سخن اول
آیا تاکنون به قیمت نرم افزار علوم اسلامی توجهی کرده اید؟
هنگامی که در حاشیه نمایشگاه های اطلاع رسانی و در لابه لای مقالات و نوشته های مطبوعاتی درباره جایگاه نرم افزارها در کشور به بررسی می پردازیم، با اعتراضاتی همچون: گرانی نرم افزارها، عدم توان خرید عمومی، کارآیی اندک و گرافیک پایین محصولات و نیز رواج نرم افزارهای مبتذل به صورت ارزان و جذاب مواجه می شویم. از یک سو، مردم عزیز کشورمان از توزیع نرم افزارهای مبتذل گله مند هستند و از مراجع قضایی و انتظامی درخواست مقابله با برنامه هایی که هویت مذهبی و ملی ما را تهدید می کند، دارند و از سوی دیگر، شاهد تأکید مسئولان بر ارزانی و افزایش سطح کیفیت نرم افزارها هستیم. این امر، در حالی است که همین مسئولان در جایگاه حامیان اقتصادی اظهار می کنند که: «کار فرهنگی باید برای خود، پشتوانه اقتصادی درست کند». بدون اینکه خط مشی صحیح در این جهت داشته باشد. در این میان، مراکز تولیدی با سیاست «یک بام و دو هوا» مواجه می شوند. ضمن اینکه از کارشناسان خبره اقتصادی نیز خبری نیست و شرکت ها با سلیقه محوری به جمع بندی این درخواست ها می پردازند و مخاطبان خاص خود را پشتوانه اقتصادی و مایه حیات خویش قرار می دهند. این امر باعث می شود که مصرف کننده با عدم شناخت کافی از شرح وظایف و حیطه کاری هر یک از دستگاه ها و بدون توجه به اصل قضایا، از تمامی مجموعه گله مند شود.
کاستی های نرم افزارهای اسلامی
در بررسی وضع فعلی مراکز فرهنگی و متصدیان تولید و تکثیر نرم افزار، گذشته از زحمات این عزیزان و اقدامات شایسته ای که در جهت ارتقاء سطح علمی و فرهنگی جامعه و پیشرفت فنّاوری اطلاعات و ارتباطات (1) ICTدر کشور انجام می دهند، نقاط ضعفی نیز در این برنامه ها به چشم می خورد که در ذیل این کاستی ها را از نظر می گذرانیم:
1. عدم تناسب با فنّاوری مدرن
در برخی نرم افزارهای موجود، به سطح توقعات کاربران که در دهکده ای جهانی زندگی می کنند و با قدرت برنامه و کیفیت گرافیک و هنرپردازی های جذاب دیگر نرم افزارها مواجه هستند، توجهی نشده و به شیوه ها و برنامه های قدیمی و یا بعضاً از رده خارج شده، بسنده نموده اند. بنا به نظر خسرو سلجوقی،معاون فنی شورای عالی اطلاع رسانی: «کیفیت محصولات نرم افزاری ایران برای رقابت در بازار جهانی، پایین است و شرکت ها به طور عمیق به این موضوع نپرداخته اند». (2)
2. سلیقه محوری در طراحی
عدم استفاده از نیروهای متخصص و مشاوران زبده فرهنگی و برنامه ریز، باعث کاستی هایی در فعالیت های نرم افزاری شده و متصدیان این امور را به سوی سلیقه محوری و خودرأیی سوق داده است. این امر، روند ساخت نرم افزارها را با کندی مواجه ساخته است. کپی برداری از آثار و برنامه های بی هدف و تکراری، از نتایج این مشکلات است.
با بررسی نمایشگاه های خارجی مانند: Cebit آلمان و Gitex دبی متوجه می شویم که چه اندازه از بازار و استانداردهای جهانی عقب هستیم. (3)
3. عدم پشتیبانی و روزآمدی اطلاعات
مراکز فرهنگی و تولید نرم افزار معمولاً پشتیبانی کامل و مداومی از محصولات خود ندارند و اطمینان لازم را در خریدار نسبت به بروز اشکالات احتمالی و یا تعویض نسخه های قبلی به وجود نمی آورند. همچنین با وجود اینکه سال ها از عمر یک نسخه نرم افزاری می گذرد، کمترین تغییری در آن دیده نمی شود. این امر یا ناشی از ادعای کامل بودن آن نسخه در زمان تولید است، که این سخن در عصر انفجار اطلاعات جایگاهی ندارد و یا از عدم استقبال عمومی و دلسردی تولید کننده سرچشمه می گیرد که به معنای خروج از عرصه رقابت و بسته شدن پرونده این نسخه نرم افزاری است.
