ره آورد نور

مقدمه

امروزه با گسترش وسايل اطلاع‏ رسانى، پيشرفت سريع فناورى اطلاعات و تشكيل مؤسسات در حوزه فناوری‌های جديد،  اطلاعات ارزشمند فراواني در قالب كتابخانه‌هاي الکترونیکی و نرم‌افزارهای متنی ارائه شده و کتابخانه‌های دیجیتال با شتابي فراوان به يك منبع اطلاعاتي ممتاز تبديل شده‌اند. برای دستیابی پژوهشگر به اطلاعات و منابع دیجیتالی، دو روش عمده وجود دارد: نخست، دستیابی به اطلاعات از طریق کلمات‌، فهارس و الفاظ. روش دوم که اساسی ترین و بیشترین درخواست کننده را  به خود اختصاص داده است، استفاده از نمایه‌ها و موضوعات جستجو برای رسیدن به محتوای مورد نظر می‌باشد. در این نوشتار، سعی شده است تا با بررسی روش‌های جستجو و اشاره به موارد مختلفی که می‌تواند در جستجو و بازیابی اطلاعات سرعت، دقت، جامعیت و مانعیت جستجو را بالا ببرد، اشاره شود.

اشاره

تاریخ اسلام همواره شاهد بروز اندیشه های گوناگون در حوزه معارف و عقاید اسلامی بوده است و برای پاسداشت از اصول ناب دینی و صیانت پیکره اسلام از آسیب هر گونه شبهه و انحرافی در حوزه عقیده، عالمان ربانی و اندیشمندان مسلمان تلاش‏های شایسته و آثار گرانقدری را از خود به یادگار گذاشته‏ اند. بدیهی است که جمع‏آوری این منابع ارزشمند و عرضه آن‏ها به صورت یک کتابخانه الکترونیکی، مسیر کاوش در آثار کلامی را تسهیل می‏نماید و به استفاده هر چه بهتر و بیشتر از متون علم کلام کمک می‏نماید. از این رو، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی کوشیده است تا با تولید نرم‏افزار کتابخانه کلام اسلامی گنجینه منابع عقاید اسلامی را به طور یکجا فراهم آورد و به وسیله ابزارهای پژوهشی روز به یاری اساتید و پژوهشگران این دانش بشتابد.

اشاره

آنچه در مواجهه با نرم‌افزار جامع فقه اهل البيت2 نسبت به نسخه قبلي آن احساس مي‌شود، تغييرات و ارتقاي چشمگير برنامه از نظر علمي و فني است. وجود قابليت‌هاي عديده پژوهشي و توانمندي‌هاي مفيد علمي در اين كتابخانه تخصصي فقهي باعث گرديد كه در اين شماره به حضور متكفل اين نرم‌افزار تخصصي فقه برسيم و مهم‌ترين امكانات علمي و تحقيقاتي اين برنامه را از زبان ايشان بشنويم.

مقدمه

نشر الکترونیک و یا به عبارتی ارائه اطلاعات در قالب الکترونیک، پدیدهای نو و انقلابی در عرصه نشر محتوا محسوب می‌شود که در کشور ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته و راهکارهای لازم جهت استفاده از آن به صورت جامع فراهم نشده است. مسلم است که با گسترش روزافزون دنیای ارتباطات، داشتن بستری جامع و منعطف برای نشر الکترونیک، لازمه بقا در عرصه نشر است. از همین رو و با توجه به مزایایی که ذکر می شوند، ارائه کتاب الکترونیک مورد توجه بسیاری از محافل علمی و تجاری قرار گرفته است.

 مسائل مربوط به «زن و خانواده»، از مهم‌ترین موضوعات جامعه امروزی است؛ چنانکه در گذشته نیز همواره مورد دغدغۀ پیشینیان بوده است.

