نرمافزار «جامع منابع تاریخ»؛ محتوای علمی و قابلیتهای پژوهشی
اشاره
اهتمام به مقوله تاریخ یا دانشِ شناخت وقایع مهم گذشته انسانی و تبیین و بررسی آن، برای تمام اقوامی که به لزوم حفظ و ثبت و نقل تاریخ خود باور دارند، امری بدیهی مینماید. مسلمانان، بهویژه ایرانیان، بهعنوان بخش مهمی از جهان اسلام که تأثیر بسزایی در شکوفایی و رشد فرهنگ و تاریخ و تمدّن اسلام داشتهاند، در توجّه به تاریخ، از انگیزههای بسیاری چون: پیشینه بلند تاریخنگاری، اهتمام قرآن کریم و بزرگان دین به عبرتآموزی از اخبار گذشتگان، ضرورت ثبت سیره و روش زندگی پیامبر خاتم (ص) که از ناحیه قرآن مجید «اسوه حسنه» خوانده شده، بهعنوان انگیزه شروع تاریخنگاری در جهان اسلام و توجّه به آن، برخوردار بودند.
در همین راستا، گروه تاریخ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) با توجّه به اهمّیّت برنامههای کتابخانهای و دانشنامهای، با اولویت منابع و متون اصلی علوم انسانی و اسلامی، تولید دانشنامه «جامع منابع تاریخ» را پیشنهاد داد که مشتمل بر منابع اصلی و پژوهشی تاریخ اسلام و علوم مرتبط به آن است و از جامعیت نسبی نیز بهرهمند میباشد.
این نرمافزار، گستره وسیع عرصه تاریخپژوهی را شامل میشود و فقدان جامعیت را در نرمافزارهایی که تنها بخشی از شاخههای این دانش را پوشش میدهد، رفع مینماید و جز آن، نیاز پژوهشگران گرایشهای مختلف تاریخی و نیز محقّقان علوم بینرشتهای را تأمین میکند. علاوه بر این، پژوهشگران را از مراجعه به نرمافزارهای مختلفِ تولیدشده در زمینه تاریخ که گاه موجب سردرگمی و اتلاف وقت آنان میشود، بینیاز میگرداند. بهعلاوه، این توانایی را به کاربر میبخشد که از دامنه جستوجوی خود و شمول آن، اطمینان حاصل کند.
با توجّه به جایگاه نسخه سوم نرمافزار نورالسیره، تحت عنوان «جامع منابع تاریخ» در پژوهشهای تاریخی، بر آن شدیم که یکی از نوشتارهای ویژهنامه حاضر را به معرّفی محتوای علمی و امکانات پژوهشی این برنامه ارزشمند اختصاص دهیم.
«جامع منابع تاریخ»؛ زمینهساز گسترش تاریخپژوهی دیجیتال
اشاره
آیین رونمایی از نسخه سوم نرمافزار نورالسیره با عنوان «جامع منابع تاریخ»، پنجشنبه 28 مهرماه 1401 شمسی با حضور علاقهمندان و پژوهشگران حوزه تاریخ برگزار شد. در این مراسم که در ساختمان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار گردید، از نرمافزار دانشنامه جامع منابع تاریخ که حاوی متن 1425 عنوان کتاب در 3396 جلد (مشتمل بر 49 رساله) از متون اصلی و پژوهشی تاریخی و علوم مرتبط به آن رونمایی شد.
در این آیین رونمایی، حجّتالاسلاموالمسلمین دکتر رسول جعفریان، پژوهشگر تاریخ اسلام، تشیع و ایران و رئیس کتابخانه تخصّصی تاریخ اسلام و ایران، دکتر محمدحسین رجبی دوانی، مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام و رئیس بنیاد ایرانشناسی و نیز حجّتالاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به سخنرانی پرداختند. در ابتدای مراسم، نخست مدیر گروه علمی تاریخ مرکز نور، حجّتالاسلام والمسلمین دکتر محمدعلی رحیمی ثابت، ضمن اشاره به روند و دلایل تولید «جامع منابع تاریخ»، محتوای علمی و قابلیتهای پژوهشی برنامه را توضیح داد.
گفتنی است که در پایان این مراسم، با حضور مهمانان، کارشناسان، مسئولان و حاضران محترم در جلسه، از نرمافزار «جامع منابع تاریخ» یا «نورالسیره - نسخه 3» رونمایی شد.