4. سیاست گذاری اشتباه
عدم استفاده از کارشناسان فرهنگی و اقتصادی و نیز سیاست گذاری بر اساس داده های احتمالی و غیر واقعی، باعث کاهش فروش و توزیع نامناسب و محدود محصولات می گردد. ضمن اینکه چنانچه نرم افزاری از قدرت و جذابیت کافی برخوردار باشد، قیمت های گزاف و خارج از سطح توان خرید جامعه، افراد را به سمت استفاده از نسخه های قفل شکسته و رایت شده هدایت می کند.
به عنوان مثال، چند سال پیش یکی از شرکت های تولید کننده نرم افزار، اقدام به طراحی و تولید نرم افزاری جامع درباره نهج البلاغه نمود. به طور اتفاقی، توزیع و فروش این لوح فشرده با سالی مصادف شد که مقام معظم رهبری آن را به نام امام علی (ع) نام گذاری نمودند و به تبع، گرایش افراد جامعه به نهج البلاغه و آثار مرتبط با امیر مؤمنان (ع) افزایش یافته بود. برای اجرای این پروژه نرم افزاری، حدود 280 میلیون ریال هزینه شده بود. این برنامه با تعداد تقریبی 5000 حلقه، توزیع گردید و با قیمت 85000 ریال به بازار عرضه شد. به ادعای شرکت سازنده، حدود هزار حلقه از این نرم افزار در طی آن سال به فروش رسید و مبلغی حدود 60 میلیون ریال به حساب شرکت واریز شد. با این همه، نرم افزار مذکور سود مادی برای سازندگان در پی نداشت؛ بلکه آنها را با مبلغی حدود 220 میلیون ریال کسری مواجه ساخت، که برای جلوگیری از خسارت بیشتر، این کسری از منابع متعلق به بیت المال جبران شد. این در حالی بود که به اقرار مسئولان شرکت، بیش از هزار حلقه از این نسخه در بازار رایت شده، با قیمت 5000 ریال به فروش رسیده بود.
این نرم افزار اکنون با 50% تخفیف در نمایشگاه ها عرضه می شود. حال، جای این سؤال باقی است که چرا متولیان شرکت با برنامه ریزی دقیق، بازار مصرف را پوشش نمی دهند تا جلوی افراد سودجو گرفته شود؟!
5. عدم هماهنگی مراکز تحقیقاتی و فرهنگی
در ایران، به عنوان یکی از کشورهای اسلامی، سازمان های متعدّی به تلاش در زمینه ارائه اطلاعات اسلامی می پردازند که پیوندی با یکدیگر نداشته، مدیریت هماهنگی بر آنها نظارت ندارد و همچنین رابطه ای جدی با مراکز مشابه بین المللی برقرار نکرده اند. این سازمان ها ممکن است به طور کلی یا جزئی به مسائل مربوط به دانش و اطلاعات اسلامی بپردازند که از آن جمله می توان به مراکزی در مشهد، قم، تهران، تبریز، اصفهان و شیراز اشاره کرد.
امّا مراکز تحقیقاتی - فرهنگی و نیز کتابخانه های مرتبط با آنها، عمدتاً در سه شهر قم، مشهد و تهران مستقر است.
طبق بررسی های انجام شده در سال 1382 ش بیش از 150 مرکز تحقیقاتی - فرهنگی در قم به مطالعه و پژوهش اشتغال دارند که از این میان به جز تعداد اندکی، بقیه با مطالعات اسلامی ارتباط داشتند. در همان زمان، در مشهد نیز 25 مرکز فرهنگی و 28 کتابخانه به فعالیت اشتغال داشتند و در تهران بیش از 14 مرکز مشخصاً به مطالعات اسلامی می پرداختند؛ اما مراکز و کتابخانه های متعددی نیز وجود داشت که بخش قابل توجهی از فعالیت های مجموعه آنها به علوم اسلامی تعلق داشت. تعداد منابع موجود در کتابخانه های این حوزه، از 225 جلد تا 531000 جلد متغیر بوده است. متخصّصان کتابداری و اطلاع رسانی به ندرت در این کتابخانه ها به فعالیت مشغول بوده اند و همکاری و داد و ستد میان این مراکز و کتابخانه ها حتی در میان واحدهای مستقر در یک شهر نیز چندان معمول نبود و به نظر می رسد این روند همچنان ادامه دارد.
