نرم افزار اعراب القرآن
«اعراب القرآن» نرم افزاری آموزشی-تحقیقاتی است که در بر دارنده تمامی کلمات قرآن، اطلاعات صرفی و نحوی آنها، اعراب جمله ها در کل قرآن کریم، تلاوت آیات، ترجمه به هشت زبان، صوت کلمات قرآنی و صوت مشخصات آنها می باشد.
زبان اصلی این برنامه، عربی است؛ اما به گونه ای طراحی شده است که برای کاربران زبان های فارسی و انگلیسی نیز، به راحتی قابل استفاده است.
کاربران سطوح مقدماتی تا عالی اعم از دانش آموزان راهنمایی و دبیرستان، دانشجویان رشته های گوناگون، طلاب علوم دینی، فضلای حوزه های علمیه، پژوهشگران، مفسران و همه علاقه مندان علوم قرآنی - می توانند از خدمات این نرم افزار استفاده کنند.
به طور کلی، امکانات این نرم افزار به شرح ذیل است:
1. بخش جستجو
در این بخش می توان کلمات مورد نظر را به تنهایی بر اساس مشخصه های صرفی و نحوی به صورت جداگانه و یا ترکیبی از مشخصات صرفی و نحوی در محدوده خاص یا کل قرآن مورد جستجو قرار داد و نتیجه پژوهش را نیز مشاهده نمود.
حجم اطلاعات صرفی و نحوی قابل جستجو، حدود 10,000 صفحه است. با استفاده، از قابلیت جستجو می توان واژه های قرآنی را به روش های زیر جستجو کرد:
- جستجوی کلمه مورد نظر با اعراب یا بدون اعراب؛
- جستجوی ریشه مورد نظر یا حروف اصلی کلمه؛
- جستجوی وزن مورد نظر با اعراب یا بدون اعراب؛
- جستجوی مشخصه صرفی مورد نظر؛
- جستجوی مشخصه نحوی مورد نظر؛
- جستجوی جمله های مورد نظر.
افزون بر این، با توجه به مشخصات حرفی و نحوی کلمات و نیز مشخصات جمله ها می توان جستجوهای متعددی را در قرآن انجام داد.
1-1. مشخصات صرفی
در این لوح فشرده، مشخصات صرفی در سه بخش اسم، فعل و صرف ارائه گردیده است.
مشخصات صرفی اسماء که در این برنامه قابل جستجوست، به قرار زیر است:
حروف اصلی اسم، وزن کلمه، بنای اسم (ثلاثی، رباعی و خماسی)، نوع اسم (28 گزینه)، مجرد و مزید، جامد و مشتق، نوع مشتق (8 گزینه)، معرب و مبنی، نوع مبنی (23 گزینه) و علامت بناء (9 گزینه).
مشخصه های صرفی افعال که در لوح فشرده اعراب القرآن قابل پژوهش است، عبارت اند از:
بنای فعل (ثلاثی و رباعی)، نوع فعل (ماضی مضارع و امر)، صیغه 1 تا 90 (14 گزینه)، مجرد و مزید، نوع مزید (10 گزینه) معلوم و مجهول، نوع مرفوع؛ فاعل یا نائب فاعل یا اسم فعل ناقص (9 گزینه)، لازم و متعدی (14 گزینه)، معرب و مبنی، نوع مبنی و علامت بناء (9 گزینه).
و اما مشخصات صرفی حروف، از قرار ذیل است:
نوع حرف (54 گزینه)، نوع عمل (2 گزینه)، مبنی، نوع بناء (23 گزینه) و علامت بناء (9 گزینه).
1-2. مشخصات نحوی
کاربر به وسیله مشخصات نحوی موجود در این برنامه می تواند به جستجوی نحوی در واژگان قرآن بپردازد.
در قسمت مشخصات نحوی اسم، مشخصه های ذیل قابل دستیابی است:
نقش اعرابی (60 گزینه)، نوع اعراب (4 گزینه)، علامت اعراب (10 گزینه)، کیفیت اعراب (3 گزینه)،
علامت اعراب (10 گزینه) و کیفیت اعراب (3 گزینه).
1-3. مشخصات جمل
در خصوص بررسی مشخصات جمل، دو نوع از جملات قابل بررسی است:
- جمله هایی که محلی از اعراب دارند.
- جمله هایی که محلی از اعراب ندارند.
گفتنی است در ذکر مشخصات صرفی یا نحوی که ممکن است وجوه دیگری نیز صحیح باشد، نظر مشهورتر - معمولاً بر اساس نحو بصره - انتخاب شده و دیگر وجوه به هنگام ضرورت، با ذکر نام صاحب نظر یا صاحب اثر در ذیل آن آمده است. بدیهی است که در این برنامه به جهت رعایت اختصار، همه وجوه محتمل ارائه نشده است.
2. تلاوت و ترجمه
در این قسمت می توان به آیات قرآن با صدای مرحوم عبد الباسط عبدالصمد گوش جان سپرد و هم زمان هشت ترجمه قرآن کریم را به زبان های: فارسی، انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، اسپانیایی، ایتالیایی، ترکی و بوسنیایی شاهد بود.
قابلیت دیگر این نرم افزار آن است که می توان ضمن شنیدن صوت آیات مورد نظر به کار جستجو در قسمت های دیگر نیز پرداخت.
3. نمایش
اطلاع از نتایج آماری جستجوی مورد نظر در این بخش ارائه شده است. کاربر می تواند و نتایج جستجو را به دو صورت زیر مشاهده نماید:
3-1. نمایش متوالی واژه ها
در این قسمت، پژوهشگر در هر صفحه شاهد سه کلمه با تمامی اطلاعات صرفی و نحوی خواهد بود و با استفاده از کلیدهای مخصوص می توان اولین و یا آخرین واژه و یا سه کلمه بعدی یا قبلی را ملاحظه نمود.
3-2. نمایش واژه ای
در این بخش می توان تنها یک کلمه یا همه اطلاعات صرفی و نحوی آن را مشاهده کرد. گفتنی است که در این قسمت برای هر کدام از اسم و فعل و حرف به اقتضای تفاوت اطلاعات، صفحه ای ویژه اختصاص یافته است.
ضمن، اینکه در قسمت مشاهده نتایج جستجو، صوت کلمات مورد نظر و نیز تلفظ مشخصات صرفی نحوی و اعراب جمله ها با صدای قاری بین المللی استاد مقدم و نیز تلاوت آیه مورد نظر، قابل شنیدن است.