وی ادامه داد: فرایند تولید اطلاعات و تبدیل آن به دانش، فرایندی طولانی و حتی فرآیند یک طول عمر است. ما برای اینکه به تولید علم برسیم، لازم است مقدمات تولید علم را فراهم آوریم؛ چرا که بدون فراهم آوردن مقدمات علم و دانش، دستیابی به حوزه تولید میسر نبوده و در راستای آن ورود به حوزه نوآوری بسیار دشوار و غیر ممکن خواهد بود و یکی از مقدماتی که امروز لازم است به آن توجه داشته باشیم، این است که ورود به جامعه داناییمحور نیازمند گذر از یک گردنه بسیار دشوار و صعب العبور است و برای عبور از این گذرگاه دشوار و رسیدن به جامعه دانش بنیاد، راهی جز رسیدن به جامعه اطلاعاتی نیست.
وی گفت: جامعه اطلاعاتی مفهومی آشنا برای حوزه‌های علمیه بوده و عمر آن در دنیای جدید تنها به 5 تا 6 سال پیش بر میگردد.
رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در ادامه افزود: تا سال 2003 کتب بسياری از سوی دنیای غرب که خاستگاه فناوری میباشد، نوشته شده است و در سال 2003 نیز سران تمام کشورهای جهان در ژنو گردهم آمدند و با امضای سندی تحت عنوان سند جامعه اطاعاتی که حاوی یک بیانیه اصول و یک برنامه اقدام می باشد، رسمیت بخشیدند. این سند در یازده محور ارائه شده و بیانیه اصول سند در سه بخش و 67 بند و برنامه اقدامی آن در شش بخش و 29 بند تدوین شده است.
وی خاطرنشان کرد: خوشبختانه در جمهوری اسلامی ایران اشاراتی به جامعه اطلاعاتی در قانون 44 برنامه چهارم شده است که دولت موظف گردیده در استقرار جامعه اطلاعاتی، دسترسی گسترده و حمل و نقل ارزان و همچنین در اختیار قرار دادن اطلاعات مورد نیاز به شهروندان اهتمام داشته باشد. توسعه شبکه دسترسی، بحث سخت افزار و توسعه خط و فونت فارسی در محیط رایانهای که مربوط به بخش فرهنگی است، سه اقدام مهم و اساسی دولت بهشمار ميرود.
دبیر شورای عالی اطلاعرسانی کشور بیان داشت: در بیانیه اصول به 11 بند اشاره شده که نقش دولت‌ها و همه طرف‌های ذی نفع برای ارتقای فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد بررسی قرار گرفته است. بند اول آن به زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتي پرداخته است و این مهم مستلزم گسترش شبکه است؛ چرا که اگر شما به اینترنت دسترسی نداشته باشید، به صورت طبیعی مشکلاتی برای در اختیار داشتن اطلاعات خواهید داشت. از طرفی بند دوم و سوم بیانیه اصول مربوط به زیرساخت‌های ارتباطی و دسترسی به اطلاعات است که ظرفیتسازی شبکه، بند چهارم این اصول را در بر میگیرد؛ یعنی اینکه وقتی افرادی را وارد حوزه‌های اطلاعات میکنیم، باید این امکان را داشته باشند که از اطلاعات هم استفاده کنند. بسیاری از اوقات دیده میشود برخی از مدیران، کامپیوتر در کنار خود دارند؛ ولی هیچ وقت روشن نمیکنند. این ظرفیتسازی، یکی دیگر از شرایط رسیدن به جامعه اطلاعاتی است.
وی ایجاد اعتماد و امنیت در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات را اصلی اساسی عنوان کرد و افزود: اصل اعتمادسازی و برقراری امنیت، امر مهمی است و لازم است که اگر ما اطلاعاتی را در دستگاه خودمان قرار دادهایم، این اطلاعات با امنیت همراه بوده و کس دیگری بدون در اختیار داشتن مجوزهای دسترسی، به آن اطلاعات دست پیدا نکند.
دكتر شهرياري برخورداری از یک محیط استعدادپرور و یا محیطی را که افراد همواره به یکدیگر آموزش میدهند، از دیگر ضرورت‌ها و ویژگیهای جامعه اطلاعاتی عنوان کرد و ادامه داد: اگر افراد در محیط فناوری روحیه تعلیم و آموزشدهی نداشته باشند، به خودی خود از گردونه جامعه اطلاعاتی خارج میشوند؛ چرا که این محیط، محیطی است که پيوسته در حال تحول و نوآوری است. اما در بند هشتم این سند سخن از تنوع فرهنگی، زمانی و محتوای محلی است. پيشتر گفته بودم اینترنت فضایی است که مجموعهای از اطلاعات را که عمدتاً به زبان انگلیسی هستند، در اختیار کل جهان قرار میدهد.
در ادامه اظهار داشت: جوامع مختلف با زبان‌های مختلف وارد اینترنت می شوند و به دنبال این هستند که فقط منابع و مسائل ذهنی و فرهنگ خود را به دیگران عرضه کنند. پس برای ارتباط بین این اقوام و ملل نیاز به یک زبان مشترک هستيم تا افراد بتوانند در فضای جهانی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند؛ همانگونه که یک چینی با یک آلمانی و یا یک فرانسوی با یک کرهای به دنبال برقرار ارتباط است.