گام های اخیر که در زمینه رایانه ای کردن این اطلاعات برداشته شده، مسئولیت هماهنگی سازمان های مرتبط با این امر را بیشتر کرده است؛ به عنوان مثال، تعداد 107 بانک اطلاعاتی در قم و تهران ایجاد شده که همگی به ذخیره اطلاعات مختلف در حوزه معارف اسلامی می پردازند.
بررسی این بانک های اطلاعاتی نشان می دهد که به میزان 33 درصد هم پوشانی در محتوای بانک ها وجود دارد. این به جز هم پوشانی بانک ها به دلیل تعریف نشدن حدود و ثغور موضوعی هر یک از آنهاست و گرنه درصد هم پوشانی فراتر خواهد رفت.
در این مراکز، اگر چه کارهای موازی و تکراری انجام می شود، ولی فعالیت های سودمندی نیز صورت گرفته که می تواند در نظامی هماهنگ مورد استفاده این مراکز و سایر سازمان های علاقه مند قرار گیرد.(4)
6. محوریت فعالیت های تبدیلی و آموزشی
در شرایطی که تولید نرم افزار می تواند یکی از اهداف اولیه و راه نجات بازار فنّاوری اطلاعات (IT) ایران باشد،(5) به دلیل هزینه بالای فعالیت های علمی و تحقیقاتی، بیشتر شرکت ها به فعالیت های آموزشی رایانه و تبدیل های گوناگون نوار ویدئو یا کاست به فرمت هایی چون: VCD، MP3، WAV و Ra روی آورده اند که مخاطبان عام و سودآوری فراوانی دارد.
البته در کنار این مسائل، توجهی هم به ساخت نرم افزارهای علمی می کنند، که این امر به معنای به حاشیه رانده شدن مسائل تحقیقی است و تهدیدی برای ذائقه عمومی و انحراف در مسائل علمی به شمار می رود که می تواند در دراز مدت، فقر اطلاعاتی را به دنبال داشته باشد. این موضوع، به نوعی با نهضت نرم افزاری و پیشرفت صنعت ITدر کشور نیز مغایر است.
مشکلات تولید کنندگان نرم افزارهای اسلامی
مرکزی که در زمینه نرم افزارهای علوم اسلامی فعالیت می کنند، از یک دیدگاه به دو دسته تقسیم می شوند:
دسته اول، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی که در زمینه هایی همچون: دائرة المعارف نویسی، نموداری کردن علوم، غنی سازی متون و فهرست نویسی بر آن، و ساخت معجم های موضوعی و لفظی فعالیت دارند.
اما دسته، دوم شرکت های مبدل و جمع کننده اطلاعات فرهنگی هستند که در زمینه تولید صدا و فیلم و عکس فعالیت دارند و به ساخت مجموعه های صوتی و تصویری و آلبوم های عکس و بسته های نرم افزاری و مبدل ها مبادرت می ورزند و در کمترین زمان و با صرف هزینه ای حداقل 100 هزار ریال و حداکثر 2 میلیون ریال می توانند یک نرم افزار فرهنگی را آماده کنند و با مخارجی در حدود 2500 ریال برای هر حلقه CD اقدام به تکثیر، جلدزنی و بر چسب سازی برای آثار خود نمایند. قیمت تمام شده هر حلقه CD برنامه، حدود 3000 ریال برآورد می شود که حداقل به قیمت 6000 ریال توزیع می گردد. ناگفته پیداست که در سایه استقبال عمومی از این نوع برنامه ها، سود سرشاری عاید این شرکت های سازنده می گردد.
پس این دسته از شرکت ها و مراکز با در اختیار داشتن سه فاکتور: زمان کوتاه، هزینه اندک و استقبال عمومی با مشکل خاصی مواجه نخواهند بود و در مقابل، مراکز تحقیقی دسته اول، برای اجرای یک پروژه علمی علاوه بر صرف هزینه های کلان، به مدت زمان طولانی نیز نیازمند هستند و بعد از آن باید به فکر میزان استقبال از نرم افزار خود باشند. این مراکز در تولید نرم افزارهای خود با چالش های زیر مواجه هستند:
الف - طولانی بودن اجرای یک پروژه نرم افزاری
یک پروژه نرم افزاری از ابتدا تا زمانی که تولید می شود و به بازار عرضه می گردد، مراحل ذیل را طی می کند:
1. هدف و ضرورت: در این بخش، اهداف پروژه و ضرورت اجرای آن بررسی می شود.
