نقش معاجم موضوعی فلسفی در توسعه پژوهش و بسترسازی برای تولید علم
اشاره
جستوجو در متون فلسفی موجود در نرمافزارهای دیجیتالی میتواند به دو صورت «لفظی» و «مفهومی» انجام پذیرد؛ امّا جستوجوی لفظی بهتنهایی نمیتواند نیاز و خواسته محقّقان این حوزه را برآورده کند. ازاینرو، حتماً نیازمند آن هستیم که امکاناتی برای جستوجوی مفهومی در متون نیز فراهم شود. بر این اساس، یکی از ابزارهای دستیابی به این مهمّ، ابزار معاجم موضوعی است تا بتواند ما را تا حدّ مطلوبی به نتایج جستوجوی مورد نظر پژوهشگران نزدیک سازد و مسیر پژوهشهای معنایی در منابع فلسفی را به دست دهد.
در این نوشتار، سعی میشود که چگونگی تحلیل محتوای متون فلسفی به صورت: موضوع، نمایه، کلیدواژه و سیستمهای جانبی (مشترکات، مترادفات و یا مرتبطات) در معاجم موضوعی مورد بررسی قرار گیرد و همچنین، اهمّیّت فوقالعاده آنها در راستای آسانسازی و دقّت هرچه تمامتر در تحقیق در قالب جستوجوی مفهومی برای پژوهشگران علوم فلسفی و حکمت و تولید علم از این طریق، بحث شود.
نقش معاجم موضوعی در بازیابی اطلاعات
اشاره
در برنامه های نرم افزاری مرتبط با علوم عقلی و به ویژه منابع فلسفی، جستجوی لفظی، یکی از شیوه های کارآمد برای بازیابی اطلاعات است که در این شیوه، شناسایی اطلاعات، صرفاً از طریق جست و جوی الفاظ صورت می گیرد. علاوه بر این، جست و جوی مفهومی و کمک از معاجم موضوعی نیز می تواند بسیار راهگشا باشد. در معاجم موضوعی با استخراج موضوع و نمایه و کلیدواژه از متون، محقق به دقیق ترین پاسخ ها رهنمون می شود. در این نوشته، سعی بر آن است تا حدی فرآیند عملیاتی، روش فرآوری و کارایی معاجم موضوعی برای پژوهشگران تبیین گردد.
نگرشی به گونه های جست و جو و بازیابی اطلاعات
چکیده
بهترین و سریع ترین راه برای دستیابی به اطلاعات مطلوب در کتابخانه های رقمی، استفاده از نظام های جست و جوی آنهاست. کتابخانه های گوناگون، نظام های جست و جویِ خود را هم هنگام با فناوری ها و رویکردهای نوین، تغییر می دهند و می کوشند امکانی فراهم آورند که جست و جوهای کاربران، بیشترین نتایج مرتبط و کمترین ریزش کاذب را داشته باشد. از همین روی، از راهبردهای گوناگون جست و جوی بولین و ویلدکارد و نیز از ابزارهایی مانند اصطلاح نامه و نظام های طبقه بندی، برای مفهومی کردن جست و جو استفاده می کنند. در ادامه، به بررسی جست و جو و رهیافت های گوناگون به آن پرداخته خواهد شد.
جایگاه جستجو در بازیابی اطلاعات در کتابخانه های رقمی
چکیده
کتابخانههای رقمی، به سبب دسترسپذیر کردن محتوا، فارغ از زمان و مکان، و به دست دادن راهکارهایی برای بازیابی سریع و آسان اطلاعات از میان انبوه منابع، به پژوهشگران و جویندگان اطلاعات بسیار کمک میکند. بینیازی از فضای واقعی و نیاز کم به فضای مجازی سبب شده کتابهای فراوانی در کتابخانههای دیجیتال عرضه شود. حجم گسترده اطلاعات در این کتابخانهها، مستلزم دستهبندیها و ساماندهی محتوا است تا از یک سو بازیابی اطلاعات دقیق و کامل باشد و از سوی دیگر، نتایج ناخواسته عرضه نگردد.