در حال حاضر، پایگاه اینترنتیِ مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران یکی از بهترین راه‌های مطلع شدن از پایان‌نامه‌های نوشته شده در کشور می‌باشد. شما با ورود به این پایگاه و انتخاب گزینه پایان‌نامه و جستجوی کلمه مورد نظر در آن از پایان نامه‌های نوشته شده مطلع می شوید. این پایگاه 15 صفحه نخستین پایان‌نامه را به طور رایگان در اختیار شما قرار می‌دهد که قالباً شامل کتاب‌شناسی، فهرست مطالب و گاهی مقدمه می‌باشد. با مرور فهرست مطالب می‌توان با مطالب آن آشنا شد که این امر دارای فواید ذیل است:
- چنانچه موضوعی را انتخاب کرده باشید، با بررسی فهرست آن، خواهید یافت که آیا به همان موضوع شما می‌پردازد و یا موضوع شما، بنا به جهاتی با آن پایان‌نامه نگاشته شده متفاوت است.
- اگر موضوعی انتخاب نکرده‌اید، با بررسی آن پایان‌نامه، می توانید ایده‌های نو و موضوعات جدید را در ذهن خود بپرورانید.
- با بررسی پایان‌نامه با منابع استفاده شده توسط آن محقق و هچنین خود محقق آشنا می‌شوید. این امر موجب می شود که با برقراری ارتباط با آن محقق، مسیر خود را آسان تر بپیمایید.
در بخش صفحه‌ها - به جز پایگاه‌ها - فقط اطلاعات تخصصی حوزه اطلاع‌رسانی، ارتباطات، فناوری اطلاعات، مدیریت اطلاعات، سازماندهی اطلاعات و سایر زمینه‌های مرتبط را خواهید یافت. این اطلاعات شامل اطلاعات کتاب‌شناختی و در بیشتر موارد متن کامل اطلاعات مقالات، گزارش‌ها، طرح‌های پژوهشی و کتاب‌های تولید و منتشر شده در مرکز است. دسترسی به متن کامل این‌گونه اطلاعات کاملاً رایگان است و فقط حقوق مرکز در استفاده و نقل مطالب مانند ذکر مأخذ، باید مراعات گردد.
مطالب پایگاه‌های مرتبط شامل: 1.کمیسیون اطلاع‌رسانی؛ 2. کمیسیون تولید اطلاعات؛ 3. هیأت امنای منطقه؛ 4. شورای معاونین پژوهشی دانشگاه‌های تهران؛ 5. شبکه اطلاع‌رسانی کشورهای آسیایی و اقیانوس آرام APIN، که به دلایلی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران میزبان آن‌ها است، در حوزه تخصصی فعالیت این مراکز است. گزارش‌های مندرج در این بخش نیز با رعایت حقوق پدیدآورندگان و ناشران جهت استفاده کاربران قابل دسترسی است.
پایگاه اینترنتی مرکز با اهداف ذیل طراحی و اجرا شده است:
- - اطلاع‌رسانی و ارائه اطلاعات علمی (چکیده و تمام متن) به محققان و دانش‌پژوهان؛
- - ایجاد ارتباط متقابل با مخاطبان داخل و خارج کشور؛
- - معرفی تولیدات علمی مرکز طی سه دهه فعالیت پژوهشی و اطلاع‌رسانی؛
- - معرفی توانایی‌های کنونی علمی مرکز برای ارائه خدمات علمی و پژوهشی به جامعه علمی و دانشگاهی کشور.
اطلاعات تحت پوشش پایگاه
- - پایان‌نامه‌های دکترا و کارشناسی ارشد فارغ التحصیلان ایرانی در داخل و خارج از کشور؛
- - طرح‌های پژوهشی کشور؛
- - مقالات سمینارها، مقالات مختلف علمی و فنی؛
- - گزارش‌های دولتی ایران؛
- - فهرستهای ادواری از مجلات منتشر شده به زبان لاتین در قالب پایگاه‌های اطلاعاتی.
- - اطلاعات طرح‌های پژوهشی مرکز (پایان یافته و در دست اجرا) از سال 1347 تا نیمه‌دوم سال 1379؛
- - اطلاعات انتشار یافته مقالات «فصلنامه اطلاع‌رسانی» مرکز، از سال 1370 تا نیمه اول سال 1378 (فارسی: تمام متن؛ انگلیسی: اطلاعات کتاب‌شناحتی)؛
- - اطلاعات انتشارات مرکز از 1347 تا 1378 شامل اطلاعات کتاب‌شناختی و چکیده؛
- - کارنامه بیش از سی سال فعالیت اطلاع‌رسانی و پژوهشی مرکز؛
- - گاه شماری وقایع مرکز از آغاز تا نیمه اول سال 1379؛
- - اطلاعات مقالاتی که توسط اعضای هیئت علمی و کارشناسان مرکز در کنفرانس‌های بین‌المللی ارائه شده است (فارسی: تمام‌متن؛ انگلیسی: فقط اطلاعات کتاب‌شناسی)؛
- - اطلاعات شبکه اطلاع‌رسانی کشورهای آسیایی و اقیانوس آرام؛
- - اطلاعات شورای معاونین پژوهشی دانشگاه‌های تهران؛
- - رزومه مدیران، اعضای هیئت علمی و کارشناسان؛
- - شرح وظایف، مأموریت‌ها و فعالیت‌های گروه‌های پژوهشی (طرح‌های خاتمه یافته، در دست اجرا و طرح‌های پیشنهادی)؛
- - فرم‌های بازخورد (پیشنهاد طرح پژوهشی و نظرسنجی)؛
- - گزارش‌های علمی در قالب مجله الکترونیکی (تمام متن) ؛
- - اطلاعات دبیرخانه کمیسیون اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات شورای پژوهش‌های علمی کشور (شامل معرفی کمیسیون،اعضا، طرح‌های پژوهشی، متن کامل صورت جلسات و بولتن کمیسون اطلاع‌رسانی)؛
- - اطلاعات شورای تغییر ساختار؛
- - برنامه استراتژیک مرکز؛
- - اطلاعات کامل درباره طرح غدیر(عضویت فراگیر کتابخانه‌ها)؛
- - گزارش اجلاس‌های استینفو (ASTINFO) در ایران و مغولستان؛
- - معرفی کامل پایگاه‌های اطلاعاتی موجود در مرکز و ویژگی‌های آن‌ها؛
- - اطلاعات هیئت امنای منطقه 2؛
- - اطلاعات کمیسیون تولید اطلاعات؛
- - انتشار نشریه خبری اتفاق به شکل الکترونیکی؛
سایر امکانات
- - دسترسی به پایگاه‌های دانشگاهی، مراکز پژوهشی داخلی و دولتی ایران؛
- - گروه‌های مباحثه؛
- - ارسال مقاله علمی برای انتشار در پایگاه مرکز؛
- - استفاده از برخی از امکانات کتابخانه به صورت Online ؛
- - فرم های Online ؛
- - دسترسی به اصطلاح‌نامه‌‌ها؛
- - دسترسی به فرهنگ دوزبانه حوزه اطلاع‌رسانی.
توجه
گفتنی است که مفهوم متن کامل در بخش پایان‌نامه‌های پایگاه‌های اطلاعاتی، با مفهوم فوق متفاوت است. در بخش پایگاه‌ها به جز قسمت پایان‌نامه‌ها، فقط اطلاعات کتاب‌شناختی رکوردها و چکیده آن در دسترس خواهد بود؛ مثلاً در قسمت گزارش‌های دولتی پس از بازیابی یک رکورد، مشخصات مدرک و چکیده آن قابل دسترسی است و برای دریافت متن کامل آن باید به کتابخانه مرکز مراجعه نمود و یا به سازمان و مرکز منتشر کننده سند رجوع کرد.
امّا در مورد پایان‌نامه‌ها باید یادآور شد که بر اساس مقررات حفظ حقوق مؤلفان و ناشران، فقط دسترسی به 15 صفحه اول پایان‌نامه‌ها وجود دارد که در واقع، شامل مباحث مقدماتی و روش‌شناسی است.
دسترسی به متن کامل فقط با مراجعه به مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران یا دانشگاه مربوطه ممکن است. همان‌گونه که اشاره شد، ارائه متن کامل اطلاعات پایان‌نامه‌ها به لحاظ فنی کاملاً عملی است؛ امّا جنبه‌های حقوقی و مالکیت معنوی آثار، موضوعاتی است که مانع انتشار آن‌ها می‌شود.
استفاده از اطلاعات درج شده در پایگاه رایگان است و جز رعایت اخلاق علمی هیچ شرطی برای بهره‌برداری از آن وجود ندارد.
زبان
پایگاه به دو زبان فارسی و انگلیسی طراحی شده است؛ با این توضیح که حجم اطلاعات بخش فارسی، به‌ویژه اطلاعات کامل متن، بسیار بیشتر و پوشش وسیع‌تری دارد. اطلاعات هر بخش از نظر گزینه‌های اصلی، شیوه ارائه اطلاعات و کیفیت اطلاعات نیز متفاوت است.
نگاهی به آینده
- - انتقال اطلاعات علمی تولید شده در مرکز به صورت تمام‌متن بر روی وب؛
- - تبدیل کلیه اطلاعات متنی فارسی به فرمت PDFو فشرده؛
- - توسعه کمی و کیفی اطلاعات علمی وب مرکز از نظر پوشش و حجم؛
- - اشاعه اطلاعات گزینشی؛
- - پویایی هرچه بیشتر پایگاه و سهولت تعامل با کاربران در دسترسی به اطلاعات؛
- - توسعه فعالیت‌های مربوط به جلب مشارکت کاربران در تولید اطلاعات علمی در حوزه‌های مورد نظر.
حقوق مالکیت
- - استفاده از اطلاعات متنی پایگاه با رعایت حق مؤلف و عدم انتشار متن کامل اطلاعات به شکل چاپی یا الکترونیکی، به شرط ذکر منبع کاملاً آزاد و رایگان است.
- - انتشار متن کامل اطلاعات چاپی یا الکترونیکی بدون کسب مجوز مجاز نبوده و حق هرگونه اقدام قانونی برای مرکز محفوظ می‌باشد.
- - شرط استفاده از اطلاعات متنی پایگاه، ذکر نام مؤلف یا مترجم و نشانی دقیق اینترنتی مطلب مورد استفاده است.
- - نقل چکیده یا خلاصه مطالب مندرج در پایگاه در سایر محیط‌های الکترونیکی مانند پایگاه‌های اینترنتی، باید همراه با درج نشانی پیوند(لینک) اینترنتی مرکز باشد.
- - انتشار چاپی یا الکترونیکی مقالات، کتب، گزارش طرح‌های پژوهشی، گزارش‌های علمی و مقاله‌های همایش‌ها بدون اخذ مجوز از ناشر(مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران) ممنوع است.
اطلاعات پایگاه
اطلاعات پایگاه پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران به دو دسته تقسیم می‌شود:
1. پایگاه‌های اطلاعاتی
شامل 000/510 رکورد اطلاعات علمی کشور:
- - پایان‌نامه‌های ایران - دکترا و کارشناسی ارشد؛
- - پایان‌نامه‌های فارغ‌التحصیلان ایرانی خارج از کشور؛
- - طرح‌های پژوهشی کشور؛
- - مقالات سمینارها، کنگره‌ها و سمپوزیوم‌های علمی و فرهنگی ایران؛
- - مقالات علمی و فنی؛
- - گزارش‌های دولتی ایران؛
- - فهرستگان نشریات ادواری لاتین موجود در کتابخانه‌های ایران؛
- - علوم تربیتی؛
- - اطلاعات محققان و متخصصان ارشد کشور؛
- - اطلاعات آب؛
- - اطلاعات خزر.
این اطلاعات شامل مشخصات کامل منابع و در قالب موارد چکیده اطلاعات منابع در دسترس است. در حال حاضر، 15 صفحه نخست پایان‌نامه‌های دکترا و کارشناسی‌ارشد داخلی با قالب PDF در دسترس پژوهشگران قرار گرفته است. دسترسی به متن کامل فقط با مراجعه به مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران یا دانشگاه مربوطه امکان پذیر است. ارائه متن کامل اطلاعات پایان‌نامه‌ها به لحاظ فنی کاملاً عملی است؛ امّا جنبه‌های حقوقی و مالکیت معنوی آثار موضوعاتی است که مانع انتشار آن‌ها می‌شود.
گردآوری و دسترسی به این اطلاعات، وابستگی کامل به همکاری دانشگاه‌ها داشته و دارد. از این رو، نبود برخی پایان‌نامه‌ها در پایگاه کاملاً طبیعی است. مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران آمادگی دارد تا نقصان اطلاعات موجود را با همکاری دانشگاه‌ها و دانش‌اندوختگان رفع نماید.
2. اطلاعات تولید شده در مرکز
این قسمت خود شامل چند قسمت است که عبارت‌اند از:
- - متن کامل مقالات نشریه اطلاع‌رسانی از سال 1351 تاکنون؛
- - متن کامل مقالات ارائه شده در همایش‌های بین‌المللی؛
- - متن کامل گزارش‌های علمی تهیه شده توسط کارشناسان و اعضای هیئت علمی مرکز؛
- - متن کامل برخی از طرح‌های پژوهشی اجرا شده در مرکز؛
- - متن کامل برخی از کتاب‌های منتشر شده در مرکز؛
- - متن کامل گزارش طرح‌های پژوهشی و گزارش‌های علمی در پایگاه‌های وابسته؛
- - مقالات مجله الکترونیکی.
علاوه بر این، اطلاعات راهنما برای استفاده از امکانات علمی و خدمات مرکز نظیر طرح غدیر و کتابخانه نیز در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.
گفتنی است که بخشی از اطلاعات پایگاه نیز به معرفی و عرضه محصولات و گزارش خدمات مرکز اختصاص یافته است.
جستجو
دسترسی به اطلاعات بخش پایگاه‌های اطلاعاتی، از طریق جستجو در این بخش انجام می‌گیرد.
بخش جستجوی پایگاه یک موتور جستجوی عادی دارد؛ امّا از موتور جستجوی گوگل هم در پایگاه استفاده می‌کند.
سخن آخر
پایگاه اینترنتی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران از جمله پایگاه‌های مفید و مؤثر علمی و فرهنگی است که در حد قابل قبولی بستر پژوهش در منابع مهم و ارزشمند فارسی را فراهم آورده است. در حال حاضر دسترسی به اطلاعات و مدارک علمی و پژوهشی کشور که بخش عمده و قابل توجهی از این اطلاعات را تشکیل می‌دهد، از جمله مهم‌ترین امکانات و قابلیت‌های علمی و تحقیقی این پایگاه است که خود می‌تواند گام مؤثری را در پیشبرد اهداف علمی و پژوهشی کشور بردارد و زمینه را برای رشد کاربران و محققان جامعه علمی کشور گسترانیده است.
امید است که کمبود اطلاعات داده و نقص برخی از موارد مهم اطلاعاتی این پایگاه مرجع هر چه زودتر برطرف گردد و علاقه‌مندان بیشتری به بهترین نحو ممکن از این اطلاعات بهره ببرند.