کلیدواژگان: سیستم‌عامل، سیستم‌عامل ویندوز، شرکت مایکروسافت، تاریخچه ویندوز.

مقدمه

تلاش‌های بشر از ابتدا تاکنون، همواره به ایجاد و توسعه ابزارها و روش‌هایی معطوف بوده که بتوانند جایگزین نیروی بدنی یا قوای فکری انسان شده و زمینه‌ساز ایجاد پیشرفت‌های روزافزون در زندگی او باشند که در طول این مسیر، امروزه به‌جرئت می‌توان گفت ظهور فناوری‌های نوین و تولید و عرضه ابزارهای متنوع دیجیتالی، از تأثیرگذارترین و کاربردی‌ترین نتایج ماندگار این تلاش‌ها بوده است.

اگرچه در سال‌هایی نه‌چندان دور، استفاده از ابزارهای دیجیتال و ورود به دنیای فناوری یک انتخاب بود، اما امروزه به دلیل پیشرفت سریع فناوری، زندگی دیجیتالی به یکی از وجوه انکارناپذیر زندگی بشر تبدیل‌ گردیده است و روزبه‌روز فناوری‌های نوین در این حوزه، نقش گسترده‌تری را در رفع مشکلات جامعه بشری بر عهده می‌گیرند؛ تا آنجا که فراگیر شدن استفاده از کامپیوتر و ابزارهای دیجیتالی در طیف وسیعی از مهارت‌ها و فعالیت‌های زندگی امروزی، باعث شده است که حتی اگر بپذیریم می‌توان سهم فناوری دیجیتال را در زندگی کاهش داد، اما بی‌تردید، حذف کردن این فناوری از زندگی، تقریباً امکان‌پذیر نیست.

در این میان، سیستم‌عامل‌ها به‌عنوان مغز متفکر نرم‌افزاری ابزارهای دیجیتال و مهم‌ترین بخش برقرارکننده ارتباط بین اجزای مختلف آنها، نقش بسیار پُررنگی در محبوبیت و گسترش استفاده از فناوری‌های گوناگون دارند.

این مسئله در ارتباط با سیستم‌عامل ویندوز که روزگاری حاکم بلامنازع دنیای سیستم‌عامل‌ها بوده و هنوز هم در بسیاری از عرصه‌ها حرف اوّل را می‌زند نیز صادق می‌باشد. این سیستم‌عامل (ویندوز)، با وجود فراگیری تلفن‌های همراه و توسعه و انتشار سیستم‌عامل‌های مختلف که دارای قابلیت‌ها و امکانات جدید و شگرفی هستند، بیش از 32درصد از استفاده کاربران سیستم‌عامل‌های مختلف در سراسر دنیا را به خود اختصاص داده است و در میان سیستم‌عامل‌های مورد استفاده در کامپیوترهای شخصی نیز نزدیک به 75درصد کاربران از این سیستم‌عامل استفاده می‌کنند. این حجم گسترده از استفاده، نشان‌دهنده این است که ظهور فناوری‌های نوین و گسترش استفاده از دستگاه‌های همراه، از قبیل تلفن‌های هوشمند، نتوانسته است کامپیوترهای شخصی را از گردونه رقابت خارج کند و سیستم‌عامل ویندوز، همچنان محبوبیت و کارایی خود را در میان کاربران حفظ کرده است.(1)

با توجه به مطالب گفته‌شده و نظر به پشتیبانی گسترده شرکت مایکروسافت از سیستم‌عامل‌های تولیدی، و همچنین برنامه‌های توسعه‌ای که این شرکت در خصوص رفع اشکال‌ها و نواقص موجود و تأمین خواسته‌های کاربران از طریق انتشار نسخه‌های جدید ویندوز دارد، انتظار می‌رود که تا سال‌ها سیستم‌عامل ویندوز در صدر استفاده کاربران کامپیوترهای شخصی در سراسر دنیا باشد.

سیستم‌عامل چیست؟

سیستم‌های دیجیتالی از قبیل کامپیوتر و تلفن همراه، همانند یک کارخانه کوچک می‌باشند که از اجزای بسیار متنوعی تشکیل‌شده‌اند و هیچ‌کدام از آنها، بدون هماهنگی با یکدیگر قادر نیستند کاری را از پیش ببرند. بنابراین، برای برقراری ارتباط بین این اجزا و جلوگیری از بروز خطا و اشتباه و اجرای صحیح دستورها و عملیات‌ها، از سیستم‌عامل‌ها بهره برده می‌شود.

سیستم‌عامل یا Operating System که با حروف اختصاری OS نمایش داده می‌شود، یک نرم‌افزار سیستمی پیشرفته با کارایی وسیع و گسترده می‌باشد که رابط اصلی بین سخت‌افزار و نرم‌افزارهای موجود در سیستم‌های دیجیتال مانند: کامپیوتر، لپ‌تاپ، تلفن همراه، روتر، سوئیچ یا حتی مودم خانگی است و وظیفه مدیریت منابع، در جهت استفاده و کنترل سخت‌افزار سیستم‌های دیجیتالی و ایجاد یک محیط نرم‌افزاری قدرتمند و درعین‌حال ساده و ایمن را برای انجام فعالیت‌های کاربر بر عهده دارد.

وظایف سیستم‌عامل

سیستم‌عامل‌ها، طیف گسترده‌ای از وظایف را در سیستم‌های دیجیتالی انجام می‌دهند که هرکدام از این وظایف، به‌تنهایی گستره‌ای وسیع از کارها را شامل می‌شود؛ اما برخی از مهم‌ترین وظایف سیستم‌عامل‌ها، عبارت‌اند از:

• - مدیریت حافظه‌های اصلی و جانبی؛
• - مدیریت پردازنده، پردازش‌ها و فرایندها؛
• - مدیریت دستگاه‌های متصل به کامپیوتر؛
• - مدیریت فایل‌ها و پوشه‌ها؛
• - تأمین امنیت اطلاعات درون کامپیوتر؛
• - کنترل عملکرد سیستم و سعی در بهبود آن؛
• - اشتراک‌گذاری منابع بین برنامه‌های مختلف؛
• - ایجاد مکانیسم ارتباط مناسب میان برنامه‌ها، فرایندها و کاربران و همگام‌سازی آنها؛
• - مدیریت خطاهای سیستم.