ایشان با بیان این نکته که جامعه اطلاعاتی در عرصه جهانی الزاماتی را بر ملل جهان تحمیل کرد که اصطلاحاً از آن به انگلیسی شدن ملل یاد میکنند، شرط لازم برای برقراری ارتباط شبکهای و ایجاد تعامل را فراگیری زبان انگلیسی دانستند و یکی از آسیبهای فرهنگهای ملل مختلف جهان را گسترش فرآیند خودبهخودی یادگیری زبان انگلیسی دانستند.
وی تصریح کرد: امروز فرانسوی‌ها، آلمانی‌ها، چینی‌ها و بسیاری از کشورهایی که دارای زبان و فرهنگ خاصی میباشند، از این فرایند احساس خطر کرده و بیمناک هستند. از اينرو، آنان از بند تنوع فرهنگی و زبانی بیانیه اصول استقبال کرده و تأکید بر حفظ آن نمودند؛ چرا که اگر تنوع زمینی، فرهنگی و زبانی بهخوبی حفظ نشود، جامعه جهانی بايد صدمات جدی را تحمل کند.
حجت الاسلام شهریاری نهمین بند را بحث رسانه‌ها معرفی کرد و اظهار داشت: امروز رسانه‌ها با اتصال به اینترنت سرعت خود را به سریعترین شکل ممکن تبدیل نمودهاند و آنچه قابل ذکر است، وارد شدن نسل چهارم تلفن‌های همراه به بازار است؛ به گونهای که تلفیقی از سه فناوری تلفن، اینترنت و تلویزیون در یک دستگاه کوچک قابل دسترس است؛ یعنی ما می توانیم علاوه بر تماس گرفتن با ديگران، اقدام به تماشای فیلمی که شب گذشته از اخبار پخش شده است، نماییم.
وی در بخش دیگری از سخنانش به آسیبهای اخلاقی و صدمات جدی جامعه اطلاعاتی اشاره کرد و گفت: بروز جنگ و صلح، همبستگی بین ملل، مدارا و تحمل فکری همدیگر، حفظ زمین و محیط زیست، عدالت و ارزش آدمی، خانواده، حقوق بشر و آزادیهای فردی و بنیادی و حفظ حریم خصوصی، از جمله مواردی است که ملل به واسطه حضور در جامعه جهانی، به خودی خود با آن مواجه و نسبت به رعایت آن ملزم میباشند. در اين راستا، بروز برخی مشکلات در جامعه انسانی از جمله معایب جامعه اطلاعاتی است: اول، آینده جامعه جهانی است که به واسطه بسط و گسترش جامعه اطلاعاتی، انسانها با آن دست به گریبان خواهند شد و دیگری نقض حریم خصوصی و مالکیت معنوی است. در برههای از زمان، حریم خصوصی افراد مورد تعرض وسیعتری قرار می گیرد و برای جلوگیری از آن نیاز به قوانین محکم بینالمللی، ملی و محلی است تا بتواند در هر نقطه از زمان و مکان از آن جلوگیری کرده، اقدامات پیشگیرانه را عملیاتی کند.
وی تأکید کرد: امروز برای رسیدن به تولید دانش باید از پلی با عنوان جامعه اطلاعاتی گذر کرد و با توجه به اینکه این گذرگاه برای ما مشکلات و آسیب‌هایی را به همراه دارد، باید در کمال آگاهی از فرصت‌های آن استفاده كنيم و از آسیبهای آن بپرهیزیم.
معرفي نرم افزار حکمت اسلامی
در ادامه مراسم، حجت الاسلام و المسلمین محمد علی رستمیان، مسئول بخش علوم عقلی معاونت پژوهشی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی طی سخنانی ضمن معرفی قابلیت‌ها و ویژگیهای نرم‌افزار کتابخانه حکمت اسلامی، گفت: در يك نگاه كلي ميتوان كتابخانه حكمت اسلامي را به دو قسمت متون و امكانات پژوهشي تقسيم كرد. اين برنامه از لحاظ منابع و متون 470 عنوان كتاب و رساله را در بر دارد كه در اين ميان، 210 عنوان اصلي و 260 عنوان فرعياند. اين عناوين در 265 مجلد ارائه شده است.
بهطور كلي، كتابخانه حكمت در چهار محور عرضه شده است:
اولين محوري كه در اين كتابخانه جهت عرضه كتابها به آن توجه شده، محور حكمت اسلامي است.
اين محور به حكمت يونان باستان باز ميگردد و نظرات و عقايد حكماي يوناني كه در كتابهاي اسلامي از آنها استفاده شده است، اندك نیست. آنها حكمت را پروراندهاند و اينك بهصورت اسلامي در دسترس ما است. بنابراين، اين مجموعه،كتابهايي در زمينه حكمت يونان را هم در بردارد كه در
اين باره به كتابهاي معلم اول و كتابهاي افلاطون و نو افلاطوني نیز توجه كرديم.