2. برآورد و تعیین بودجه: بودجه لازم برای اجرای پروژه سنجیده شده، راه های تأمین آن مورد بررسی قرار می گیرد.
3. پژوهش و تألیف: این قسمت که از اهمیت بسیار ویژه برخوردار است، به واسطه جمع آوری منابع مورد نیاز و طراحی برنامه اجرایی اعم از استخراج، تایپ، بررسی و آماده سازی اطلاعات بیشترین زمان را در مجموعه صرف می کند.
4. طراحی نرم افزار: در این مرحله، به موضوع برنامه نویسی، طراحی، گرافیک و صوت متناسب با نوع برنامه و کاربرد آن پرداخته می شود و اطلاعات آماده شده را با فرمت برنامه هماهنگ می کنند.
5. بررسی نرم افزار: نمونه آماده شده از نرم افزار توسط افراد خبره و کارشناسان فن، مورد بررسی و اشکال زدایی قرار می گیرد تا در آینده، کاربران با مشکلات احتمالی مواجه نگردند.
6. قالب زدن و تکثیر نرم افزار: در این مرحله از کار، برنامه آماده را برای قالب ساختن از نمونه نرم افزاری به خارج از کشور و معمولاً کشور دبی ارسال می کنند و بعد از انجام عملیات: کارهای ابتدایی و اصلی(Stmper)، نمونه گیری (Mster) و قالب نهایی (Sample)با هزینه ای حدود 1,200,000 ریال اقدام به قفل گذاری بر روی نرم افزار می کنند که بسته به نوع قفل مورد استفاده، مبلغ یک تا پنج میلیون ریال هزینه بر می دارد. سپس قالب آماده شده جهت تکثیر به کشور مربوطه باز گردانده می شود و به منظور تولید انبوه (فقره ای) در اختیار شرکت هایی همچون: لاله کامپیوتر، شیما فیلم، آسیاب و خط قرمز قرار می گیرد.
در این مرحله، حداقل 900 حلقه نرم افزار تکثیر می شود و هزینه هر حلقه نرم افزار بسته به تعداد تکثیر، 3 تا 8 هزار ریال می باشد،. آنگاه نوبت به عملیات بسته بندی، طراحی جلد و جعبه، سلفون زدن، معرفی و تبلیغات محصول می رسد، که هزینه این امور برای هر لوح فشرده معادل 1200 ریال برآورد می شود.
7. شورای قیمت گذاری: شورایی متشکل از چند نفر از مسؤولان و متصدیان پروژه که با توجه به هزینه ها و ریاست های شرکت و میزان تیراژ نرم افزار و استقبال عمومی، اقدام به قیمت گذاری بر روی نرم افزار می نمایند.
8. فروش نرم افزار: نرم افزار آماده و بسته بندی شده، به مراکز پخش سپرده می شود و با اختصاص حدود 25 الی 35 درصد قیمت نرم افزار برای فروشنده، نرم افزار در اختیار کاربران قرار می گیرد.
ب - هزینه های سنگین ساخت نرم افزار
علاوه بر هزینه های اجرایی و نگهداری وسایل و تجهیز امکانات و تبلیغات، به دلیل زمان بر بودن اجرای یک پروژه نرم افزاری، حقوق محققان و مهندسان و کادر تشکیل دهنده، مبلغی افزون بر صدها میلیون ریال را به خود اختصاص می دهد.
ج - عدم پشتیبانی از تولید کنندگان نرم افزار
تولید کنندگان نرم افزار خواستار حمایت همه جانبه از سوی مسئولان و دستگاه های مربوطه می باشند، که این درخواست در سه موضع قابل بررسی است:
1. حمایت قانونی: با عدم اجرای صحیح و کامل قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان، باعث شده است که در کمترین زمان از یک نرم افزار کپی غیر مجاز گرفته شود و ضرر و زیان قابل ملاحظه ای را متوجه شرکت سازنده نماید.
این قانون که پس از بحث های فراوان در 17 ماده و یک تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه 4/10/1379 ش مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در تاریخ 1379/10/10 ش به وسیله شورای نگهبان تأیید شد، پس از چهار سال وقفه، در اوایل تابستان سال 1383 ش در هیئت دولت مطرح و تصویب شد که تمام نرم افزارهای ایران می توانند تحت حمایت «کپی رایت» قرار بگیرند. و این گونه، زمینه تکثیر غیر مجاز آنها بر چیده شود.