تقسیم‌بندی انواع سیستم‌عامل

به‌طورکلی، سیستم‌عامل‌های رایج و مشهور را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم نمود:

• الف. سیستم‌عامل‌های کامپیوتری؛
• ب. سیستم‌عامل‌های موبایلی.

الف. سیستم‌عامل‌های کامپیوتری

سیستم‌عامل‌های کامپیوتری، تنها بر روی رایانه‌های شخصی و یا سِرورها اجرا می‌شوند. هرکدام از این سیستم‌عامل‌ها، کارایی‌های خاص خود را داشته و از پلتفرم‌های مخصوص به خود بهره می‌برند. موارد ذیل، نمونه‌هایی از رایج‌ترین سیستم‌عامل‌های کامپیوتری مورد استفاده کاربران، در سراسر دنیا می‌باشد:

ـ یونیکس

سیستم‌عامل یونیکس (UNIX) را می‌توان به‌عنوان جدّ بزرگ سیستم‌عامل‌های امروزی معرفی کرد که توسط گروهی از کارمندان آزمایشگاه‌های شرکت بِل، متعلق به شرکت تلفن و تلگراف آمریکا(2)، در اواسط و اواخر دهه 1960 میلادی توسعه ‌یافته و برای استفاده در تجهیزات و سخت‌افزارهای مربوط به سِرورهای قدرتمند، طراحی و تولید گردیده است. ازآنجاکه این سیستم‌عامل، ذاتاً برای انجام پردازش‌های سنگین و استفاده در سِرورها طراحی‌شده بود، طبیعتاً بالا بردن قدرت پردازشی در این سیستم‌عامل، از بهبود رابط کاربری آن مهم‌تر بود. بنابراین، رابط‌های کاربری سیستم‌عامل یونیکس، بسیار سخت و دشوار طراحی‌ شده‌اند و باوجودآنکه سالیان طولانی از ارائه شدن این سیستم‌عامل می‌گذرد، اما تغییراتی که بر روی رابط کاربری این سیستم‌عامل انجام ‌شده، بسیار اندک می‌باشد.

ـ ویندوز

سیستم‌عامل ویندوز (Windows)، توسط شرکت مایکروسافت در اواسط سال 1980 میلادی، تولید و عرضه گردید. ازآنجاکه در محیط گرافیکی ویندوز، هر برنامه در یک کادر یا قاب مشخص اجرا می‌شود و اصطلاحاً به آن «پنجره» می‌گویند، این سیستم‌عامل، به نام «ویندوز» نام‌گذاری شده است.

این سیستم‌عامل در حال حاضر، با نصب فعال بر روی 75% کامپیوترهای کاربران در سراسر دنیا و 93% کاربران در ایران و همچنین، دارا بودن ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی که در ادامه به آنها اشاره می‌شود، به‌عنوان محبوب‌ترین سیستم‌عامل کامپیوتری در میان کاربران شناخته می‌شود:

• - برخورداری از قابلیت‌ها و امکانات گسترده‌تر در مقایسه با سایر رقبا؛
• - در دسترس بودن و کم‌هزینه‌تر بودن نسبت به سایر سیستم‌عامل‌ها؛
• - امکان ارتقای نرم‌افزارهای امنیتی مورد استفاده و به‌روزرسانی مستمر آنها؛
• - قابلیت شبیه‌سازی و اجرای سیستم‌عامل‌های رقیب؛
• - تطابق‌پذیری و پشتیبانی از سخت‌افزارهای جدید؛
• - پشتیبانی از نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های مختلف؛
• - پشتیبانی وسیع و گسترده توسط شرکت سازنده؛
• - برخورداری از رابط گرافیکی کاربرپسند و کارآمد؛
• - قابلیت اجرا در تمامی کامپیوترها.

سیستم‌عامل ویندوز، بر اساس نوع کاربری آن، به دو دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود:

1. ویندوز کلاینت‌ها که باهدف استفاده‌های: اداری، شخصی، مرور وب و... طراحی و بهینه‌سازی شده‌اند و کارکرد ساده‌ای دارند. نسخه‌های متفاوتی از ویندوز کلاینت، از ابتدای انتشار ویندوز تاکنون منتشرشده است که از این میان، می‌توان به: ویندوز 10 (2015)، ویندوز 8 (2012)، ویندوز 7 (2009)، ویندوز ویستا (2007) و ویندوز 11 که در 24 ژوئن 2021 میلادی توسط شرکت مایکروسافت رونمایی شده، اشاره کرد.

۲. ویندوز‌ سِرورها که باهدف ارائه سرویس به کاربران تحت شبکه و مدیریت شبکه‌های کامپیوتری به‌صورت متمرکز و با بی‌نهایت سیستم طراحی‌ شده‌اند. این نوع از سیستم‌عامل ویندوز نیز دارای نسخه‌های متعددی است که آخرین نسخه آن تا زمان تنظیم این مقاله، ویندوز سِرور 2019 می‌باشد.

ـ مک او اس

سیستم‌عامل مک او اس (macOS) که مخفف Macintosh Operating System است، یک سیستم‌عامل گرافیکی اختصاصی می‌باشد که برای نخستین‌بار در سال ۱۹۸۴ میلادی توسط شرکت Apple برای استفاده در کامپیوترهای مکینتاش(3) تولید شد و به بازار عرضه گردید. این سیستم‌عامل که مبتنی بر سیستم‌عامل UNIX طراحی‌ شده، به‌قدری پایدار است که کاربران می‌توانند با استفاده از آن، ساعت‌ها بدون مشکل و بدون نیاز به راه‌اندازی مجدد، به انجام کارهای محول‌شده بپردازند.

برخلاف باور عمومی که اوّلین سیستم‌عامل دارای رابط گرافیکی کاربری (GUI) را متعلق به ویندوز مایکروسافت می‌دانند، اما باید گفت که این شرکتِ اپل بود که برای نخستین‌بار در سال 1984 میلادی و با ارائه سیستم‌عامل مک، قابلیت استفاده از ماوس را در کامپیوترهای شخصی راه‌اندازی کرد و تا قبل از آن، سیستم‌عامل‌ها مبتنی بر خط فرمان (CommandLine) کار می‌کردند.

به ‌غیر از ارائه یک محیط گرافیکی جذاب و پویا، می‌توان راز موفقیت سیستم‌عامل مک او اس را در طراحی و ارائه سیستم‌عامل و سخت‌افزار به همراه یکدیگر توسط شرکت اپل دانست که این هماهنگی و یکپارچگی در توسعه و عرضه سخت‌افزار و سیستم‌عامل، باعث می‌شود که کاربران با مشکلات کمتری دست‌به‌گریبان شوند.

با وجود همه این ویژگی‌ها و با توجه به اینکه هدف اوّلیه شرکت اپل، گسترش عمومی استفاده از کامپیوترهای این شرکت در سراسر جهان بوده، اما این شرکت در رقابت با شرکت مایکروسافت، بازار کمتری از کامپیوترهای شخصی جهان را در اختیار دارد؛ این موضوع، ریشه در گران بودن، نبود تنوع نرم‌افزار و انحصار حقّ تولید سخت‌افزار توسط این شرکت دارد.

بر اساس آمار ارائه‌شده توسط پایگاه بین‌المللی tatCounter Global Stats(4)، این سیستم‌عامل با بیش از 16درصد استفاده توسط کاربران سیستم‌عامل‌های کامپیوتری در سراسر دنیا، به‌عنوان دومین سیستم‌عامل مورد استفاده در کامپیوترهای شخصی شناخته می‌شود.

ـ لینوکس

لینوکس (Linux)، یک سیستم‌عامل‌ عمومی ‌و متن‌باز رایگان می‌باشد که در سال ۱۹۹۱ توسط «لینوس توروالدز»(5) که دانشجوی علوم کامپیوتر بود، منتشر گردید. توروالدز ابتدا نام سیستم‌عامل خود را Freax گذاشت و پس از مدتی، نام لینوکس را برای آن انتخاب کرد. ازآنجاکه در این سیستم‌عامل، تمامی کدهای استفاده‌شده قابل‌ مشاهده و در دسترس می‌باشند، هر شخص یا شرکتی در جهان اجازه دارد از هسته اصلی آن استفاده کرده و لینوکس جدیدی را تولید و عرضه نماید. بنابراین، برنامه‌نویسان بسیاری می‌توانند آن را توسعه دهند و نیازهای خود را در حوزه‌های مختلف، از طریق آن برطرف نمایند.

این سیستم‌عامل، اگرچه به علت کمبود برنامه‌های اختصاصی برای آن و همچنین کاربرپسند نبودن محیط کاربری آن، از محبوبیت چندانی در میان کاربران عمومی برخوردار نمی‌باشد، اما یکی از امن‌ترین و پایدارترین سیستم‌عامل‌های موجود می‌باشد و به دلیل امنیت بالای این سیستم‌عامل و همچنین، سرعت بالا و بهره بردن از هسته‌ای انعطاف‌پذیر، می‌توان هر کاری را با آن انجام داد و از آن، روی هر پردازنده و با هر نوع از معماری استفاده کرد.

امروزه، کمتر کسی پیدا می‌شود که بتواند گستردگی و حاکمیت لینوکس را در برخی از حوزه‌های خاص زیر سؤال ببرد؛ چراکه این سیستم‌عامل، در بسیاری از زمینه‌های دنیای فناوری وارد شده است. یک مثال بارز برای استفاده بهینه از این سیستم‌عامل، سیستم‌عامل اندروید می‌باشد که بر پایه هسته‌ لینوکس نوشته‌ شده و در انواع و اقسام ابزارهای دیجیتالی، از گوشی‌ها و ساعت‌های هوشمند گرفته تا تلویزیون‌ها و یخچال‌ها استفاده می‌شود. علاوه بر این، لینوکس در بیش از ۹۵درصد از برترین دامین‌های دنیا و اکثر مارکت‌های مالی جهان استفاده می‌شود و در زمینه رایانش ابری نیز نزدیک به ۷۵درصد از سرویس‌های حرفه‌ای ابری، از آن به‌عنوان پلتفرم اصلی استفاده می‌کنند. همچنین، پانصد ابرکامپیوتر برتر جهان، به سیستم‌عامل‌هایی بر پایه لینوکس مجهز هستند و در تجهیزات فضایی نیز از لینوکس به‌عنوان پایه‌ سیستم‌ها استفاده می‌شود.(6)

ـ کروم او اس

سیستم‌عامل گوگل کروم یا کروم او اس (ChromeOS) که متعلق به شرکت گوگل است، در سال 2009 میلادی به‌عنوان سیستم‌عامل Chromium طراحی گردید و برای اوّلین‌بار نسخه بتای آن در ۱۵ ژوئن سال ۲۰۱۱ میلادی، روی لپ‌تاپی به نام کروم بوک(7) راهی بازار گردید و در اختیار عموم کاربران قرار گرفت.

کروم او اس، یک سیستم‌عامل آزاد بر پایه لینوکس می‌باشد که برای کار با سرویس‌های آنلاین و اپلیکیشن‌های تحت وب طراحی ‌شده‌ است؛ البته شرکت گوگل رفته‌رفته امکان ساخت اپلیکیشن‌های آفلاین برای این سیستم‌عامل را هم در اختیار توسعه‌دهنده‌ها قرار داد و علاوه بر آن، پروژه استفاده از اپلیکیشن‌های اندرویدی روی سیستم‌عامل کروم او اس را از سال 2014 میلادی آغاز نمود.

ب. سیستم‌عامل‌های موبایلی

این نوع از سیستم‌عامل‌ها که امروزه به علت گستردگی و سهولت در استفاده از ابزارهای همراه، به‌خصوص تلفن‌های هوشمند، رونق فراوانی پیداکرده‌اند، در دستگاه‌هایی مانند: موبایل‌ها، تبلت‌ها و ابزارهای پوشیدنی از قبیل ساعت و دست‌بند سلامتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه، به سه سیستم‌عامل محبوب و پُرکاربرد در میان سیستم‌عامل‌های موبایلی اشاره می‌شود:

ـ اندروید

کلمه اندروید (Android) که از نظر لغوی، دارای ریشه یونانی است، از دو بخش Andros (انسان) و Oid (شبیه) تشکیل ‌شده است و در کل، به معنای ربات می‌باشد. این سیستم‌عامل که در حال حاضر، به‌عنوان فراگیرترین سیستم‌عامل مورد استفاده در دستگاه‌های دیجیتال امروزی از قبیل: تلفن‌های هوشمند، تبلت و تلویزیون به شمار می‌رود، مبتنی بر سیستم‌عامل لینوکس طراحی ‌شده و متن‌باز بودن آن برای برنامه‌نویس‌ها و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، بسیار جذاب بوده است.

تاریخچه ظهور و محبوبیت سیستم‌عامل اندروید، بسیار جالب است و دربردارنده نکات ارزشمندی است که می‌تواند برای تمامی شرکت‌ها و افراد حاضر در دنیای فناوری درس‌آموز باشد. در حقیقت، داستان ظهور و رشد این سیستم‌عامل محبوب، به چند سال قبل از معرفی رسمی آن و حتی به قبل از رونمایی از گوشی‌های تلفن هوشمند و فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند، یعنی سال 2003 میلادی بازمی‌گردد. در این سال، شرکت کوچک اندروید (Android Inc) با هدف فعالیت در زمینه تولید نرم‌افزار و برنامه‌های کاربردی برای تلفن‌های همراه، در پالو آلتو کالیفرنیا(8) و توسط چهار نفر به نام‌های: «اندی رابین(9)، ریچ ماینرز(10)، نیک سیرز(11) و کریس وایت(12)» پایه‌گذاری شد که بعدها از بین آنها، «اندی رابین» به شهرت جهانی رسید.

سیستم‌عامل اندروید در ابتدا برای استفاده در دوربین‌های دیجیتال طراحی ‌شده بود و قرار بود سیستم‌عاملی برای دوربین‌های هوشمند باشد و تیم سازنده آن، هرگز تصور نمی‌کرد که این سیستم‌عامل، تا این حد فراگیر شود و حتی به تلفن‌های همراه کشیده شده و تبدیل به قلب تپنده گوشی‌های امروزی شود؛ اما ازآنجاکه در آن دوره، بازار دوربین‌های دیجیتال تک‌کاره دچار ناپایداری شده و در حال افول بود، چند ماه بعدازاین ناپایداری، عوامل سازنده سیستم‌عامل اندروید، اقدام به هدایت آن به سوی تلفن‌های هوشمند و طراحی سیستم‌عامل مناسبی برای گوشی‌های هوشمند نمودند.

شاید بتوان گفت که بزرگ‌ترین رخداد تأثیرگذار برای نفوذ و گسترش سیستم‌عامل اندروید، خریداری شدن شرکت سازنده آن توسط گوگل در نوامبر سال 2005 میلادی به قیمت حدود 50 میلیون دلار و بعدازآن نیز انتخاب «اندی رابین»، یکی از پایه‌گذاران شرکت اندروید، به‌عنوان مسئول پروژه اندروید در گوگل می‌باشد. تیم اندروید به رهبری رابین، فعالیت خود را برای تولید سکوی تلفن همراه مبتنی بر هسته لینوکس آغاز کردند و باوجودآنکه شرکت اپل در سال 2007 میلادی اوّلین نسخه از آیفون را به بازار عرضه کرد و جرقه‌ای در دنیای تلفن‌های هوشمند ایجاد نمود، اما گوگل که آماده‌ تقابل با سیستم‌عامل انحصاری اپل بود، در این سال، به ‌طور مخفیانه پروژه اندروید را جلو برد و با همراه کردن کمپانی‌های بزرگ با خود، اتحادیه‌ای برای توسعه اندروید متشکل از ۳۴ شرکت فعال در زمینه تولید نرم‌افزار، تولید تلفن همراه، اپراتور تلفن همراه و تولیدکننده نیمه‌رساناها و پردازنده‌های تلفن همراه تشکیل داد و گام بلندی در توسعه‌ اندروید برداشت.

این جاه‌طلبی گوگل، یکی دیگر از عوامل مهم تأثیرگذار برای رشد اندروید در کوتاه‌مدت بود که نتیجه اوّلیه این پروژه، در نشست خبری شرکت گوگل در ۵ نوامبر سال ۲۰۰۷ میلادی، مطرح کردن اتحادیه گوشی آزاد(13) بود. در بین اعضای این اتحادیه، شرکت‌هایی چون: سامسونگ(14)، ال‌جی(15)، سونی اریکسون(16)، اچ‌تی‌سی(17)، موتورولا(18)، اینتل(19)، کوالکام(20)، انویدیا(21) و برادکام(22) به چشم می‌خورند.

در نهایت، گوگل در تاریخ ۲۳ سپتامبر سال ۲۰۰۸ میلادی، نخستین نسخه اندروید را ارائه کرد و اوّلین گوشی هوشمند اندرویدی با نام T-Mobile G1 یا به عبارتی، HTC Dream رونمایی شد که در نمایشگاه اکتبر همان سال در ایالات‌ متحده به فروش رفت تا راه را برای عرضه‌ گوشی‌های اندرویدی مختلف در آینده‌ هموار نماید.

روی‌هم‌رفته، اندروید گام‌های بسیار جسورانه‌ای برداشت و توانست تاریخچه‌ای سرشار از پیشرفت را برای خود به ثمر برساند و به‌جرئت می‌توان گفت که در دنیای فناوری، هیچ سیستم‌عامل یا نرم‌افزاری، روند پُرسرعت رشد و تکامل اندروید را تجربه نکرده است و اندروید در مرکز این دگرگونی، سریع‌تر از همه بوده است.

بر اساس آمار ارائه‌شده در پایگاه معتبر StatCounter Global Stats، در حال حاضر، نزدیک به 71% کاربران سیستم‌عامل‌های موبایلی، از اندروید استفاده می‌کنند.

مقایسه میزان استفاده از سیستم‌عامل‌های موبایلی در جهان (Dec 2020 – Nov 2021)

ـ آی او اس

سیستم‌عامل آی او اس (IOS)، به شرکت اپل (Apple) تعلق دارد و برای اولین بار، در سال 2007 میلادی معرفی و در ژانویه همان سال به بازار عرضه گردید. این سیستم‌عامل به‌صورت انحصاری برای گوشی‌های موبایل، تبلت‌ها و ساعت‌های هوشمند اپل طراحی و ارائه‌شده است و در حال حاضر، دومین سیستم‌عامل پُرکاربرد در میان کاربران تلفن‌های همراه می‌باشد.

ـ ویندوز فون

با توسعه و رشد تلفن‌های هوشمند، شرکت مایکروسافت برای اینکه از گردونه رقابت با شرکت‌های تولید سیستم‌عامل‌های موبایلی عقب نماند، اقدام به طراحی و تولید سیستم‌عاملی مشابه ویندوز نمود و در 10 نوامبر سال 2010 میلادی، ویندوز فون 7 را جهت استفاده در گوشی‌های هوشمند معرفی کرد. این شرکت در راستای گسترش و توسعه ویندوز فون، در 25 آوریل ۲۰۱۴ میلادی، اقدام به خرید شرکت فنلاندی تلفن همراه نوکیا برای مدت ده سال و با قیمتی بالغ بر هفت میلیارد دلار نمود.

