ره آورد نور

این موتور جستجو برای استفاده کاربران مسلمان طراحی شده و مطالب مربوط به مبانی و احکام اسلامی، غذای حلال، پایگاه‌های خبری و آموزش قرآنی را در اولویت قرار می‌دهد که به‌راحتی می‌توان به این مطالب دسترسی پیدا کرد. همچنین این موتور در هنگام جستجو عکس‌ها و تصاویر مبتذل و نامناسب را به صورت اتوماتیک حذف می‌کند.»(1)

در مورد این پایگاه چند نکته قابل توجه است:

1. پایگاه اسلاميک سرچ چیست؟

پایگاه مذکور با نشانیwww.theislamicsearch.com و با هدف ارائه خدمات جستجو در مورد منابع و محتواهای اسلامی در شبکه اینترنت حضور پیدا کرده است. اين پايگاه برای خدمات‌دهی از قابلیت‌های گوگل استفاده می‌کند. البته قابلیت سفارشی‌سازی جستجوی گوگل چند سالی است كه در اختیار كاربران قرار گرفته است. همه توانایی و ارزش اين قابليت در انتخاب و گزینش پایگاه‌های هدف جستجو است و اینجا است كه جهت‌گیری گردانندگان در نتایج به دست آمده بسیار اثرگذار می‌‌شود. پایگاه جستجوی اسلامی نیز با همین رویکرد از گوگل خدمات می‌گیرد و آن طور که اعلام نموده، تلاش می‌کند کاربران مسلمان را در جستجوی اینترنتی خود کمک کند تا جستجویی امن و مطمئن داشته باشند و با خیال راحت به گشت و گذار در وب بپردازند.

پايگاه گوگل اسلامی با اين هدف و با استفاده از قابلیت و فناوری جستجوی امن گوگل ادعا می‌کند که تنها نتایج مطمئن و دارای ارزش و اعتبار بیشتر را فقط از پایگاه‌های مشهور اسلامی می‌آورد و تقریبا همه نتایج غیر اخلاقی و مبتذل را فیلتر می‌کند.

2. این پایگاه متعلق به کیست؟

بنا بر توضیحی که در قسمت «درباره ما» در این پایگاه آمده است، این پایگاه وابسته به گوگل نیست؛ بلکه رابطه آن با گوگل تنها در حد استفاده از خدمات و قابلیت‌های آن برای کمک به اطمینان  بیشتر از نتایج به دست آمده می‌باشد. شواهد و قراین حاکی از آن است که پایگاه گوگل اسلامی توسط وهابیت راه اندازی شده است. در صفحه اول پايگاه، فهرستی از پايگاه‌های هشت‌گانه آمده است که همه تمایل به وهابیت دارند و توسط آنان راه‌اندازی شده و اداره می‌شوند.

پایگاه‌های مذکور عبارت‌اند از:

1. اسلام آنلاین   www.islamonline.net
2. طریق الاسلام   www.islamway.com
3. شبکۀ الاسلام للجمیع   www.islam2all.com
4. راهنمای اسلام   www.islam-guide.com
5. الاسلام   www.al-islam.com
6. اسلام وب    www.islamweb.net
7. الاسلام  سؤال و جواب  www.islamqa.com
8. پيام اسلام   www.islammessage.com

این چند پایگاه از بارزترین پایگاه‌های دعوت به اسلام، ولی با گرایش شدید به وهابیت هستند و مبارزه با تفكر شیعه، از مهم‌ترین برنامه‌های آن‌ها است.

3. جامعه اینترنتی و واکنش آنان از این اقدام چگونه بود؟

انتشار این خبر و ورود این پایگاه به عرصه اینترنت برخی را چنان امیدوار کرد که گويی آرزوی آنان از جستجويی سالم، پالایش‌شده، و دقیق که هميشه مورد نظرشان بوده، در حال تحقق است و از این پس با خیالی آسوده به جستجو خواهند پرداخت و جستجوی آنان نتایجی دقیق و قطعی را در پی خواهد داشت؛ اما حقیقت آن است که این آرزو هنوز محققق نشده و ضعف عملکرد دست اندرکاران سايت و اندک بودن سايت‌ها و صفحاتی که پايگاه اسلاميک سرچ آن‌ها را فهرست کرده و همچنين دست‌های پنهانی که این پایگاه را هدایت و پشتیبانی می‌کند، باعث شده است که آثار و نتایج مورد انتظار نه تنها محقق نگردد، بلکه در مواردی به عکس هم باشد.

البته برخی تحلیل‌گران هم در خبرهایشان آوردند که اقدام گسترده وهابی‌ها در راه‌اندازی موتور جستجویی به نام گوگل اسلامی را می‌توان سرآغاز جنگ سایبر شیعه و سنی در فضای اینترنت دانست.(2) از سوی ديگر، بر کسی پوشیده نیست که وهابیت و شبکه‌های تبلیغاتی آنان در سرتاسر دنیا، شیعه و پیروان راستین اهل بیت - علیهم السلام - را هدف گرفته‌اند و اخیرا تبلیغات سوء آنان به رسانه‌های دیجیتالی و ارتباطات اینترنتی هم دامن زده است و این ابزار جديد و پيشرفته را به‌خوبی در جهت تحقق اهداف خود به کار گرفته‌اند. بنابراين، کاربران اينترنت بايد به اين نکته توجه داشته باشند که هر ابزار و قابليت جديدی الزاما پاسخگوی نياز آنان و در راستای برآوردن خواسته‌های ايشان نيست و اطلاع‌رسانی از آن در حد گسترده می‌تواند کمکی به تبليغ و معرفی آنان به شمار آيد.

