اشاره

در این مقاله، به معرفی برنامه موبایلی قرآن نور پرداخته شده است. این نرم‌افزار، اوّلین محصول قرآنی مرکز نور در حوزه موبایل می‌باشد. صفحه قرآن کریم، ترجمه و تفسیر، فهرست موضوعی، اعلام و اسماء، آیات مرتبط و اِعراب قرآن، از جمله مهم‌ترین بخش‌های این برنامه است. تلاوت‌های مختلف از قرّای مشهور ایران و جهان و نیز جست‌وجو، از قابلیت‌های مهم این برنامه به شمار می‌رود.

اشاره

چهارشنبه 28مهرماه سال 1400ش، هم‌زمان با میلاد مبارک و فرخنده رسول اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع)، از جدیدترین محصول نرم‌افزاری مرکز نور با عنوان «کتابخانه و درختواره کلام اسلامی ـ نسخه 2» در سالن اجتماعات این مرکز رونمایی شد. در این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید شیرملکی، مدیر گروه علوم کلام و علوم عقلی مرکز نور، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد‌حسین بهرامی، رئیس محترم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس محترم بنیاد فرهنگی امامت و انجمن کلام حوزه، به ایراد سخن پرداختند.

در این گزارش، به‌اجمال نگاهی داریم به آنچه در این آیین رونمایی گذشت.

اشاره

امروزه، یکی از مباحث مهم و مطرح در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، موضوع هوش مصنوعی است. فناوری‌های نوینِ پردازش هوشمند محتوا، از همان ابتدای تأسیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مورد توجه مسئولان و در شمار وظایف اصلی این مرکز بوده است. از زمان راه‌اندازی مرکز نور تا کنون، افزون بر 30 دستاورد در این زمینه به نتیجه رسیده است. تحلیل‌گر صرفی و ریشه‌یاب هوشمند کلمات، سامانه‌های پیشنهاددهی محتوای احادیث و مقالات، سرویس‌های آیه‌یاب و حدیث‌یاب، سامانه تقلب‌یابی سمیم نور و تحلیل استنادات مقالات و پیونددهی پاورقی کتب، برخی از این نتایج ارزشمند و کاربردی است.

نظر به اهمیت بحث هوش مصنوعی، متن سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید سعید رضا عاملی، دبیر محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی که در آستانه هفته پژوهش و مراسم افتتاح «آزمایشگاه هوش مصنوعی و علوم اسلامی و انسانی» در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بیان شده، جهت استفاده علاقه‌مندان ارائه می‌گردد.

اشاره

آنچه در این نوشتار می‌خوانید، برگرفته از سخنرانی مهندس احمد ربیعی‌زاده، مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی و علوم اسلامی و انسانی دیجیتال نور است که در سلسله نشست‌های تخصصی هفته پژوهش در سالن اجتماعات مرکز ارائه شده است. مهندس ربیعی‌زاده، ضمن اشاره به روند تکامل موضوع هوش مصنوعی در این مرکز، به بیان اهداف، دستاوردها و چشم‌اندازهای این مبحث در تولید محصولات نور پرداخت که به‌روشنی نشانگر آن است، مرکز نور در طی بیش از سه دهه فعالیت خویش، روند روبه‌رشدی را در حوزه هوش مصنوعی علوم اسلامی و انسانی پشت سر گذاشته و برنامه‌های کاربردی و ابزارهای ارزشمندی را در این باره عرضه نموده و مسیر پژوهش در علوم و معارف اسلامی و انسانی را هموار ساخته است.

اشاره

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، از بدو تأسیس تا کنون، نرم‌افزارهای رومیزی متعدّدی را به محقّقان عرضه نموده است؛ امّا گسترش فنّاوری و دسترسی آسان به اینترنت، فضایی مناسبی را بر تولید محصولات وبی نیز فراهم ساخته است؛ به‌گونه‌ای که کاربران بسیاری، به این گونه نرم‌افزارهای همراه و برخط روی آورده‌اند.

افزون بر این، نبودِ پایگاهی جامع در حوزه تاریخ اسلام و نیز وجود اطلاعات و تحلیل‌های سودمند تاریخی در نرم‌افزارهای مرکز با قابلیت عرضه در وب و همچنین نیاز پژوهشگران این حوزه به اطلاعات دسته‌بندی‌شده و سازمان‌یافته، موجب شد که مرکز نور به راه‌اندازی «پایگاه جامع تاریخ» اقدام نماید و به ارائه‌ برخط اطلاعات تاریخی همت گمارد و از این طریق، علاقه‌مندان این دست مباحث و محققان دانش تاریخ را یاری رساند و در نهایت، به توسعه هرچه بهتر و بیشتر این علم سودمند توفیق یابد.

آنچه در این نوشتار از نظر شما خوانندگان عزیز می‌گذرد، گفت‌وگویی است با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدعلی رحیمی ثابت، مدیر گروه علمی تاریخ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که ضمن اشاره به پیشینه شکل‌گیری این وبگاه، به هدف از راه‌اندازی، بخش‌های اصلی و قابلیت‌ها و نیز چشم‌اندازهای پایگاه جامع تاریخ پرداخته است.

اشاره

در پنجمین روز از هفته پژوهش، ششمین نشست از «سلسله نشست‌های علمی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» با حضور ناقدان و کارشناسان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با عنوان «نقد و بررسی تجمیع و ارائه دیجیتال آثار مفاخر علمی با رویکرد نرم‌افزارهای شخصیت‌محور» در سالن اجتماعات مرکز نور برگزار گردید.