تولید گوشی‌های تلفن همراه توسط شرکت معتبر نوکیا برای ده سال به مایکروسافت واگذار شد و شرکت نوکیا اعلام کرد از این پس، روی خدمات نرم‌افزاری، نقشه‌کشی، شبکه‌سازی و پیشبرد فناوری متمرکز خواهد شد؛ اما بااین‌حال، ویندوز فون بنا بر دلایلی از قبیل عدم وجود برنامه‌های کافی برای این سیستم‌عامل و عدم تمایل توسعه‌دهنده‌های اپلیکیشن‌های تلفن همراه برای تولید برنامه‌های مبتنی بر آن، از استقبال عمومی خوبی همراه نبود و محبوبیت کمتری نسبت به دو رقیب دیگر خود، یعنی اندروید و آی او اس به دست آورد و تلفن‌های همراه نوکیا در مقایسه با سایر گوشی‌های هوشمند، به‌سرعت از رده خارج شدند و شرکت مایکروسافت نیز پس از شکست در این عرصه، از دسامبر سال 2019 میلادی، پشتیبانی از این سیستم‌عامل را متوقف نمود و به‌صورت رسمی اعلام نمود که دیگر این سیستم‌عامل را توسعه نخواهد داد.

ـ بلک بری

سیستم‌عامل بلک بری(23)، توسط شرکت بلک بری برای استفاده در تلفن‌های هوشمند این شرکت طراحی‌ شده است. این سیستم‌عامل، در ابتدای معرفی به دلیل بی‌رقیب بودن در پست الکترونیک مورد توجه قرار گرفت و پس از آنکه قابلیت‌های مجازی دنیای تجارت نیز به آن اضافه شد، توجه بسیاری از کاربران حرفه‌ای تلفن‌های هوشمند در سراسر جهان را به خود جلب کرد.

ـ بادا

سیستم‌عامل بادا(24) که توسط شرکت سامسونگ الکترونیک برای تلفن‌های ساخت این شرکت طراحی‌ شده، در سال 2010 میلادی معرفی گردید. بادا در زبان کره‌ای به معنای «دریاست» و اشاره به گستردگی برنامه‌ها و نرم‌افزارهای به‌کاررفته در آن دارد. بادا اگرچه از لحاظ فناوری‌های پیشرفته، قابل مقایسه با سیستم‌عامل‌های اندروید و IOS نیست، اما به دلیل اینکه تلفن‌های عرضه‌شده با این سیستم‌عامل با قیمت کمتری وارد بازار می‌شوند، مورد توجه بسیاری از کاربران در سراسر جهان قرارگرفته‌اند.

ـ اوبونتو(25)

اوبونتو، یکی دیگر از سیستم‌عامل‌های مورد استفاده در تلفن همراه می‌باشد که توسط شرکت کِنونیکال(26) طراحی‌ شده ‌است. این سیستم‌عامل که اوّلین نسخه آن در سال 2014 میلادی معرفی ‌شده، از نظر طراحی و هسته برنامه‌نویسی، شباهت‌های بسیاری با سیستم‌عامل اندروید دارد و از مزایای آن می‌توان به متن‌باز بودن و رایگان بودن همراه با برنامه‌های کاربردی زیاد اشاره کرد.

ـ سیمبین(27)

سیمبین، یک سیستم‌عامل کوچک برای دستگاه‌های موبایل و رایانه‌های جیبی می‌باشد که با زبان C++ نوشته ‌شده است. این سیستم‌عامل، به دلیل انعطاف‌پذیری زیاد، قابلیت ارائه بالاترین کارایی را با کمترین امکانات سخت‌افزاری دارد و ازاین‌رو، عمدتاً تلفن‌هایی که از این سیستم‌عامل استفاده می‌کنند، با کمبود حافظه مواجه نخواهند شد. سیستم‌عامل سیمبین که تا مدت‌ها توسط شرکت‌های معتبر دنیا مثل سامسونگ و سونی اریکسون مورد استفاده قرار می‌گرفت، سهام آن در سال 2008 میلادی توسط شرکت نوکیا به‌طورکامل خریداری شد و این سیستم‌عامل پس از آن، انحصاراً توسط تلفن‌های همراه نوکیا به کار گرفته شد؛ البته این سیستم‌عامل هم پایانی مشابه ویندوز فون داشت و بعد از آمدن سیستم‌عامل‌هایی مانند اندروید و IOS، دوران رونق این سیستم‌عامل نیز به پایان رسید.

آمار استفاده از سیستم‌عامل‌ها

الف. جهان

بر اساس آمار ارائه‌شده در پایگاه بین‌المللی StatCounter، میزان استفاده از سیستم‌عامل‌های مختلف در کامپیوترهای شخصی و ابزارهای هوشمند در اوت 2021 میلادی به شرح ذیل بوده است (تصویر شماره 1):

• - سیستم‌عامل اندروید 39.32%
• - سیستم‌عامل ویندوز 32.29%
• - سیستم‌عامل آی او اس 16.8%
• - سیستم‌عامل مک او اس 6.98%
• - سیستم‌عامل کروم او اس 1.13%
• - سایر سیستم‌عامل‌ها 2.24%

تصویر شماره 1: مقایسه میزان استفاده از سیستم‌عامل‌های موبایلی و کامپیوتری در جهان (Dec 2020 – Nov 2021)

همچنین، آمار ارائه‌شده توسط این پایگاه بین‌المللی، حکایت از محبوبیت و استقبال گسترده کاربران کامپیوترهای شخصی، از سیستم‌عامل ویندوز در مقایسه با سایر سیستم‌عامل‌های کامپیوتری در اوت 2021 میلادی دارد (تصویر شماره 2):

• - سیستم‌عامل ویندوز 74.27%
  - سیستم‌عامل مک او اس 16.05%
  - سیستم‌عامل کروم او اس 2.59%
  - سیستم‌عامل لینوکس 2.09%
  - سایر سیستم‌عامل‌ها 4.99%

تصویر شماره 2: مقایسه میزان استفاده از سیستم‌عامل‌های کامپیوتری در جهان (Dec 2020 – Nov 2021)

ب. ایران

بر اساس آمار ارائه‌شده توسط پایگاه بین‌المللی StatCounter، در اوت 2021 میلادی، گستره نفوذ سیستم‌عامل‌های مختلف در میان کاربران ایران به شرح ذیل بوده است:

• - سیستم‌عامل اندروید 62.95%
• - سیستم‌عامل ویندوز 29.94%
• - سیستم‌عامل آی او اس 4.58%
• - سیستم‌عامل مک او اس 0.36%
• - سیستم‌عامل لینوکس 0.32%
• - سایر سیستم‌عامل‌ها 1.67%

آمار ارائه‌شده، اگرچه نشان‌دهنده فاصله معنادار استفاده از سیستم‌عامل اندروید در مقایسه با سیستم‌عامل ویندوز می‌باشد، اما با توجه به فراوانی و نوع کارکرد گوشی‌های هوشمند که عمدتاً برای انجام کارهای ارتباطی و امور روزانه از آن استفاده می‌شود و طیف وسیعی از افراد جامعه بدون توجه به نوع سیستم‌عامل به‌کاررفته در این نوع از گوشی‌ها، خواسته یا ناخواسته مجبور به استفاده از آنها‌ می‌باشند، این مسئله به‌هیچ‌عنوان به معنای افول سیستم‌عامل ویندوز و مهاجرت کاربران به سوی سیستم‌عامل‌های رقیب نیست. (تصویر شماره 3)

تصویر شماره 3: مقایسه میزان استفاده از سیستم‌عامل‌های موبایلی و کامپیوتری در ایران (Dec 2020 – Nov 2021)

همچنین، بر اساس آمار ارائه‌شده توسط این پایگاه بین‌المللی که در اوت 2021 میلادی ارائه گردیده، میزان استفاده از سیستم‌عامل ویندوز، در رقابت با سایر سیستم‌عامل‌های مورد استفاده در کامپیوترهای شخصی، با فاصله بسیاری، بالاتر از سایر رقبا قرار دارد (تصویر شماره 4):

• - سیستم‌عامل ویندوز 92.73%
• - سیستم‌عامل مک او اس 1.11%
• - سیستم‌عامل لینوکس 0.97%
• - سیستم‌عامل کروم او اس 0.02%
• - سایر سیستم‌عامل‌ها 5.17%

تصویر شماره 4: مقایسه میزان استفاده از سیستم‌عامل‌های کامپیوتری در ایران (Dec 2020 – Nov 2021)

آنچه به آن اشاره گردید، معرفی محبوب‌ترین و پُرکاربردترین سیستم‌عامل‌های کامپیوتری و موبایلی رایج و وضعیت استفاده از آنها در میان کاربران بود؛ اما بااین‌حال، سیستم‌عامل‌های فراوان دیگری نیز وجود دارند که یا به علت توسعه فناوری به فراموشی سپرده ‌شده‌اند یا در برابر سیستم‌عامل‌های رایج، از محبوبیت و کاربرد بسیار اندکی برخوردارند و در این مقاله، به آنها پرداخته نشده است.

سیستم‌عامل ویندوز

سیستم‌عامل ویندوز، به‌عنوان مشهورترین و پُرمصرف‌ترین سیستم‌عامل مورد استفاده در میان سیستم‌عامل‌های کامپیوتری، سالیان طولانی است که توسط شرکت مایکروسافت، برای استفاده در کامپیوتر‌های شخصی و همچنین، سِرورهای شبکه‌ای تولید و عرضه می‌شود. با توجه به موضوع مقاله، آنچه در ادامه به آن پرداخته ‌شده، تاریخچه سیستم‌عامل ویندوز عرضه‌شده جهت استفاده در کامپیوترهای شخصی، از ابتدای تولید تاکنون می‌باشد و در این نوشتار، اشاره‌ای به تاریخچه ویندوز سِرور نشده است.

معرفی شرکت مایکروسافت

مایکروسافت که از دو واژه ریزرایانه (Microcomputer) و نرم‌افزار (Software) ساخته ‌شده است، یک شرکت فناوری بین‌المللی و چندملیتی است که ساختمان مرکزی آن در شهر رِدموند، واقع در ایالت واشینگتن دی سی آمریکا(28) قرار دارد و زمینه فعالیت آن، تولید، صدور مجوز و فروش انواع لوازم کامپیوتر می‌باشد. این شرکت در 4 آوریل سال 1975 میلادی توسط دو دوست دوران کودکی، به نام‌های بیل گیتس(29) و پل گاردنر آلن(30) تأسیس شد و توانست با ارائه اوّلین سیستم‌عامل خود به نام زنیکس (Xenix)، به بازار کار سیستم‌عامل وارد شود و با معرفی سیستم‌عامل MS-DOS در دهه ۸۰ میلادی، به شهرت برسد.

این شرکت که شعار اصلی آن، «یک کامپیوتر روی هر میز، در هر خانه» است، بر اساس آخرین آمار ارائه‌شده در پایگاه شرکت مایکروسافت، دارای بیش از 182 هزار کارمند در سراسر جهان می‌باشد(31) و تاکنون توانسته است با تولید و عرضه محصولات نرم‌افزاری فراوانی که مشهورترین و پُرفروش‌ترین آنها، سیستم‌عامل‌های ویندوز و مجموعه نرم‌افزارهای آفیس می‌باشد، شهرت بسیاری در جهان کسب نماید و به‌عنوان ارائه‌دهنده اصلی سیستم‌عامل کامپیوترهای شخصی در جهان، تمامی رقبای خود را از گردونه رقابت خارج نماید و پس از شرکت‌های اپل و آمازون، به سومین برند باارزش جهان تبدیل شود.(32) (تصویر شماره 5)

تصویر شماره 5

تاریخچه سیستم‌عامل ویندوز

از زمان تولید و عرضه ویندوز، آن‌قدر می‌گذرد که برخی تصور می‌کنند ویندوز، اوّلین سیستم‌عامل تولیدی در حوزه فناوری می‌باشد و قبل‌تر از آن چیزی وجود نداشته است؛ اما مشخصاً این موضوع، حقیقت ندارد و ویندوز، نخستین سیستم‌عامل مایکروسافت به شمار نمی‌رود. در واقع، حضور مایکروسافت در بازار سیستم‌عامل‌ها، به سال ۱۹۸۰ و 1981 میلادی و تولید سیستم‌عامل‌های Xenix و MS-DOS بازمی‌گردد و در آن زمان، کامپیوترهای شخصی با این سیستم‌عامل‌ها به اجرا درمی‌آمدند و برای نخستین‌بار، نام ویندوز در سال 1983 میلادی به شکل رسمی اعلام گردید و مدت‌زمانی نیز طول کشید تا این سیستم‌عامل به شکل مطلوبی که مورد انتظار شرکت مایکروسافت بود، برسد و به‌صورت تجاری عرضه گردد.

شرکت مایکروسافت، دو سال بعد از اوّلین‌باری که نام ویندوز را بر سر زبان‌ها انداخت، در ۲۰ نوامبر سال ۱۹۸۵ میلادی، نخستین نسخه از سیستم‌عامل ویندوز با نام رسمی «ویندوز ۱.۰» را به بازار عرضه نمود. ازآنجاکه ناوبری در کامپیوترهای مبتنی بر MS-DOS، بسیار زمان‌بر بود و کاربران برای اجرای هر عملیاتی باید یک خط دستور وارد می‌نمودند و امکان اجرای چند برنامه به‌صورت هم‌زمان نیز وجود نداشت، این سیستم‌عامل بیشتر یک راه‌حل برای رفع این پیچیدگی‌ها به‌حساب می‌آمد.

نسخه اوّلیه ویندوز، در واقع، یک رابط گرافیکی (یا GUI) و واسط تعاملی برای سیستم‌عامل MS-DOS بود که در آن پیچیدگی‌های استفاده از کامپیوتر، از دید کاربران پنهان ‌شده بود و کاربران به ‌جای نوشتن دستورات پیچیده و طولانی، از یک موشواره برای اشاره و کلیک روی گزینه‌های مختلف موجود در پنجره‌های ویندوز استفاده می‌کردند و عملیات مورد نظرشان را انجام می‌دادند. (تصویر شماره 6)

تصویر شماره 6

چندان طولی نکشید که مایکروسافت، نسخه بعدی ویندوز را همراه با بهبودهای قابل‌توجه در رابط کاربری گرافیکی، در 9 دسامبر 1987 میلادی روانه بازار نمود. این نسخه که «ویندوز ۲.۰» نام‌گذاری شده بود، دارای آیکون‌های دسکتاپ و حافظه ارتقایافته بود و نخستین نسخه از برنامه‌های Word و Excel نیز همراه با این ویندوز، در دسترس کاربران قرار گرفت. با معرفی این سیستم‌عامل، تعدادی از سازندگان و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، اوّلین برنامه‌های تحت ویندوز خود را نوشتند و به بازار ارائه نمودند.

پس از ارائه نسخه ۲.۰، مایکروسافت قابلیت‌های جدیدی مانند قابلیت روی‌هم قرار گرفتن پنجره‌ها را نیز به این سیستم‌عامل اضافه کرد و ویندوز ۲۸۶ و بعد از آن، ویندوز ۳۸۶ را نیز به بازار ارائه نمود و توانست در سال ۱۹۸۸ میلادی، از نظر میزان فروش، به بزرگ‌ترین شرکت نرم‌افزاری کامپیوتر‌های شخصی دنیا تبدیل شود و به‌مرور، استفاده از کامپیوتر‌های شخصی را به بخش بزرگی از زندگی روزمره کارمندان اداری تبدیل نماید.

دستاورد بعدی شرکت مایکروسافت که در 22 می سال 1990 میلادی در دسترس کاربران قرار گرفت، «ویندوز ۳.۰» بود که می‌توانست از کارت‌های گرافیک 256 رنگ و رم 16 مگابایت استفاده نماید. این نسخه از ویندوز، از طریق چند فلاپی دیسک، که در جعبه‌های نسبتاً بزرگ و دفترچه‌های راهنمای قطور و پیچیده عرضه می‌شدند، نصب می‌گردید و امکان مدیریت برنامه‌ها، مدیریت فایل‌ها و مدیریت چاپ، برای اوّلین‌بار در آن دیده ‌شده بود. همچنین، در این نسخه از ویندوز، با تکیه بر توانایی پردازنده‌های نوینی که در آن زمان تولید شده بود، برنامه‌ها به شکل قابل‌توجهی نسبت به نسخه‌های پیشین، سریع‌تر اجرا می‌شدند.

تنها باگذشت دو سال از تولید ویندوز ۳.۰، مایکروسافت در سال 1992 میلادی، یک به‌روزرسانی برای این ویندوز ارائه نمود و آن را که با نام «ویندوز ۳.۱» معرفی‌شده بود، از طریق سی‌دی در اختیار کاربران قرار داد. ویندوز ۳.۰ و نسخه ارتقایافته آن، نقطه شروع محبوبیت جهانی ویندوز به‌عنوان یک سیستم‌عامل کامپیوتری به شمار می‌رفت و توانست پس از دو سال از عرضه اوّلیه خود، به فروشی ۱۰ میلیونی برسد و نام خود را تا آن زمان، به‌عنوان پُرکاربردترین نسخه از این سیستم‌عامل ثبت نماید.

نسخه‌های بعدی ویندوز، قدم‌به‌قدم بر سازگاری بیشتر با کامپیوتر‌های شخصی، سرعت و پویایی خود می‌افزودند و در 24 اوت سال 1995 میلادی، نمادین‌ترین نسخه از این سیستم‌عامل، با نام ویندوز ۹۵ به بازار عرضه گردید که به شکل قابل‌ توجهی، از نسخه‌های قبلی ویندوز متمایز بود و قابلیت‌های فراوان و متنوعی از قبیل نوار وظایف، منوی استارت و پشتیبانی از لوازم جانبی به آن اضافه ‌شده بود. در این نسخه از ویندوز که نخستین نسخه 32 بیتی ویندوز به شمار می‌رفت، برای اوّلین‌بار، مرورگر وب مایکروسافت، یعنی اینترنت اکسپلورر نیز به آن اضافه ‌شده بود. ویندوز 95 اگرچه همانند سایر نسخه‌های پیشین، همچنان به‌صورت موازی با MS-DOS عمل می‌کرد، اما برخلاف آنها، به‌صورت مستقیم بوت (Boot) می‌شد.