4. جستجو در این پایگاه بر چه پایه‌ای بنا شده است؟

نتایج جستجو در این پایگاه گرچه عاری از مطالب مبتذل و ناسالم و غیر اخلاقی است، اما به‌شدت کنترل شده و محدود است. با جستجوی عبارات و کلیدواژه‌های مختلف و بررسی و مقایسه نتایج به دست آمده با سایر جستجوگرها از جمله نتایجی که موتور جستجوی گوگل ارائه می‌دهد، این احتمال تقويت می‌گردد که این جستجوگر اسلامی برای ارائه نتايج به کاربران، از پيش‌برنامه ريزی کرده و نتايج را کنترل‌شده نمايش می‌دهد. نتايج حاصل از جستجوی کلمات مختلف به ويژه کليدواژه‌هايی که ناظر به مباحث اختلافی شيعه و وهابيت است و يا کلماتی که ناظر به عقايد خاص وهابيت می‌باشد، نشان از اين مسأله دارد.

در ادامه به چند ويژگی که از بررسی برخی از نتايج جستجو در اين پايگاه به دست آمده است، اشاره می‌کنيم:

1. این پایگاه همچنان که خودش در قسمت معرفی بیان می‌کند هیچ ارتباطی با گوگل ندارد و فقط از سرویس جستجوی تخصصی گوگل استفاده می‌کنند، اما استفاده از لوگوی گوگل و یدک کشیدن عنوان گوگل اسلامی و طراحی صفحه خانگی مشابه گوگل، برای آن اعتباری به دنبال داشت که برخی از کاربران اسلامی با شنیدن اين نام و ديدن آن صفحه به امید استفاده از گوگلی اسلامی به آن مراجعه کردند.

2. به نظر می‌رسد هدف این پایگاه معرفی و ارائه تعریف خاصی از اسلام است؛ يا حداقل اين شائبه وجود دارد که مطالب و نتايج ارائه‌شده همه محتواهای دينی و اسلامی را در بر نمی‌گيرد. بنابراین، معرفی و تبلیغ آن در پایگاه‌ها و وبلاگ‌های دینی و شیعی و همه خبرگزاری‌های ایرانی و اسلامی کاری بایسته به شمار نمی‌آمد.

3. این پایگاه برای هر جستجو تنها 64 نتیجه را می‌آورد که در هشت صفحه و در هر صفحه هشت نتیجه را فهرست می‌کند. البته پایگاه‌هایی که به عنوان پایگاه‌های پشتیبان خود ارائه می‌کند نیز هشت پایگاه‌اند؛ در حالی که برای جستجوی غالب کلمات اسلامی، ميليون‌ها نتيجه مناسب و مفيد در گوگل به نمايش در می‌آيد.

4. در مجموع به نظر می‌رسد که اين پايگاه از پشتوانه قوی محتوايی برخوردار نيست و پايگاه‌های چندانی را فهرست نمی‌کند. در بسياری از موارد، حتی در مورد جستجوی کلمات عربی، نتايج جستجو محدود به چند سايت وهابی و پايگاه ويکی پديا می‌باشد.

نمايش نتايج از سايت‌های برجسته دينی حتی از سايت‌های اهل سنت نيز در اين پايگاه به تناسب حضور آنان در اينترنت و حجم انبوه اطلاعاتی که ارائه می‌کنند، ديده نمی‌شود؛ به عنوان نمونه، برای کلمه Islam در پایگاه گوگل 102000000 نتیجه و در اين پايگاه 64 نتیجه به نمایش در می‌آید که از این تعداد، 34 نتیجه از ویکی پدیا، 16 نتیجه از پایگاه‌های پشتیبانی کننده این پایگاه و 6 نتیجه از پایگاه بی. بی. سی و سایر نتایج نیز از پایگاه‌های غیر مهم اهل سنت است و از پایگاه‌های شیعی هیچ نتیجه ای برای کلمه islam آورده نشده است.