در حكمت اسلامي سه رشته و سه زمينه بهنامهاي: حكمت مشاء، حكمت اشراق و حكمت متعاليه وجود دارد و كتابهاي اين برنامه در قالب اين سه نوع حكمت است. البته فقط كتابهاي فلسفي در اين مجموعه گنجانده نشده؛ بلكه كتابهاي منطق و همينطور فرهنگنامهها نيز وجود دارند.
حجت الاسلام رستميان در ادامه افزود: در كنار 470 عنوان رساله، 110 عنوان هم متن انگليسي داريم كه بخشي از آن شامل متون حكمت يونان و بخشي نيز به فلسفه جديد غرب اختصاص دارد.
متون اين كتابخانه به زبانهاي مختلف ارائه شده كه عبارتاند از: عربي 165 عنوان، فارسي 32 عنوان، متون عربي - فارسي 14 عنوان و متون انگليسي 110 عنوان.
ارائه كتابهايي كه بهصورت متن و شرح هستند، از قابليتهاي مهم این برنامه است، مانند 26 متن موجود در برنامه همچون اشارات و حكمت اشراق، كه داراي 38 عنوان شرح از قبيل شرح محقق طوسي و فخر رازي است.
امكانات پژوهشي
وی به دیگر قابلیت‌های نرم‌افزار کتابخانه حکمت اسلامی اشاره کرد و افزود: ارائه 11 عنوان فرهنگنامه به منظور آشنایی با اصطلاحات متون برنامه، ایجاد ارتباط متون با شروح مربوطه به طور مستقل و قابلیت جستجوی متنوع و پیشرفته در تمام متون از طریق کلمه و ترکیب واژگان، نمایهزنی، حاشیهنویسی، رنگی کردن و علامت گذاری، ارتباط واژگان کتب با لغتنامه‌های برنامه و انتقال مستقیم متون برگزیده از برنامه به محیطword ، از جمله توانمندیهای پژوهشي این كتابخانه الكترونيكي است.
از ديگر امكانات اين برنامه ميتوان به: نمايش متن كامل كتب، دستهبندي متون به صورتهاي مختلف و ارائه متن قرآن كريم با قابليت جستجو در آيات اشاره كرد.
رسالت خطير حوزه هاي علميه
در ادامه اين مراسم، حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد احمدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس سازمان سَمت طی سخنانی گفت: طلاب و روحانيت در شرايط كنوني وظيفه خطير و سنگيني را در پيشبرد فرهنگ نوراني اسلام بر دوش دارند و كار ما تنها قرائت مناجات ائمه اطهار(ع) و دعا و نماز نيست، بلكه وظيفه حفظ دين را بر عهده داشته و بايد تمام تلاش خود را به كار ببنديم.
وي با اشاره به اين‌كه در گذشته آنطور كه شايسته بود در جهت گسترش فرهنگ اسلامي كار صورت نگرفته، گفت: امروز به بركت انقلاب اسلامي، امكانات فراواني در دسترس قرار دارد كه بايد از آنها به شكل احسن استفاده شود. امام راحل با آغاز نهضت خود و پيروزی انقلاب اسلامي، به اسلام، شيعه و روحانيت آبرو داد و در شرايط كنوني ما بايد از اين ميراث گرانقدر حفاظت كرده و در جهت گسترش آن قدم‌های بلندی برداريم.
دكتر احمدی دنياي امروز را دنيای دين و معنويت دانست و گفت: مردم جهان تشنه معارف اسلامي هستند. از اينرو، حوزه علميه بايد تحرك بيشتری را به خرج داده و در اين مسير بيش از پيش قدم بردارد و ما امروز نيازمند آن هستيم كه خود را آماده كرده و با سلاح تقوا، اخلاق و بي‌اعتنايي به دنيا از لحظه لحظه عمرمان مانند علماي گذشته درجهت پيشبرد اهداف اسلام در جهان استفاده كنيم.
حجت الاسلام و المسلمين دكتر احمدی دين اسلام، مذهب تشيع و معارف اهل بيت عصمت و طهارت(ع) را به اقيانوسي عظيم تشبيه كرد و اظهار داشت: طلاب و روحانيون بايد هر كجا كه امكان فعاليت در اين مسير و تبليغ آن فراهم شد، شركت كرده و دراين مسير تلاش نمايند.
وی با توجه به گسترش فناوري اطلاعات و فضاهاي مجازي بر حفظ و صيانت از اخلاق اسلامي در جامعه تأكيد كرد و افزود: بسياری از جوانان با روي آوردن به اينترنت در خطر هستند و فرزندانمان هر لحظه در گوشه و كنار اين آسيب را مقابل ديدگان خود می بينند. به همين جهت، حوزه‌هاي علميه بايد براي مقابله با تهاجمات فرهنگي كه در فضاي مجازي بهوجود آمده، احساس مسؤوليت كنند و براي حفظ ارزش‌هاي اسلامي از هيچ كوششي دريغ نكنند.■