در ابتداء جلسه، کارشناسان و ارائه‌دهندگان برنامه، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصطفی طباطبایی و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا رضایی اسفریزی، ضمن اشاره به فعالیت‌های صورت‌گرفته جهت معرفی مفاخر اهل‌تسنن در سایر کشورها و مغفول واقع شدن شخصیت‌ها و مفاخر شیعی در این عرصه، و همچنین لزوم پاسخگویی به شبهات مطرح‌شده از جانب برخی مغرضان در خصوص کم‌رنگ جلوه دادن نقش دانشمندان و علمای شیعه در ترویج علم و دین، به ضرورت ارائه مجموعه آثار دیجیتالی مفاخر و اندیشمندان شیعی اشاره کردند و بر اهمیت تولید نرم‌افزارهای شخصیت‌محور که به ارائه آثار هریک از این بزرگان اختصاص دارد، تأکید ورزیدند.

گفتنی است، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با حدود 200 عنوان نرم‌افزار رومیزی و بیش از 50 عنوان نرم‌افزار نسخه اندروید، گام بلندی در جهت احیای تراث و فرهنگ اسلامی و نیز تراجم و شرح حال بزرگان اسلامی، اعم از شیعی و سنّی، برداشته است.

در ادامه این نشست، ناقدان مدعو، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری، پژوهشگر و مدیر مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه، و نیز حجت‌الاسلام والمسلمین علی صدرایی خوئی، مصصح، فهرست‌نگار و کتاب‌شناس برجسته، به بیان دیدگاه کارشناسی خود در این باره پرداختند.

آنچه در این نوشتار از نظر شما خوانندگان گرامی می‌گذرد، سخنان نسبتاً تفصیلی کارشناسان و ناقدان محترم است که هرکدام به نکاتی مفید و کاربردی در موضوع نشست اشاره نمودند.

اشاره

نرم‌افزار «پاک‌نویس» که در معاونت تهران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) توسعه داده شده، ابزاری است که خطاهای متون فارسی را به‌صورت خودکار پیدا کرده و پیشنهادهایی برای اصلاح آنها ارائه می‌کند. این نرم‌افزار که در حال حاضر، در قالب افزونه وُرد عرضه گردیده است، به کاربران خود کمک می‌کند که با سرعت و دقت مناسب، متنِ مورد نظر خویش را ویراستاری کنند. در مقاله پیشِ رو، به معرفی نرم‌افزار پاک‌نویس و امکانات آن خواهیم پرداخت.

اشاره

امروزه دانشنامه‌های مختلفی در حوزه علوم اسلامی فعالیت می‌کنند که برخی از آنها، به صورت تخصصی در یکی از حوزه‌های علوم اسلامی، مانند امامت و حج ارائه شده‌اند؛ اما گستره ویکی‌فقه، همه علوم اسلامی است و تمام حوزه‌های اسلامی و حتی علوم مرتبط با علوم اسلامی را شامل می‌شود.

این دانشنامه، ذیل مؤسسه صدای بهار فعالیت خود را از سال 1388 آغاز کرده است. در ادامه، گزارشی از روند شکل‌گیری و فعالیت دانشنامه ویکی فقه و برخی از فعالیت‌های دیگر مرتبط با آن، در گفت‌وگو با مدیر محترم این پایگاه، جناب حجت‌الاسلام محمد ظریفی، از نظر می‌گذرد.

اشاره

با شکوفایی و رشد اینترنت اشیا، شهر هوشمند به یک پارادایم نوظهور تبدیل شده است که شامل: سنجش همه جا حاضر، زیرساختار‌های شبکه‌ای ناهمگن و سیستم‌های کنترل و پردازش اطلاعات هوشمند است. یک شهر هوشمند، می‌تواند دنیای فیزیکی را در زمان واقعی نظارت کند و سرویس‌های هوشمندی برای ساکنان محلی و مسافران ارائه نماید؛ خدماتی چون: حمل و نقل، بهداشت و درمان، محیط، سرگرمی و انرژی. بااین‌حال، نگرانی‌هایی در مورد امنیت و حفظ حریم خصوصی به‌وجود می‌آیند؛ زیرا برنامه‌های کاربردی شهر هوشمند، نه تنها طیف گسترده‌ا‌ی از اطلاعات حساس به حریم خصوصی را برای مردم و محافل اجتماعی جمع وری می‌کنند، بلکه امکانات شهر را کنترل می‌نمایند و زندگی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در این مقاله، به بررسی امنیت و حریم خصوصی در برنامه‌های کاربردی شهرستان هوشمند می‌پردازیم.

به طور خاص در ابتداء، برنامه‌های کاربردی امیدوارکننده شهر هوشمند و معماری آن را معرفی می‌کنیم. سپس، چالش‌های حفظ حریم خصوصی و امنیت را در این برنامه‌های کاربردی مورد بحث قرار می‌دهیم. برخی از تلاش‌های تحقیقاتی انجام شده‌اند تا به این چالش‌های حریم خصوصی و امنیت برای مراقبت‌های بهداشتی هوشمند، حمل و نقل، انرژی هوشمند بپردازند. در نهایت، به برخی از مسائل باز برای تحقیقات آینده نیز اشاره خواهیم کرد.