2. حمایت مالی: در کنار حمایت هایی که مسئولان مرتبط با امور علمی و فرهنگی می توانند از این مجموعه ها داشته باشند - که متأسفانه در این زمینه سهل انگاری های فراوانی وجود دارد - ، بودجه تکفا که برای حمایت از طرح های مربوط به تولید محتوا اختصاص یافته، می تواند گره گشای برخی از مشکلات این مراکز باشد. با وجود شفافیت و انعکاس اعتبارات در پایگاه طرح مذکور، شاهد این امر هستیم که در موضوع علوم اسلامی، از بخش خصوصی استفاده چندانی نشده است. (6)
3. پشتیبانی و مشاوره: ناهماهنگی های اجتماعی، عدم آمارگیری و نیاز سنجی صحیح، و نیز نبود برنامه و چشم اندازی روشن از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در کشور از سوی متولیان IT و وزارت ICT، موجبات سر در گمی و ناامیدی تولید کنندگان نرم افزار را در پی داشته است.
د - سطح فرهنگ عمومی
فعالیت بدون اطلاعات به روز و تخصّصی، رشد و نمو هر حرکت فردی، جمعی و یا سازمانی را کند نموده، در نهایت، به بن بست می کشاند. محروم بودن از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، اثراتی همچون: تقلیل درک زبان و فکر متقابل در بین جوامع، کم اثر بودن و منتج نبودن فعالیت ها و برنامه ها و نیز عقب افتادگی نسبت به توقعات و انتظارات را به بار می آورد.
در نتیجه، توان و مهارت ها هرز رفته و جای خود را به خستگی و افسردگی، تکراری بودن و واپس زدگی، و بی اعتمادی و ناامیدی می دهد.)7) در حاشیه این مسائل، عدم توجه عموم جامعه به نوع کارکرد مراکز علمی، فرهنگی و ارزش گذاری های نابجا، باعث بروز رقابت های کاذب میان تولید کنندگان نرم افزار گردیده است.
این موارد، مشکلاتی بود که تولید کنندگان نرم افزارهای علوم اسلامی با آن مواجه هستند و در این میان، خلأ وجود کارشناسان فرهنگی و اقتصادی و طرح ها و برنامه ریزی کاربردی به خوبی احساس می شود که امید است با همّت و حمایت های مالی و معنوی مسئولان امر، شاهد کم رنگ شدن این مشکلات در آینده ای نزدیک باشیم.
راهکارهای علمی و عملی
در ادامه این نوشتار به ارئه و بررسی چند راهکار می پردازیم که می تواند مرهمی بر چالش های موجود باشد:
1. زمانی که از چالش های تولید کنندگان علوم اسلامی در حاشیه نمایشگاه ها و میز گردها و سمینارها سخن به میان می آید، تمام مسئولان امر در این مطلب اتفاق نظر دارند که باید نظام واحد مدیریتی برای مراکز تولید کننده نرم افزارهای علوم اسلامی به وجود آید.
طرح جامع IT اسلامی (8)، شرکت تعاونی مراکز اطلاع رسانی علوم اسلامی (9)، مراکز رشد اطلاع رسانی اسلامی (10) و شبکه ملّی اطلاع رسانی معارف اسلامی (11)، از جمله پیشنهاداتی بود که در طی نمایشگاه اطلاع رسانی علوم اسلامی خرداد 1383 ش در استان قم مطرح شد.
البته از سال 1369 ش به سفارش معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، طرحی برای ایجاد نظام اطلاع رسانی اسلامی تهیه و تدوین گردید؛ ولی هیچ گاه به طور جامع تحقق عملی و اجرایی نیافت. بنابراین، لازم است که مراکز علوم اسلامی هر چه سریع تر نظامی هماهنگ برای اطلاع رسانی در حوزه گسترده معارف اسلامی ایجاد کنند.
2. پس از تشکیل نظامی هماهنگ، باید به بررسی و تنظیم اهداف کوتاه مدت و بلندمدت به صورت کلان و خرد در راستای توسعه پرداخت و به عنوان یک مرجع رسمی، مقابل دولت و سایر نهادها در تعاملات ملی باشند و امتیاز مبادله کنند و از این طریق، خواستار حمایت بیشتر از تولید کنندگان و اجرای کامل مفاد قانون «حمایت از حقوق پدید آورندگان» و تشکیل نظام صنفی رایانه ای شوند.
