دست یابد. این فرآیندها، در خصوص زبان عربی که کلمات دست‌خوش تغییرات متعددی در ساختار صرفی خود شده‌اند، پیچیده‌تر است. هدف از طراحی و تولید «قاموس نور»، به عنوان یک لغت‌نامه هوشمند الکترونیکی، گذر از شیوه‌های سنّتیِ مراجعه به منابع لغوی متعدد و پیاده‌سازی حداکثری الگوهای ماشینیِ هوشمند جهت ارائه سریع پاسخ‌های صحیح به پژوهشگران است.

ساماندهی لغت‌نامه‌های متقدم عربی و نظام‌بندی این منابع ارزشمند بر اساس یک ساختار واحد و همچنین تحلیل صرفی کلمات ورودی کاربران توسط دو موتور قدرتمند تحلیلگر صرفی نور و استمر هوشمند نور جهت اتصال ماشینی به نزدیک‌ترین مداخل لغوی، از دستاوردهای منحصربه‌فرد این واژه‌نامه هوشمند الکترونیکی است که در قالب پایگاه اینترنتی، نرم‌افزار رومیزی و تلفن‌های همراه قابل استفاده است. همچنین، با ایجاد شبکه واژگانی بین مداخل، تطبیق بر آیات قرآن و روایاتِ سرشار از معارف غنی اهل‌بیت(ع)، اطلاعات متنوع و ارزشمند دیگری نیز در اختیار پژوهشگر قرار می‌گیرد که این واژه‌نامه هوشمند را از دیگر رقبای خود متمایز می‌سازد.

اشاره

نرم‌افزار کتابخانه دروس حوزوی2، مشتمل بر منابع مهم کتاب‌های درسی حوزه‌های علمیه در پایه‌های مختلف از مقدمات تا پایان سطح و شروح و حواشی هریک از کتاب‌ها و پیش‌نیازهای علمی طلاب و اساتید است. نسخه اوّل این برنامه، در سال 1393ش تولید شد و نسخه دوم آن، در سال 1400ش عرضه گردیده است.

این گزارش، به معرفی اجمالی امکانات و قابلیت‌های نسخه دوم و محتوای مراسم رونمایی این نرم‌افزار پرداخته است. سخنران ویژه این مراسم، آیت الله حسینی بوشهری بوده است و پیش از ایشان نیز رئیس محترم مرکز نور، دکتر محمدحسین بهرامی، سخنرانی کردند و نکات ارزنده‌ای را یادآور شدند.

اشاره

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، در طیّ بیش از سی سال فعّالیّت در حوزه داده‌پردازی علوم اسلامی و تولید محصولات نرم‌افزاری در بسترهای مختلف، آن طور که مخاطبان و کاربران نور اذعان داشته‌اند، مسیر تولید دانش و عرصه پژوهش‌های اسلامی و معرفتی را هموار نموده و بحمدالله، دستاوردهای بزرگی را در این سال‌ها به دست آورده است.

در این نوشتار، خوانندگان محترم را با تازه‌های تولیدات نور در زمینه نرم‌افزارهای ویندوزی آشنا می‌سازیم و نگاهی اجمالی به محتوای و قابلیت‌های این محصولات داریم. مقاله حاضر، در دو بخش کلّی «محصولات اختصاصی نور» و «نرم‌افزارهای مشارکتی نور» سامان یافته است. گفتنی است که نوشته حاضر، از معرّفی نرم‌افزارهای تولیدی مرکز نور که بعد از نگارش این مقاله، عرضه خواهند شد، خالی است.

اشاره

آنچه در این مقاله از نظر شما خوانندگان محترم می‌گذرد، گزیده‌ای از متن وبینار مهندس احمد ربیعی‌زاده، مدیر محترم اداره پردازش هوشمند مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که در 24 آذرماه 1399 مصادف با هفته پژوهش ارائه شده بود. از آنجا که این وبینار، مشتمل بر نکات مفید در خصوص کاربرد هوش مصنوعی در پژوهش‌های علوم اسلامی است، مناسب دیده شد در فصلنامه ره آورد نور انعکاس یابد. طی این وبینار، با مقوله هوش مصنوعی و کاربردهای آن در پژوهش‌های علوم اسلامی و نمونه‌هایی از این دستاوردها در تولیدات وبی و نرم‌افزارهای ویندوزی مرکز نور آشنا می‌شوید.

چکیده

امروزه باوجود گسترش روزافزون فنّاوری‌ و ظهور ابزارهای متنوّع دیجیتال، همچنان رایانه‌های شخصی و سیستم‌عامل‌های به‌کاررفته در آنها، سهم گسترده‌ای از بازار فنّاوری را به خود اختصاص داده‌اند. در این میان، سیستم‌عامل ویندوز که یکی از ده‌ها سیستم‌عامل موجود در جهان می‌باشد، به دلیل ابتکار عملی که شرکت مایکروسافت در طراحی، اجراء و عرضه این سیستم‌عامل در سال‌های ابتدائی فراگیرشدن رایانه‌های شخصی انجام داده است، توانسته سهم عمده‌ای از بازار کاربران سیستم‌عامل‌های گوناگون را به خود اختصاص دهد. در این مقاله، با توجّه به کارکرد خاصّ و ویژه استفاده از رایانه‌های شخصی، در مقایسه با سایر ابزارهای دیجیتال و همچنین محبوبیت و رواج گسترده سیستم‌عامل ویندوز، در مقایسه با سایر برندهای رقیب و با هدف تبیین ضرورت تداوم تولید محصولات فرهنگی مبتنی بر این سیستم‌عامل، وضعیت تولید محصولات فرهنگی عمومیِ مبتنی بر سیستم‌عامل ویندوز، مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته و برخی از شاخص‌ترین شرکت‌های فعّال در این حوزه و محصولات تولیدی آنها معرّفی‌شده است.

اشاره

محصولات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در موضوعات گوناگون علوم و معارف اسلامی سامان یافته است و همه حوزه‌های مربوط به: عقاید، کلام، قرآن، حدیث، ادعیه، فقه، احکام و مناسک، فلسفه، منطق، عرفان، اخلاق، تربیت، ادبیات، طب، فرهنگ، اجتماع، تاریخ و سیره، جغرافیا، نجوم، سیاست، انسان‌شناسی، شخصیت‌شناسی و آثار بزرگان را پوشش می‌دهد.

یکی از این موضوعات، اخلاق است. تولیدات نور در حوزه اخلاق، به دو دسته کلّی قابل تقسیم است: الف. محصولاتی که تنها به همّت محقّقان و متخصّصان مرکز تهیه و تولید شده و همه یا بخش بسیاری از آن، به موضوعات و مباحث اخلاقی مرتبط است. ب. نرم‌افزارهایی که با مشارکت مرکز نور سامان یافته و تمام یا قسمتی از آن، به ارائه متون و مطالب اخلاقی اختصاص دارد. در این نوشتار، به معرّفی اجمالی مهم‌ترین این محصولات به‌ ترتیب الفبایی می‌پردازیم.

اشاره

آنچه در این گزارش می‌خوانید، مروری است بر نشست‌های خبری و رونمایی‌های برگزارشده در ماه پایانی سال 1399 و اوایل سال جاری که در آنها، از برخی محصولات جدید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی پرده‌برداری شده است. نسخه جدید حدیث ولایت، مجموعه آثار سید هادی خسروشاهی ـ نسخه 3، دانشنامه تفسیر صافی، دانشنامه تفسیر طبری، و نهج‌البلاغه اندرویدی ویژه حامل‌های همراه، از جمله محصولات تازه‌ای است که در طی مراسمی چند، از آنها رونمایی شد و به محقّقان و علاقه‌مندان علوم و معارف اسلامی معرّفی گردید.

چکیده

تفسیر صافی، اثر مولی محسن فیض کاشانی، یکی از تفاسیر روایی مهم شیعی به شمار می‌رود. با توجّه به جایگاه و اهمّیّت این تفسیر، پژوهش فنّاورانه آن ضرورت ‌داشت. از آنجا که پژوهش به شیوه فرهنگ موضوعی، تخصّصی، زمان‌بر و پُرهزینه است، هیئت علمی گروه قرآن مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برآن شد که در پژوهش صافی، از روش دانشنامه‌ای استفاده کند. این بود که دانشنامه تفسیر صافی شکل گرفت. رابط‌ کاربری این برنامه، به لحاظ شهرتش سه زبانه (فارسی، عربی و انگلیسی) بوده و پژوهش اوّلیه آن، در سال‌های دور تحقّق یافت و تولید آن، به‌دلایلی به تعویق می‌افتاد؛ امّا توفیق رفیق گشت تا در سال 1399 شاهد خودنمایی این تفسیر گرا‌ن‌سنگ در عرصه دسکتاپ باشیم. امید است که مقبول طبع اساتید تفسیر و علوم قرآن و طلاب و دانشجویان این رشته قرار گیرد.

چکیده

اگرچه ذاتاً تلفن‌های هوشمند به ‌عنوان وسیله‌ای برای برقراری ارتباط با سایرین شناخته می‌شوند، امّا بدون تردید، این وسیله کوچک و محبوب، در دنیای پیشرفته امروزی، به ابزاری غیرقابل ‌انکار در دنیای فنّاوری و توسعه خدمات مرتبط با آن تبدیل شده است و نقش بسیار مهم و پُررنگی در زندگی انسان مدرن ایفا می‌نماید.

تلفن‌های هوشمند، به دلیل ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی که نسبت به سایر ابزارهای فنّاوری دارند و همچنین با توجّه به امکانات جذّاب و متنوّعی که در اختیار کاربران قرار می‌دهند، توانسته‌اند به یک دستیار و همدم مجازی برای انجام تمامی فعّالیّت‌های روزمره افراد جامعه تبدیل شده، انقلابی عظیم در عرصه فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات به وجود آورند.

این مهم در کنار ظرفیت‌های عظیم و رو به توسعه تلفن‌های هوشمند، سبب شده است که این وسیله کوچک و قابل‌ حمل، با حفظ کارکرد ارتباطی خود، به یک ظرفیت عظیم کامپیوتری تبدیل شده و با به چالش کشاندن تولیدکنندگان محصولات نرم‌افزاری، ضرورت بازنگری در شیوه‌های تولید و عرضه اطّلاعات، متناسب با خواست و ذائقه مخاطب و همگام با تکنولوژی‌ها نوین را صدچندان نماید.

در این مقاله، سعی شده است با بیان اهمّیّت جایگاه تلفن‌های هوشمند و نقش فعّال و بسزای آنها در فضای زندگی امروزی، به ‌ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های این وسیله مهم و فراگیر، در خصوص آگاهی‌بخشی و افزایش سطح فرهنگ و معلومات افراد جامعه، و همچنین بیان راهکارها و عوامل تأثیرگذار برای موفّقیّت در این عرصه پرداخته شود.

شعر حافظ همه بیت‌الغزل معرفت است               آفرین بر نفس دلکش و لطف سخنش

سخن نخست

نرم‌افزار دانشنامه چند‌رسانه‌ای حافظ، پس از 7 سال تحقیق و پژوهش و برنامه‌نویسی فنّی، در سال 1392 به همّت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تولید و عرضه گردید. برای انتخاب متن اصلی نرم‌افزار، تمامی نسخه‌های کهن و جدید بازبینی شد و بین نسخه‌های موجود (بیش از 35 نسخه چاپی و 44 نسخه خطی)، مقایسه‌ا‌ی دقیق صورت گرفت و در نهایت، نسخه علّامه قزوینی و قاسم غنی با تصحیح خانلری و مقدّمه ذوالنور انتخاب شد.

دقّت و وسواس زیاد در تهیه و تولید محتوا، حضور مؤثّر استادان و بزرگان فرهنگ، هنر و ادب پارسی در فرآیند تولید این محصول، و نیز بازسازی و احیاء نسخه‌های قدیمی سده نهم هجری، بخشی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این نرم‌‌افزار به شمار می‌رود. مرکز نور با تولید این برنامه، خدمتی بس بزرگ به جامعه ادبی و زبان فارسی و نیز حافظ‌دوستان و حافظ‌پژوهان ایران و جهان نموده است.

کاربری عمومی و آسان این نرم‌افزار، دامنه کاربران این نرم‌افزار را توسعه داده و گستره فراوانی از مخاطبان، شامل گروه‌های سنّی از سطح دانش‌آموزی تا استادان ارجمندان دانشگاهی و حوزوی و پژوهشگران فرهنگ و ادب فارسی را دربرمی‌گیرد؛ امّا به نظر می‌رسد این نرم‌افزار در میان انبوه تولیدات مرکز نور، مغفول واقع شده و چندان در میان اهل ادب و هنر شناخته‌شده نیست. این نوشتار، در صدد معرّفی شگفتانه‌های بی‌نظیری است که تنها در این نرم‌افزار قابل دسترسی است و مشابهی برای آنها یافت نمی‌شود.

چکیده

نهج‌البلاغه و غررالحکم، مهم‌ّترین آثاری هستند که سخنان گهربار امام علی(ع) را گردآوری کرده‌اند. نهج‌البلاغه در میان دانشمندان اسلامی (شیعه و سنّی)، جایگاه ویژه‌ای یافته است. به لحاظ موضوعی، این اثر یکی از متون مهم دینی، اخلاقی، عقیدتی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حکومتی است که در این دانش‌ها، کاربرد بسزایی دارد. براین‌اساس، شروح و ترجمه‌های بسیاری بر آن نگاشته شده است. نیز فهرست‌های موضوعی متعدّدی دانشمندان بنام برای آنها ترتیب داده‌اند. ازاین‌رو، ضرورت تولید دانشنامه علوی توسط مرکز نور روشن است. به همین دلیل، گروه حدیث معاونت پژوهش وظیفه خود دانست که دانشنامه علوی1 را ـ که سال‌ها از تولید آن می‌گذشت ـ در دستور کار قرار دهد و آن را از لحاظ منابع کتابخانه و پژوهش‌های متناسب با نهج‌البلاغه و غررالحکم غنی نماید و به همراه آخرین دستاوردهای فنّاوری اطّلاعات مرکز نور ارتقاء دهد و نسخه دوم آن را به عموم علاقه‌مندان، پژوهشگران، حدیث‌پژوهان و استادان رشته حدیث و علوم حدیث حوزه و دانشگاه تقدیم کند. ما ثواب و پاداش این کار سترگ را به روح حجّت‌الإسلام و المسلمین دکتر حاج سید جواد مظلومی(ره)، مدیر سابق گروه حدیث و مدیر پژوهشی دانشنامه علوی، تقدیم می‌نماییم.

نگارش این مقاله، متأسّفانه مصادف با رحلت ایشان در دهم بهمن‌ماه سال جاری گردید. خداوند رحمان، روح ایشان را غریق رحمت خویش سازد.

اشاره

در این مقاله، به معرّفی نرم‌افزار کتابخانه اخلاق اسلامی پرداخته شده ‌است. تا به حال، دو نسخه از این نرم‌افزار تولید شده که نسخه دوم آن، با عنوان «دانشنامه اخلاق اسلامی» در معرض استفاده کاربران قرار گرفته ‌است. نسخه یک این برنامه، شامل متن 363 عنوان کتاب در 620 جلد از منابع مهم در زمینه علم اخلاق، به زبان عربی و فارسی است و کتابخانه نسخه دوم این نرم‌افزار نیز حاوی 445 عنوان کتاب در 914 جلد است.

جمع‌آوری منابع مهم اخلاقی در چهار رویکرد: نقلی، فلسفی، عرفانی و تلفیقی، موضوع‌بندی کتابها و قسمت کتب مرتبط در نسخه یک، و افزایش منابع، استفاده از قالب کتابخانه‌ استاندارد، ایجاد دامنه موضوعی در نسخه دوم، از جمله قابلیت‌های مهم این برنامه ارزشمند است.

اشاره

با توجّه به جایگاه رفیع و ارزشمند علم اخلاق در میان علوم و معارف اسلامی و توسعه اخلاق‌پژوهی در سال‌های اخیر، گروه اخلاق مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با تولید «کتابخانه اخلاق» در سال 1394 و «دانشنامه اخلاق» (فهرست جامع) در سال 1397، امکان پژوهش نرم‌افزاری را برای جامعه اخلاق‌پژوهان و محقّقان و علاقه‌مندان این حوزه فراهم کرد. بحمدالله، تاکنون انتظارات کاربران مرکز نور در این حوزه تا حدّ بسیاری برآورده شده است. در این مقاله، به گزارش نسخه «دانشنامه اخلاق» پرداخته می‌شود.

 محراب ابرویت بنما تا سحرگهی          دست دعا برآرم و در گردن آرمت
(دیوان حافظ شیرازی، غزل 91)

چکیده

دعا، بهترین وسیله برای تعالی جان بنده و تقرّب به خالق هستی است. آرامش روحی و روانی، گمشده انسان کنونی است که با دعا به دست می‌آید. مفاتیح‌الجنان حاج شیخ عبّاس قمی(ره)، بهترین دانشنامه دعایی است که شیعیان کامل‌ترین استفاده را از آن در مراسم مذهبی خود می‌برند و دیجیتالی‌سازی آن در عصر فنّاوری اطّلاعات، بسیار ضرورت داشت. به همین جهت، در سال 1380 این اثر با عنوان «نورالجنان» توسط گروه قرآن مرکز نور به اهل دعا تقدیم شد. با توجّه به ارتقاء محتوایی و ساختاری برنامه‌ها، اینک جا دارد این محصول نیز ارتقاء یابد و نسخه جدیدی از آن تولید شود و در اختیار اهل دعا و دعاپژوهان قرار گیرد.

در این نوشتار، نخست سخنی در ارزش معنوی دعا در قرآن و حدیث ارائه شده و سپس، به فلسفه شکل‌گیری و تحلیل و طراحی نورالجنان1 پرداخته شده و در پایان، دانشنامه دعا و زیارت (نورالجنان2) معرّفی شده است. از خوانندگان محترم تقاضامندیم پیش از تولید برنامه، با انتقادات ارزنده و پیشنهادات سازنده خود، ما را در بهینه‌سازی آن یاری رسانند.