5. بسياری از نتايج به‌ويژه در مورد کلمات فارسی و به‌خصوص در مورد کليد‌‌واژه‌ها و عباراتی که ناظر به نقاط اختلافی يا اعتقادات خاص تشيع است، از انجمن‌های گفتگو و يادداشت‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی مانند سايت فيس بوک و گروه‌های ياهو و در مواردی از سايت‌های مخالف شيعه است؛ در حالی که برای آن موضوع در ساير پايگاه‌ها نتايج و مطالب متقن علمی و مستند وجود دارد. به عنوان نمونه، برای کلمه «الشیعه» در گوگل 4330000 نتیجه به نمايش در می‌آيد؛ اما در اين پايگاه 64 نتیجه ارائه می‌شود که از این تعداد 19 نتیجه از پایگاه سی. ان. ان 3 نتیجه از پایگاه بی. بی. سی 16 نتیجه از پایگاه‌ها یپشتیبانی کننده پایگاه، 4 نتیجه از گروه‌های یاهو، 2 نتیجه از پایگاه‌های شیعی و 13 نتیجه از پایگاه فیس بوک ديده می‌شود. آيا پايگاه‌هايی مانند بی. بی. سی و سی. ان. ان و يا پایگاه‌‌هايی مانند فيس بوک و گروه‌های ياهو می‌توانند مرجع مناسب برای ارجاع مطالب دينی و اسلامی باشند؟

در نقطه مقابل، برای جستجوی کلمات عربی به‌ويژه کليد‌واژه‌ها و عباراتی که ناظر به وهابيت و اعتقادات آنان است، بیشتر نتايج از سايت‌های خاص با گرايش و تمايلات وهابی است و به وبلاگ‌ها و سايت‌های وب دويی مانند فيس بوک ارجاع نمی‌دهد؛ به عنوان نمونه، برای کلمه «الوهابیه» در گوگل 2350000 نتیجه و در این پایگاه 64 نتیجه به نمايش در می‌آيد که از اين تعداد 61 نتیجه از پایگاه‌های علمی و بزرگ وهابی است که این پایگاه را پشتیبانی هم می‌کنند و تنها 2 نتیجه از بی. بی. سی و 1 نتیجه از ویکی پدیا آمده است و یا برای کلمه «السلفیه» از 64 نتیجه تنها 6 نتیجه از ویکی پدیا و گروه‌های یاهو آمده است و بقیه همگی از پایگاه‌های وابسته به خودشان است.

6. نتايجی که برای برخی جستجو‌ها به‌ويژه جستجوی عبارات فارسی نمايش داده می‌شود، مغرضانه به نظر می‌رسد؛ مثلا برای جستجوی عبارت «اسلام چیست؟» از مجموع 64 نتیجه 46 نتیجه آن از پایگاه‌های فیس بوک و یو تیوب نمایش داده می‌شود؛ در حالی که در گوگل همین عبارت اگر جستجو شود، در 100 نتیجه‌ اول ارجاعاتی به پايگاه‌های مهمی مانند حوزه، پرسمان قرآنی، پرس¬وجو، باشگاه، پاسخگو و کتابخانه مجازی دیده می‌شود. جالب این‌جا است که نتایج منتشر شده در سايت گوگل اسلامی به محتواهايی ناظر به ايران و مباحث سياسی آن يا جدايی ايرانيان از اسلام اشاره دارد؛ مثلا مطالبی مانند: «آیا اسلام ایرانیان را آدم کرد؟»، «داستان سگ در تاریخ اسلام»، «no islam in iran»، «اسلام حقیقی» (لينک به وبلاگی در رد شيعيان) و لینکی به مطلبی از شیرین عبادی که این پایگاه در ایران جزء پایگاه‌های فیلتر شده می‌باشد.

همچنین با جستجوی عبارت «ما هو الاسلام؟» از مجموع 64 نتیجه به نمایش در آمده، 58 نتیجه از پایگاه‌های خودشان است که غالبا به مطالبی از علمای وهابی در تشريح دين اسلام می‌پردازد. در نتايج اين جستجو، دیگر از فیس بوک و گروه‌های یاهو خبری نیست.

اين موارد، نمونه‌هايی از جستجوهايی بود که نگارنده انجام داده است و البته خوانندگان می‌توانند خود نمونه‌های بيشتری را بررسی و تفاوت انواع نتايج را ببينند.

سخن پایانی

با توجه به آنچه گذشت، خصوصا توجه کاربران به خبر راه‌اندازی جستجوگر اسلامی و ضعف عملکرد پايگاه مذکور و عدم ارائه نتايج درخور و قابل توجه، ضرورت راه‌اندازی موتور جستجويی اسلامی که بسيار قوی و کارآمد باشد و به‌روشنی نياز کاربران مسلمان را پاسخ دهد، به‌خوبی روشن می‌گردد. تنها فيلتر کردن سايت‌های مستهجن، به معنای ارائه جستجوگری اسلامی نيست؛ بلکه فهرست کردن همه منابع اسلامی در اينترنت و طبقه‌بندی همه محتواهای دينی برای ارائه پاسخ دقيق به انواع خواسته‌های کاربران و مراجعان، از مهم‌ترين ويژگی‌های اين گونه موتور‌های جستجوی تخصصی و موضوعی است؛ چنان‌چه موتور جستجوی تخصصی زبان چينی(3) برای مردم چين راه‌اندازی شده و در چين مقام اول را از نظر میزان مراجعه و استفاده دارد.

پی نوشت ها:

1. خبر گزاری‌های: رسا، فارس، گيگا نيوز، ايران آی سی تی نيوز، آينده روشن، خبرنامه دانشجويان ايران، اسکو نيوز، تابناک و ... .
2. خبرگزاری www.giganews.ir
3 . جستجوگر www.baidu.com