امروزه تبلیغات مسموم دشمنان انسانیت با هدف دین و عدالت‌ستیزی، در گام نخست به نابودی خانواده می‌اندیشند؛ زیرا جهان‌خواران دریافته اند تا زمانی که خانواده سالم و مستحکم باشد، نسل استوار و ثابت قدم بوجود می‌آید و نمی توانند به‌آسانی به اهداف شیطانی خود برسند. از این رو، تلاش استعمار برای متزلزل کردن نهاد خانواده با استفاده از ابزارهای گوناگون خصوصاً شبکه‌های متنوع ماهواره‌ای و همچنین فضای اینترنت و نرم‌افزارها دو چندان شده است.  به همین جهت اندیشوران، دینداران و دلسوزان جامعه همواره به این خطر اشاره کرده و رسانه های مبتذل را برای خانواده‌ها سمی مهلک خوانده اند.

اشاره

گسترش روزافزون فناوری اطلاعات و به خدمت گرفتن آن در مباحث علمی و فرهنگی، آثار و پیامدهای فراوانی را به همراه داشته است که می‌توان جهانی شدن سیاست و فرهنگ را از گویاترین و رساترین آن شمرد. روزگاری برای آشنایی با فرهنگ و تمدن یک ملت باید پژوهشگران سیر و سفر می‌نمودند که گسترش مستشرقان در قرن نوزدهم و بیستم گویای همین مطلب می‌باشد.

اشاره

علم فقه در میان علوم اسلامى، از جایگاه و مقام والایى برخوردار است. این علم آسمانى، تداوم و رشد و بالندگى خود را مدیون فکر، اندیشه و تألیفات ارزنده عالمان فرزانه مى‌داند. عالمان دینى از دیر باز تا کنون سعى کرده‌اند طالبان سعادت را به راه بندگى خداوند رهنمون شوند.

فقیهان و شاگردان مکتب اهل بیت علیهم السلام با تمام وجود در طول تاریخ با آموزه‌هاى دینى به پاسدارى و صیانت از مکتب حیات‌بخش اسلام همت گماردند و با کج‌روى‌ها و انحرافات مقابله نمودند که گوشه‌اى از کوشش‌هاى فکرى و علمى آنان در کتاب‌ها و آثارشان تجلى یافته است.

اشاره

امور کاربران، بخشی از معاونت بازرگانی و خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ‌است که پشتیبانی از خریداران برنامه‌های رایانه‌ای این مرکز، از جمله وظایف آن است. دارندگان نرم‌افزارهای نور برای دریافت توضیح و یا پاسخ هر سئوالی در خصوص این برنامه‌ها با این بخش مرتبط شده و از راهنمایی و اطلاعات مورد نیاز برخوردار می‌شوند‌.

اشاره

بدیهی است که شناخت قابلیت‌های مشترکی که در معمول نرم‌افزارهای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی قابل دسترسی است، کمک شایانی به کاربران و پژوهشگران در استفاده بهتر از محصولات نور می‌نماید. این مرکز با بهره‌مندی از قابلیت‌های متنوع پژوهشی و امکانات ارزشمند در حوزه تحقیق در متون اسلامی، راه محققان و کاربران عزیز را در این مسیر به‌خوبی هموار نموده است.

مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی افتخار دارد كه در طی بیست سال تلاش شبانه‌روزی در عرصه دین‌پژوهی و فناوری اطلاعات محصولات ارزشمند و درخور توجهی را به جامعه علم و اندیشه تقدیم داشته است. به منظور آشنایی علاقه‌مندان و محققان گرامی با تولیدات نور، در ذیل فهرستی از نرم‌افزارهای این مركز كه به همت دست‌اندكاران آن و یا با مشاركت مركز با دیگر مؤسسات و مراكز سامان یافته، فهرست می‌گردد. به طور كلی، در خصوص موضوعات این برنامه‌ها می‌توان به این موارد اشاره كرد: تفسیر، عقاید، ادعیه، حدیث، نهج البلاغه، تاریخ و سیره، عرفان، اخلاق، فلسفه، منطق، اصول، فقه، رجال، جغرافیای اسلامی، مجموعه آثار، شعر و ادب، تراجم و کتاب‌شناسی.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای علیرضا رحیمی‌ثابت مسئول بخش کنترل کیفیت نرم‌افزارهای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و مدیر پروژه جامع فقه اهل بیت (علیهم السلام) است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز انجام شده است.