3. راهکار دیگر آن است که در حاشیه ایجاد نظام واحد، به هماهنگی میان مراکز علمی - فرهنگی بپردازند و با انجام کار گروهی و پژوهش جمعی در بخش اطلاع رسانی علوم اسلامی، نیاز جامعه را بر آورده نمایند و با ایجاد بانک های اطلاعاتی مشترک و برگزاری نمایشگاه های اطلاع رسانی، زمینه آشنایی پژوهشگران را با جدیدترین دستاوردهای فنّاوری اطلاعات به وجود آورند و از انجام کارهای تکراری و موازی در حوزه اطلاع رسانی علوم اسلامی، جلوگیری نمایند و به تبیین جایگاه مراکز اطلاع رسانی علوم اسلامی در توسعه فرهنگ دینی بپردازند و این گونه، با ایجاد رقابتی سالم، بر ضعف ها و ناکار آمد بودن وضعیت فعلی فائق آمده و با رویکردی دیگر، امید و پویایی را در صنعت ICT کشور زنده نگه دارند.
4. ایجاد مراکز تخصصی جهت مشاوره و ارتقاء سطح معلومات علمی و فنی مراکز علوم اسلامی از دیگر راهکارهایی است که می تواند بسیار کارساز و مفید باشد. این مراکز که از سلیقه محوری جلوگیری نموده، فعالیت های مراکز علمی - فرهنگی را متناسب با استانداردهای جهانی ارتقاء می بخشند.
همچنین با نیاز سنجی اجتماعی، موضوعات مورد نیاز را در اولویت فعالیت های تحقیقی و پژوهشی قرار دهند و با نظرسنجی و آمارگیری نسبت به یک اثر، قبل از توزیع، شمارگان و قیمت متعادلی آن را در نظر بگیرند تا رضایت و استقبال عمومی و سازندگان نرم افزار را به دنبال داشته باشد.
5. با استفاده از تبلیغات وسیع و ساخت نمایه هایی از محصولات و محتویات نرم افزارها، توزیع رایگان نرم افزارهای نمایه و تبلیغاتی، معرفی برنامه ها از طریق پایگاه های تبلیغاتی و اطلاع رسانی همچون رسانه های گروهی و صدا و سیما، پژوهشگران و تأثیرگذاران علمی و فرهنگی و همچنین عموم مردم را با روشهای نوین تحقق و پژوهش آشنا نمایند و در صدد ترویج و عمومی کردن فرهنگ فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در کشور باشند و از این طریق، برخی از چالش های صنعت ICT را در سطح عمومی مرتفع نمایند.
6. تشویق عموم جامعه به رعایت قانون «حمایت از حقوق پدید آورندگان» امری ضروری است. با توزیع نرم افزارهای تولیدی با قیمت متعادل، افزایش کیفیت نرم افزارهای نقره ای و اعطاء امتیاز، تنوع در خدمات پس از فروش و جلب نظر کاربران با پشتیبانی از نرم افزار و نسخه های قدیمی و به طور کلی ایجاد یک فرهنگ حمایتی عمومی، می تواند عموم مردم را به رعایت قانون ترغیب نماید.
7. تولید کنندگان نرم افزار می توانند با همکاری و حمایت نهادها و مراکز دولتی و فرهنگی، نرم افزارهای تولیدی را با قیمتی متناسب با سطح خرید اقشار مختلف جامعه توزیع نمایند.
همچنین می توان با یاری جستن از اشخاص حقیقی یا حقوقی که مرتبط با امور فرهنگی و اجتماعی هستند، نرم افزارهای علوم اسلامی را به آسانی در اختیار عموم جامعه قرار داد. مانند اقدام شایسته دفتر حضرت آیة الله العظمی سیستانی – دامت برکاته – در خرید امتیاز نرم افزار المعجم، کاری از مرکز معجم فقهی حضرت آیة الله العظمی گلپایگانی – قدس سره – و توزیع رایگان حق نرم افزار در میان عموم جامعه.
نرم افزار المعجم که مشتمل بر بیش از 3000 جلد کتاب در زمینه هایی چون: فقه، حدیث و تفسیر می باشد، نخست با قیمت 120 هزار تومان توزیع می گردید و این در حالی بود که در همان زمان نرم افزار المعجم کتب اهل سنت با قیمت هزار تومان توزیع می شد. در این اواخر، قیمت این نرم افزار به 80 هزار تومان کاهش یافته بود که با مساعدت دفتر حضرت آیة الله سیستانی اکنون این نرم افزار را با قیمت 2 هزار تومان می توان تهیه کرد.
پی نوشت ها: