ره آورد نور

اشاره

محتوا در فضای مجازی، «سلطان» خوانده شده است و همه کاربران این فضا در پی دستیابی به آن اند. حوزه‏ های علمیّه، بزرگ‏ترین تولیدکننده محتوا در حوزه علوم اسلامی و انسانی، به ویژه در نشر چاپی، دانسته می‏‌شوند و تألیفات گسترده اساتید حوزه در موضوعات گوناگون علوم انسانی و اسلامی که هر ساله نشر می‏ دهند، گواه این مدعاست. با توجه به قابلیت مراکز حوزوی در تولید محتوا و نیز نیاز به محتوا در حوزه علوم اسلامی و انسانی در فضای مجازی، توجه به نشر دیجیتال و تولید محتوا در همه شکل‏های آن در فضای مجازی، بسیار لازم می‏ نماید. در این مقاله، پس از بیان انواع محتوا و اهمیت و ارزش محتوا در فضای مجازی، به بایسته‏ های حوزه علمیه در تولید محتواهای ارزشمندِ مورد نیاز کاربران اشاره خواهد شد.

مقدمه

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با هدف «آسان سازی دستیابی به منابع دینی و سرعت بخشیدن به امر پژوهش در علوم اسلامی»، پای به عرصه تولید محصولات علوم اسلامی گذاشت؛ تولیداتی که در گذر زمان، در حوزه‏ های متنوع توسعه یافته و در حال حاضر، در شاخه های مختلف علوم اسلامی و انسانی ده‎ها عنوان نرم افزار با قالب های متنوع، مانند: لوح فشرده، وب و تلفن همراه، با کاربری های متفاوت در اختیار کاربران قرار گرفته است؛ امّا این گستردگی محصولات و امکانات پژوهشی متنوع، آن چنان که باید در بهبود شیوه های پژوهشی محقّقان حوزه کارگر نیفتاده و به دلایل مختلف که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت، جایگاه شایسته خویش را در مراکز حوزوی پیدا نکرده است.

برخی ممکن است این عدم توفیق را به پیچیدگی رابط کاربری و یا امکانات ارائه شده در نرم افزارهای تولیدی نور نسبت دهند که البته بعضاً ممکن است به علت پیچیدگی، کار با نرم افزار را برای کاربران مشکل نموده باشد؛ امّا واقعیّت آن است که این مسئله، همه مشکل نیست و ریشه را باید در جای دیگری جست و جو کرد؛ زیرا در فرض قبول این نظریه، تنها می توان آن را به محصولات تخصصی نور تعمیم داد که امری اجتناب ناپذیر است.

تجربه ارتباط طولانی ما با کاربران به خوبی این نیاز را گوشزد می کند که طلاب حوزه‏‌های علمیّه به علت فقدان یک برنامه منسجم آموزشی مناسب، در استفاده تخصصی از رایانه در امر آموزش و پژوهش، از توانایی لازم برخوردار نیستند و این عدم توانایی در کاربری، در روند توسعه پژوهشی حوزه به صورت مستقیم تأثیرگذار بوده است.

درآمد

اصول و مبانی تربیتی انسان ساز اسلام، اکنون با گذشت بیش از چهارده قرن، به عنوان اصولی مترقی و تعالی بخش شناخته شده و گرایش به اسلام در جوامع پیشرفته در قرن حاضر، نشان می دهد که انسان های بسیاری برای فراگرفتن احکام و معارف اسلامی و تشرف به این دین مبین، به دنبال اطلاعات و راهنما در این زمینه می گردند. رسانه های جهانی، پیوسته گزارش هایی از تشرف و گرایش به اسلام در جهان منتشر می کنند.

شبکه سی ان ان، تلویزیون دولتی آمریکا، درباره گرایش به اسلام در جهان اعلام می دارد: «بنا بر آمارها، جمعیت مسلمانان روز به روز در حال افزایش است؛ تا جایی که بنا بر پیش بینی ها، در دو دهه آینده، جمعیّت آنها به دو برابر افزایش خواهد یافت و این، به آن معناست که در سال 2030، مسلمانان یک چهارم جمعیّت دنیا را تشکیل خواهند داد.»(1)

درآمد

ظهور فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در نیم قرن اخیر، تحوّلی اساسی در جوامع انسانی به وجود آورده و گذار از جامعه صنعتی به جامعه اطّلاعاتی را موجب گردیده است. این تحوّل، ملاک های پیشرفت جوامع را از شاخص های صنعتی، به شاخص های اطّلاعاتی تبدیل نموده و جوامع امروزی به مدد فنّاوری های نوین با تولید، انباشت، اشاعه و انتقال لحظه ای اطّلاعات رو به رو شده است؛ اطّلاعات متنوعی که پیوسته در حال افزایش، پردازش و به روزرسانی بوده و با سرازیرشدن در شاهراه های ارتباطی، مرزهای دانش و محدوده های جغرافیایی را در می نوردد.

اگر چه تشکیل جامعه اطّلاعاتی در کشور ما هنوز به معنای تام اتفاق نیفتاده، سراپرده های آن آشکار و کم و بیش مقدمات و زیرساخت های آن در حال فراهم شدن است. تلاش برای برپایی دولت الکترونیک، شهر مجازی، تجارت و بانکداری الکترونیک و راه اندازی دوره های آموزش مجازی دانشگاهی، گواه این تحول بوده و خبر از حرکت به سوی تشکیل جامعه اطّلاعاتی می دهد.

اشاره

تبلیغ دین، هیچ گاه محصور در مکان و زمان و ابزار خاصی نبوده، مبلّغان دین اسلام از گذشته تاکنون، از هر فرصتی برای تبیین معارف اسلام بهره برده اند. پیش از این، منبر، یکی از مؤثرترین و قدیمی ترین ابزارهای تبلیغ دین محسوب می شد که البته هنوز هم با وجود گسترش شبکه های اجتماعی، جایگاه خاصی در بین مردم دارد؛ اما با پیشرفت تکنولوژی و استقبال مردم از ابزارهای جدید رسانه ای و تبلیغاتی، به خصوص فضای مجازی، ضرورت بهره گیری از آنها در کنار سایر فعالیت های تبلیغی ضروری به نظر می رسد. این نوشتار، در صدد است ضمن واکاوی رهنمودهای رهبر معظم انقلاب درباره فضای مجازی، به بیان دیدگاه های ایشان در مورد ضرورت و نقش روحانیون در این فضا بپردازد.

اشاره

تحقیقات اخیر نشان داده اند که ایجاد، شدت و میزان حملات اسلام هراسانه در کوتاه مدت، با وقوع یک یا مجموعه ای از حوادث در ارتباط هستند. محققان، به طور ویژه حوادث تروریستی را به عنوان یکی از مهم ترین عوامل ایجاد شکل گیری احساسات اسلام هراسانه و وقوع تنش و ایجاد فضای مناسب برای گسترش عقاید خصومت آمیز و شکل گیری سلسله ای از اقدامات خشونت بار قلمداد می کنند. این اقدام ها، نسبت به گروه هایی صورت می گیرند که در ظاهر عقاید مشابهی با تروریست ها دارند. با وجود آنکه نشانه هایی از اسلام هراسی از همان آغازین روزهای تولّد اینترنت دیده شده، اما این موضوع به تازگی به عنوان یک مشکل اجتماعی که نیاز به بررسی دارد، شناخته شده است.

پرداختن به یکی از پدیده های عصر پست مدرن، یعنی مرزهای مجازی و سایبرنتیک است که با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، مفهوم پیدا کرده است. این مقاله، رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به مسأله فوق توجه کرده و به این نتیجه رسیده است که فناوری اطلاعات و ارتباطات، به خصوص در عرصه مجازی، در پیشبرد اهداف اسلام هراسانه بسیار موفق بوده است. به نظر می رسد که صیانت از هویت ها، مهم ترین بُعد کارکردی مرز در عصر جهانی شدن است.

پس از حملات تروریستی در فرانسه، رهبر معظم انقلاب در نخستین نامه خود به جوانان غربی، بر لزوم شناخت مستقیم و بی واسطه از دین اسلام تأکید کرد و از آنان خواست که اجازه ندهند مقامات کشورهای غربی، تروریست های تحت استخدام خود را به عنوان نمایندگان اسلام به آنان معرفی کرده، به این بهانه، بر آتش اسلام هراسی بدمند. در این مقاله، قصد داریم با بررسی دو حادثه تروریستی صورت گرفته در اروپا و آمریکا، نشان دهیم همان طور که رهبر حکیم انقلاب بیان نموده، میان این گونه حملات و ایجاد اسلام هراسی، نوعی همبستگی وجود دارد. تمرکز اصلی مقاله حاضر، بر نشان دادن همبستگی میان وقوع حملات تروریستی و ایجاد اسلام هراسی در فضای مجازی است.

اشاره

ظهور فناوری های نوین ارتباطی در عصر حاضر، به همراه نوآوری هایی که در فضای مجازی به وجود آمده، موجب اختلال در روابط خانواده ها شده است. هدف ما در این مقاله، بررسی نقش مخرب فضای مجازی بر آموزه های دینی خانواده هاست. فضای مجازی، فضای محیط الکترونیکی یا محیط شبکه ای از رایانه هاست که با استفاده از جلوه های سمعی و بصری سعی دارد تا اشیاء و واقعیت های سه بعدی جهان واقعی را مشابه سازی کند که فاقد مادّیّت فیزیکی هستند. در حال حاضر، جامعه سنّتی به سوی جامعه الکترونیک در حال حرکت است. نهاد خانواده، یکی از ارکان مهم جامعه است و از زمانی که اینترنت وارد فضای خانواده ها شده تا به امروز، با وجود تمام محاسن و مزایای آن، یکسری آثار مخرب و نگرانی هایی را بر خانواده ها تحمیل نموده است. آمار کاربران اینترنتی ایران، بیش از 36 میلیون و 500 هزار نفر است. امروزه روش های ارتباطی با دیگران از طریق اینترنت، افزایش یافته است و خانواده های ایرانی در سبد فرهنگی خود، با شبکه های ماهواره ای، فضای مجازی و رسانه های مدرن مواجه اند که هر کدام به نوبه خود، بخشی از فرآیند تأثیرگذاری در خانواده را دارند. هم اینک، فضای مجازی موجب آثار روانی، فردی و اجتماعی شده و نقشی مخرب بر خانواده ها داشته و دارد. آموزش و پرورش، به عنوان یک ارگان مهم جامعه اسلامی، برای مواجهه با این فرایند فرهنگی، وظایف مهمی را به عهده دارد تا بتواند آموزه های دینی خانواده را حفظ نماید.

اشاره

در طول تاریخ با توجه به نیازهای پژوهشگران در مراجعه به متون و منابع علمی مختلف، فهرست نسخه های خطی که سیاهه ای ساده از کتاب ها بوده، تهیه و تدوین شده است. این فهرست ها در سیر تطوّر تکاملی خود تا عصر اینترنت که عرضه منابع دیجیتالی است، تغییرات متنوعی داشته است؛ در حالی که شاکله اصلی فهرست نویسی، کتاب شناسی و نسخه شناسی بوده و متادیتا که به عنوان اطلاعات مدیریتی همراه مدرک و سند الکترونیک است، به نوعی همان اطلاعات فهرست های کتاب های خطی را به شکلی گسترده تر برای ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات در فضای دیجیتال به کار می گیرد. با توجه به اهمیت و ضرورتی که نیازهای کاربران در انتقال و نگهداری منابع و مدارک علمی در ارتباط با فضای اینترنت داشت، لزوم استفاده از استانداردهای روز دنیا و متادیتا که به عنوان کلید سریع و دقیق دستیابی به اطلاعات می باشد، آشکار می شود. در این نوشتار، به بررسی پیشینه فهرست نویسی در جهان و تمدن اسلامی پرداخته ایم و با بیان انواع روش‏‌ها و شیوه های آن، به اصول و قواعد و استانداردهای فهرست نویسی نیز اشاره می کنیم.

اشاره

حدیث، از منابع متنی مهم در استنباط آموزه های شرعی، عقیدتی و اخلاقی در اسلام است. فزونی منابع حدیثی و ضرورت استفاده از آن در شناخت احکام اسلام، استفاده از فنون خودکار استخراج دانش از متون حدیثی را ضرورت می‏ بخشد. خصوصیات زبانی ویژه متون حدیثی (زبان عربی قدیم و متون روایت‏گونه)، مستلزم گردآوری و بهره گیری از شیوه های خاص پردازش زبان طبیعی شده است که در متون و زبان‏های دیگر استفاده از چنین پردازش‏های خاص نبوده است. در این مقاله، نخست استخراج خودکار دانش بر پایه فنون متن‏ کاوی بیان، و پژوهش‏های انجام شده برای استفاده از این شیوه ها در استخراج دانش از متون حدیثی، بررسی می‏ شود.

اشاره

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، قریب به سه دهه از فعالیت خود را در حوزه داده پردازی علوم اسلامی پشت سر می گذارد؛ فعالیت های ارزنده ای که موجبات انباشت تجارب پژوهشی و فنی عمیقی را فراهم نموده است. ضرورت بسط و تدوین این تجارب و به اشتراک گذاری آن از یک سو، و وجود نیروهای پژوهشی و فنی خبره در پایتخت جمهوری اسلامی ایران از سوی دیگر، این مرکز را بر آن داشت تا به منظور تبادل تجربیات مفید پژوهشی و فنی با دیگر مراکز علمی و فنی و دیگر خبرگان داده پردازی علوم اسلامی، به تأسیس یک شعبه منطقه ای در تهران اهتمام ورزد. این شعبه که تحت عنوان «معاونت تهران» کار می کند، در واقع، دفتر اجرایی مرکز در تهران است و تاکنون نیز فعالیت های متعددی را در حوزه فنی و پژوهشی عهده دار شده که برخی از آنها پروژه های خاتمه یافته و بعضی نیز پروژه های جاری این معاونت به شمار می روند.

به منظور آشنایی بیشتر با وظایف، محصولات و دستاوردهای نور در این معاونت، با جناب آقای مرتضی احمدی، مدیر کنترل پروژه معاونت تهران به گفت و گو نشستیم که امیدواریم مورد استفاده خوانندگان عزیز قرار گیرد.

بسم الله الرحمن الرحیم. خدمت حضار محترم، مهمانان گرامی و همکاران عزیزمان در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و نیز پژوهشگران مؤسسات تحقیقاتی و آموزشی حاضر در این مراسم، عرض سلام و ادب دارم. همچنین، بسیار متشکرم از مرجع عالی قدر شیعه، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی و دفتر معظم ایشان که با پیام شیوا و گهربار خود، ابراز لطف نمودند و با کلمات گوهربار خودشان، ما را در راستای اهداف و اقداماتی که در سال های گذشته انجام دادیم و ان شاء الله در سال های آینده نیز در حال انجام آنها هستیم، تشویق کردند. البته بنا بر این بود که از محضر مبارک معظم له نیز استفاده کنیم؛ ولی به دلیل کسالتی که برای ایشان عارض شد، چنین توفیقی از ما سلب شد. امیدواریم به مدد الهی هرچه سریع تر بهبودی کامل برای معظمٌ له حاصل شود.

چکیده

در جامعه امروزی، حقیقت این است که اگر زندگی، شیوه، روش و سبک زندگی آدم هایی که زندگی می کنند، بر مبنای یکسری مباحث و مبانیِ متقن استوار باشد، طبیعتاً قوام جامعه و مباحث مربوط به امور اجتماعی نیز مستحکم خواهد شد. از این رو، یکی از مسائل مهمی که امروزه نظر بسیاری از سیاست گذاران را به خود جلب کرده، موضوع سبک زندگی و عوامل مؤثر بر آن است.

طیّ سال های گذشته، رهبر معظم انقلاب نیز بر این مورد تأکید فراوان داشته اند که این عوامل مشخص شود و در اختیار سازمان ها قرار گیرد. یکی از این عوامل، تأثیر فضای مجازی است. در واقع، از جمله مباحثی که همیشه جزء دغدغه های اصلی جامعه در این زمینه بوده، تأثیر فضای سایبری و مجازی بر زندگی ایرانی ـ اسلامی است. با وجود آنکه در حوزه فضای مجازی، مطالعات خاصی صورت نگرفته، اما همیشه شاهد تأثیرگذاری آن بر شیوه زندگی افراد بوده ایم. رسانه های اجتماعی به دلیل فضای تعاملی و محاوره ای بودنش، بر اعضای خود بسیار اثرگذارند. تأثیر مخرّب شبکه های مجازی بر شاخص های مختلف زندگی، همچون: پوشش، همسریابی، روابط دوستانه و فعالیت های سیاسی، به وضوح مشاهده می شود؛ اما هنوز این مشکلات و معضلات ریشه یابی نشده است. بر همین روند، در حال حاضر، فضای مجازی به تهدید مبدل شده است؛ در صورتی که می تواند یک فرصت به شمار بیاید؛ به شرط اینکه با سیاست از قبل تعیین شده با آن برخورد کنیم.

در این مقاله، سعی شده است با تبیین و تعریف مفاهیم فضای مجازی و سبک زندگی اسلامی، نقش فضای مجازی را در گسترش سبک زندگی اسلامی مورد بررسی قرار دهیم.

اشاره

در این مقاله، بهترین دستاوردهای داده های بزرگ را مورد بررسی قرار داده و سپس، مصارف عمومی داده های بزرگ را معرفی کرده، فناوری های مربوطه را بررسی می نماییم؛ مانند: محاسبات ابری، اینترنت اشیاء، مراکز داده ای و هادوپ. آنگاه بر چهار فاز زنجیره ارزشی داده های بزرگ تمرکز می کنیم؛ همچون: تولید داده، اکتساب داده، ذخیره داده و تحلیل داده. پس از این، چالش های فنی را در این زمینه مورد بحث قرار داده، آخرین پیشرفت ها را بررسی کرده در نهایت نیز به چندین نمونه از برنامه های کاربردی داده های بزرگ اشاره می نماییم؛ از جمله، مدیریت تجاری، اینترنت اشیاء، شبکه های اجتماعی آنلاین که همگی می توانند در مباحث علوم انسانی و اسلامی مورد استفاده قرار گیرند و یا دست مایه پژوهش برای دست اندرکاران مهندسان و متخصصان این حوزه قرار گیرد.

اشاره

بررسی نقش هنر در تبلیغ دین، در حقیقت، شناخت قابلیت های هنر و چگونگی به کارگیری آنها در تبلیغ دین می باشد. آنچه در این گفتار مدّ نظر است، صرف تعریف لغوی و اصطلاحی موضوع نمی باشد؛ چرا که مقالات بسیاری در این مقوله نوشته شده و نیازی به تکرار آنها نیست؛ بلکه بیشتر جنبه کاربردی موضوع، با مثال های واقعی و پیشنهادهای عملی، مورد توجه نگارنده است. هدف از این نوشتار، اوّلاً ترغیب مراکز علمی، فرهنگی و طلاب علوم دینی برای استفاده از این ابزار، و ثانیاً هشداری برای موحدان، به جهت استفاده گسترده ملحدان از این ابزار برای گمراه کردن اهل ایمان است که باید چاره اندیشی شود. پیش از پرداختن به اصل موضوع، ابتداء به اختصار به بررسی هنر و تبلیغ در جامعه دینی می پردازیم.

اشاره

پژوهش گری رقمی، حوزه ای از فعالیت ها در تعامل رایانه یا فناوری های رقمی و موضوعات علوم اسلامی است. پژوهش گری رقمی را می توان به مثابه شیوه ای نوین از انجام تحقیقات دانست که دربردارنده پژوهش، آموزش و نشر رایانه ای است. در این حوزه مطالعاتی، ابزارها و شیوه های رقمی به جای ابزارهای چاپی، برای مطالعه علوم اسلامی به کار گرفته می شود. استفاده از مدارک، شیوه های پژوهش، نشر و نگهداری رقمی برای دستیابی به اهداف پژوهش و روابط میان محققان از طریق فضای مجازی و تلاش برای ایجاد رسانه رقمیِ اجتماعی، از مزایای پژوهش گری رقمی است.

این مقاله، به بررسی چگونگی بهره مندی رشته های علوم اسلامی مانند: علوم قرآن، حدیث، فقه و اصول، کلام و سیره و تاریخ از ابزارهای رایانشی، مانند: ابرمتن، ابررسانه، مصورسازی دادگان، بازیابی اطلاعات، پردازش داده، آمار، متن کاوی و نقشه برداری رقمی، ابزارهای شبکه های اجتماعی و تعاملی، و نیز نشر رقمی برای انجام پژوهش ها و نیز تعامل میان متخصصان علوم اسلامی خواهد پرداخت

اشاره

آنچه پیش رو دارید، سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید شهریاری است که در تاریخ سی ام دی ماه سال 1395، در دبیرخانه مجلس خبرگان قم بیان نموده اند. در این جلسه که اعضای کارگروه فرهنگی کمیسیون سیاسی مجلس خبرگان رهبری نیز حضور داشتند، آقای دکتر شهریاری ضمن تبیین اهمیت مسأله مدیریت فضای مجازی و نگرش های متضادّ موجود در این باره، به آشفتگی های سیاست گذاری در این حوزه اشاره کردند و راه حل های پنج گانه ای را نیز برای بهبود وضعیت فضای مجازی در کشور پیشنهاد دادند. آنچه در ادامه می آید، بررسی چالش ها و راهکارهای مدیریت فضای مجازی است که امیدواریم مورد توجه مسؤولان امر قرار گیرد.

اشاره

ربط(1)، مفهوم اساسی در علم اطلاعات است. هدف این مقاله، ارائه چشم اندازی در مورد دو سؤال مهم است؛ اوّلی تاریخی، و دومی جدید است: 1. چرا ربط به مفهوم اساسی در علم اطلاعات تبدیل شد؟ 2. در این دوره و زمانه با پیشرفت های عظیم در فناوری اطلاعات، چرا ربط هنوز مفهوم اصلی باقی مانده است؟

به دلیل نگرانی های گسترده نظری و عملی و تعهدات جست و جو، در دهه 1950 ربط به عنوان مفهوم اصلی در علم اطلاعات پدید آمده است. رابط به نو به خود به جستجو مرتبط شده و بسیاری از نوآوری ها را در کامپیوتر و محاسبات ایجاد نمود. پیشرفت های اخیر در فناوری اطلاعات، بسیاری از تغییرات بزرگ را به ارمغان آورد. موتورهای جست و جو، رسانه های اجتماعی و بسیاری از منابع اطلاعاتی جدید پدید آمده و جهان تغییر یافته است. به طور گسترده ای جستجوی اطلاعات در سراسر جهان توسط افراد مختلف و به دلایل گوناگون استفاده می شود. با این حال، جست و جو هنوز مبتنی بر ربط است. ربط، هنوز مفهوم اساسی مرتبط با جست و جو و بازیابی اطلاعات است. نتایج تأکید می کنند که فناوری اطلاعات و برنامه های کاربردی بی شماری به سرعت در حال تغییر است. با وجود این، صرف نظر از اینکه چه چیزی باشد، ربط در اینجا باقی می ماند. ربط، بی انتهاست و نگرانی ها در مورد ربط همیشه به موقع خواهد بود.

مقدمه

بازی، یکی از اجزای جدایی ناپذیر زندگی، به خصوص در دوران کودکی و نوجوانی است؛ دورانی که پایه و اساس شکل گیری شخصیت فردی به حساب می آید و همگی، این دوران را گذرانده ایم. بازی ها، همراه خاطره های تلخ و شیرین، برای انسان است؛ اما باید گفت که بازی های امروزی، تفاوت محسوسی با بازی های گذشته دارد. کودکان و نوجوانان عصر فناوری، با بازی های گذشته تا حدود بسیاری بیگانه شده اند. آنان به بازی های امروزی وابسته شده اند که البته چالش های فراوانی را نیز برای والدین و مسؤولان به وجود آورده است. از آنجایی که بازی های رایانه ای، مصنوعاتی هستند که طراحی شده اند و این طراحی نیز بر اساس اهداف و برنامه ریزی های مشخصی، خارج از چهارچوب دینی و فرهنگی ما صورت می گیرد، بنابراین، می توان گفت بازی های رایانه ای، حاوی پیام هایی هدفمند و برنامه ریزی شده هستند؛ به عبارت دیگر، بازی های رایانه ای، به تصمیمات تعمدی طراحانی وابسته اند که چارچوب قواعد دنیای بازی رایانه ای را مشخص می کنند و بازیکن را ملزم می کنند تا برای دستیابی به هدف نهایی که همان برنده شدن است، از قواعد بازی پیروی کند. این قواعد می تواند در رفتارسازی بازیکنان در زندگی واقعی مؤثر بوده و حتی تمرینی برای رعایت این قواعد در زندگی واقعی باشد.(1)

چکیده

غنی سازی محتواهای علوم انسانی و اسلامی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. استفاده از شبکه واژگانی، از مهم ترین راهبردهای تحقیقاتی در رشته های مرتبط با علوم انسانی است. شبکه واژگانی، مجموعه ای از کلمات است که به واسطه ارتباطات معنایی به یکدیگر متصل شده و در سطحی جامع تر از یک لغت نامه در یادگیری یا استخراج اطلاعات مورد نیاز محققان کاربرد دارد. روند فعالیت در دستیابی خودکار به یک شبکه واژگانی منسجم، در گرو پردازش لفظی و پردازش معنایی بر اساس متن کاوی داده های عربی در منابع زبانی دقیق و مناسب است. استفاده از فرآیند ماشینی در هر یک از این مراحل پردازش و یافتن منابع عربی دقیق علوم اسلامی، با چالش های مختلفی رو به رو بوده که در این مقاله، به بررسی برخی جزئیات این طرح، به ویژه بر اساس دادگان موجود در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و روش مقابله با چالش ها پرداخته شده است.

اشاره

ورود به عصر اطلاعات و ارتباطات و تشکیل جامعه اطلاعاتی، روش ها و فرآیندهای اجتماعی و به ویژه تولید، توزیع و اشاعه دانش را با تحولات اساسی رو به رو ساخته است. نهادهای آموزشی، اعم از دانشگاه ها و حوزه های علمیه، از این تحولات بیشترین تأثیر را پذیرفته و خواهند پذیرفت. استفاده از فناوری های آموزشی، در عصر بیداری و خداجویی جوامع، می تواند بستر انتشار علوم حوزوی را که آموزه هایی الهی است، در سراسر جهان فراهم کند. مطالعه روش های به کارگیری امکانات جامعه اطلاعاتی در دروس حوزوی، نیازمند شناخت فناوری های نوین و تأثیر این دانش های نوپدید بر فرایندهای آموزش و فراگیری می باشد.

تولید محتوا و جهت گیری انتشار منابع درسی حوزه به سوی نشر الکترونیکی و طراحی و تولید نرم افزارهای آموزشی و کمک آموزشی، از ملزومات همسویی با جامعه اطلاعاتی و تحولات نظام های آموزشی تلقی گردیده و بهره گیری از شبکه های رایانه ای ملی و فراملی نیز برای ایجاد سامانه های آموزشی و تأسیس حوزه های علمیه مجازی، از الزامات عصر دانش افزایی و خردورزی محسوب شده است. در این راه، حوزه های علمیه نیازمند تحول در نظام آموزشی و روزآمدسازی متون درسی، روش های تدریس و چارچوب های سنّتی تعلیم و تربیت اند.