♦ لطفاً خودتان را برای خوانندگان معرفی کنید و سابقه همکاریتان با مرکز را نیز توضیح دهید.

◊ اینجانب علیرضا رحیمی ثابت متولد سال 1333 هستم که از سال 1348 وارد حوزه علمیه قم شدم. قبل از آن، در حوزه گرگان مختصری درس خواندم و چهار سال در حوزه علمیه قم بودم و کتاب شرح لمعه را می‌خواندم که اجباراً به سربازی رفتم.

اشاره

آنچه در ذیل می‌خوانید گفتگوی ره‌آورد نور با جناب آقای مجتبی سقایی‌ مشاور فنی ریاست مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سال تأسیس مرکز انجام شده است. امیدواریم مورد توجه خوانندگان عزیز قرار گیرد.

♦ ضمن معرفی خودتان، در مورد پیشینه حضورتان در  مرکز  صحبت بفرمایید.

◊ از مجله ره‌آورد نور به دلیل ترتیب دادن این مصاحبه تشکر و قدردانی می‌کنم. بنده مجتبی سقایی از سال 1361 تا کنون در حوزه علمیه در کارهای مختلف علمی و پژوهشی فعالیت داشته‌ام. ابتدا در زادگاهم شهرستان استهبان وارد حوزه علمیه شدم و سپس برای ادامه تحصیل وارد حوزه علمیه شیراز شدم و بعد در سال 64 وارد حوزه علمیه قم شدم. در حوزه نیز مقطع سطح را تمام کردم و دروس خارج را نیز از محضر اساتید حوزه استفاده کردم که برخی از اساتید بنده عبارت‌ بودند از: آیت الله مؤمن، آیت الله مرحوم فاضل لنکرانی، آیت الله محقق داماد، آیت الله مرحوم منتظری و آیت الله تبریزی.

اشاره

آنچه در ذيل مي‌خوانيد گفتگوي ره‌آورد نور با جناب آقاي اكبر ثقفيان مشاور پژوهشی و عضو شورای پژوهشی مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي است كه به مناسبت بزرگداشت بيستمين سال تأسيس مركز انجام شده است.

♦ لطفاً خودتان را معرفي كنيد.

◊ قبل از هر چيز بنده از تلاش همه آقایان در این بخش تشكر مي‌كنم. اينجانب اکبر ثقفیان هستم و از اواخر سال 74 وارد مركز شدم. در حال حاضر نيز به عنوان مشاور پژوهشی و عضو شورای پژوهشی مرکز مشغول به كار هستم.

چکيده

معماری سرویس‌گرا، روش جدید و در حال تکامل برای ساخت برنامه‌های توزیع شده است و یکی از جدیدترین دستاوردهای صنعت مهندسی نرم‌افزار می‌باشد که استفاده از آن روز به روز گسترش می‌یابد. در این مدل، نرم‌افزار به عنوان مجموعه‌ای از سرویس‌ها مطرح می‌شود. این معماری نرم‌افزاری می‌تواند توسط فناوری‌های مختلفی پیاده‌سازی شود که جدیدترین و پرکاربرد‌ترین روش پیاده‌سازی آن، استفاده از وب‌سرویس است. وب‌سرویس‌ها توابعی هستند که بین نرم‌افزار‌ها در بستر وب ارتباط برقرار می‌کنند. سرویس‌گرایی فراتر از یک معماری نرم‌افزاری است و می‌تواند معماری و ساختار سازمان‌های علوم اسلامی و مراکز تحقیقاتی را متحول کند. از‌ اين ‌رو، سرویس‌گرایی به عنوان یک راهکار مهم در توسعه نرم‌افزار‌های علوم‌اسلامی مطرح است.

اشاره

یکی از موضوعات مهم در نرم افزارهای تولیدی مراکز و مؤسسات علمی و پژوهشی، در نظر گرفتن امکاناتی است که استفاده از برنامه را به شیوه‏ای مطلوب تسهیل کرده و راه های مختلفی را برای دست‏یابی کاربر به مطلب مورد نظر هموار می‏سازد. از جمله این قابلیت‏ها، امکان کارآمد و مفید «جستجو» است که برای کاربران و محققان اهمیت درخور توجهی دارد.

ارائه شیوه های گوناگون برای دسترسی به مطالب دلخواه و گنجاندن راه های متعدد جستجو در محتوای یک نرم افزار به منظور نیل به پاسخ دلخواه، از ویژگی‏های ارزشمند یک کتابخانه دیجیتالی است. این مهم در تمام نرم افزارهای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به شکل کاربردی و پیشرفته در نظر گرفته شده است. «تنوع» و «سرعت»، دو ویژگی بازر قابلیت جستجوی نرم افزارهای نور است.

چکیده

در این نوشتار علاوه بر آشنایی مختصر با قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان، بر لزوم رعایت و اجرای این قانون در نرم‌افزارهای اسلامی تأکید شده است. همچنین اموری که باعث نقض این قانون از طرف کاربران می‌شود، مورد بحث قرار گرفته و در نهایت، راهکارهایی برای جلوگیری از نقض قانون فوق ارائه گردیده است.

اشاره

نظر به انتخاب نرم‌افزار جامع تفاسیر نور در سومین جشنواره جهانی WSA به عنوان نرم‌افزار برتر و بهترین در محتوای الکترونیک و خلاقیت، به حضور آقای رحمانی مدیر بخش ارتباطات و تبلیغات معاونت بازرگانی و خدمات فرهنگی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی رسیدیم تا ضمن آشنایی بیشتر با این جشنواره جهانی، از چگونگی دستیابی مرکز به این موفقیت درخشان اطلاع یابیم. آنچه می‌خوانید، حاصل این گفتگو است.

 اشاره

امروزه به كارگيري روش‌ها و ابزارهاي جديد به منظور بهبود آموزشی و كمك به سرعت بخشيدن اهداف‌، از اصول شناخته شده در امر آموزش است كه نسبتاً بيشتر متخصصان و اساتید آموزش، استفاده از نرم‌افزار و دنياي ديجيتال را بهترين روش مي‌دانند؛ زیرا مشكلات سنّتى انتقال اطلاعات كه شامل: پيمودن مسيرهاى طولانى‌، صرف هزينه‌هاى سنگين مالى‌، اتلاف وقت و زمان بر بودن مى‌شد، با وجود فناورى‌هاى نوين آموزشی كاهش يافته و اطلاعات و آموخته‌ها در كوتاه‌ترين زمان و با صرف حداقل هزينه قابل دسترسى گرديده است.

در اين نوشتار سعي شده است ضمن بررسي تأثيرات نرم‌افزارهاي رايانه‌اي در امر آموزش حجاج، به تأثیر حج بر گسترش این نرم‌افزارها  به‌خصوص در روش‌های نوین بپردازد.

چکيده

نرم افزار فيش­ نگار از جمله برنامه هايی است که توسط مؤسسه خدمات کامپيوتری نور و با هدف کمک به پژوهشگران در امر فيش ­برداری تهيه و توليد شده است. اين مقاله در صدد نقد و بررسی امکانات و قابليت‏های مختلف اين نرم افزار است.

درآمد

تاریخ اسلام همواره شاهد بروز اندیشه ‏های گوناگون در حوزه معارف و عقاید اسلامی بوده است و برای پاسداشت از اصول ناب دینی و صیانت پیکره اسلام از آسیب هر گونه شبهه و انحرافی در حوزه عقیده، عالمان ربانی و اندیشمندان مسلمان تلاش‏های شایسته و آثار گرانقدری را از خود به یادگار گذاشته‏ اند.