ویندوز ۹۸، نسخه دیگری از ویندوز است که بر اساس سال عرضه‌اش، یعنی 1998 میلادی نام‌گذاری شده است. در این نسخه از ویندوز که در 25 ژوئن 1998 میلادی به‌صورت عمومی به بازار عرضه‌ شده بود، علاوه بر ارتقای نسخه اینترنت اکسپلورر، انبوهی از برنامه‌های و ابزارهای اینترنتی از قبیل:Outlook Express ، Microsoft Chat و Web Publishing Wizard در دسترس کاربران قرارگرفته بودند و برای نخستین‌بار، امکان پشتیبانی از فایل‌های با فرمت FAT32 و استفاده از USB و DVD در سیستم‌عامل ویندوز فراهم گردیده بود.

پس از عرضه ویندوز 98، مایکروسافت در 14 دسامبر سال 2000 میلادی، اقدام به عرضه نسخه جدید ویندوز با نام «ME» نمود که مخفف «Millennium Edition» می‌باشد. این نسخه از ویندوز، اگرچه در بردارنده قابلیت‌ها و امکانات جدیدی بود که در ویندوز 98 وجود نداشت، اما عمر آن به دلیل وجود مشکلات فراوان در هنگام نصب و اجرا، خیلی سریع به پایان رسید و تنها پس از یک سال از عرضه آن، مایکروسافت در تاریخ 25 اکتبر 2001 میلادی، اقدام به عرضه عمومی ویندوز XP نمود.

ویندوز XP که تا سال 2006 میلادی انتشار پیدا کرد، سال‌ها به‌عنوان پُرطرفدارترین نسخه‌ از ویندوز استفاده می‌شد و با وجود پایان یافتن پشتیبانی از آن در سال ۲۰۱۴ میلادی، هنوز در بسیاری از کشورها به‌صورت گسترده از آن استفاده می‌شود. شاید بتوان یکی از اصلی‌ترین عوامل موفقیت چشمگیر این نسخه از ویندوز را در هم‌زمانی عرضه آن با دوران گسترش عرضه و فروش کامپیوترهای شخصی بیان نمود.

مایکروسافت در ادامه ارتقا و توسعه فعالیت‌های خود در حوزه سیستم‌عامل‌ها، در 30 ژانویه سال ۲۰۰۷ میلادی اقدام به عرضه عمومی نسخه جدیدی از ویندوز با نام ویستا (Vista) نمود که با وجود قابلیت‌ها و امکانات جذاب و پیشرفته‌ای که در آن وجود داشت، اما به دلیل مشکلاتی از قبیل قیمت بالا، مصرف فراوان منابع سیستمی و عدم سازگاری با برخی از سخت‌افزارهای قدیمی، به یکی از دیگر از نسخه‌های نه‌چندان تحسین‌شده ویندوز تبدیل گردید. بنابراین، مایکروسافت برای رفع این نارضایتی، دو سال بعد و در 22 اکتبر سال 2009 میلادی، با نسخه جدیدی از ویندوز با نام ویندوز 7 به میدان بازگشت و با برطرف کردن ایرادهای ویندوز ویستا، به‌سرعت در میان کاربران محبوب گردید؛ تاآنجاکه در حال حاضر، این نسخه از ویندوز، یکی از پُرطرفدارترین سیستم‌عامل‌های مورد استفاده در کامپیوترهای شخصی و لپ‌تاپ‌ها در دنیا به شمار می‌رود.

سال 2012 میلادی، سال عرضه‌ عمومی نسخه‌ جدیدی از ویندوز با نام ویندوز 8 بود که از منظر ظاهری، شدیداً از نسخه‌های قبلی متمایز شده بود. در این نسخه از ویندوز، به‌ جای استفاده از منوی استارت، از صفحه‌ای استفاده ‌شده بود که در آن، میانبرهایی انیمیشنی همراه با اندکی اطلاعات از آنها در اختیار کاربران قرارگرفته بودند. این تغییرات، چندان مورد استقبال کاربران قرار نگرفت. بنابراین، مایکروسافت در 17 اکتبر سال 2013 میلادی، اقدام به عرضه نسخه 8.1 ویندوز به‌صورت کاملاً رایگان نمود که در آن برای رفع نارضایتی کاربران، منوی استارت به نوار وظایف اضافه‌شده بود؛ اما باوجودآنکه مایکروسافت سعی کرده بود با ارائه ویندوز 8.1، رضایت کاربران را جلب نماید، ولی به دلیل محیط کاربری نه‌چندان جالب آن، این نسخه نیز چندان مورد توجه کاربران قرار نگرفت.

پس از عدم موفقیت مایکروسافت در ارائه ویندوز 8 و نسخه ارتقایافته آن، همه کاربران با توجه به نظام جاری در نام‌گذاری سیستم‌عامل ویندوز، منتظر عرضه ویندوز بعدی مایکروسافت با نام تجاری ویندوز 9 بودند؛ ولی مایکروسافت در 29 جولای سال 2015 میلادی، همه را شگفت‌زده کرد و ویندوز جدیدش را با نام تجاری ویندوز 10 به بازار معرفی نمود که در آن، علاوه بر تغییرهای گسترده‌ای که در مقایسه با نسخه‌های قبلی ویندوز صورت گرفته بود، رابط کاربری نیز به شکل چشمگیری بهبود پیدا کرده بود.

عرضه موفق سیستم‌عامل 10 و پشتیبانی گسترده و به‌روزرسانی مداوم و رایگان آن و همچنین، ادعای شرکت مایکروسافت مبنی بر اینکه ویندوز 10 آخرین نسخه از این سیستم‌عامل خواهد بود، باعث شد که بسیاری از کاربرانِ این سیستم‌عامل محبوب، تصور کنند که ویندوز 10 آخرین نسخه تولیدی سیستم‌عامل ویندوز می‌باشد؛ اما مایکروسافت در این ادعای خود، تجدید نظر کرد و در ژوئن سال 2021 میلادی، اقدام به معرفی ویندوز 11 همراه با امکانات جدید و تغییرات ظاهری فراوانی نسبت به نسخه‌های قبلی ویندوز نمود.

این نسخه، ابتدا همراه با کامپیوترها و لپ‌تاپ‌های جدید عرضه شد و در ادامه، مایکروسافت از طریق بخش به‌روزرسانی ویندوز، آن را به‌صورت رایگان و به‌تدریج در دسترس کامپیوترهای قدیمی‌تر قرار داد که بر اساس اعلام این شرکت، به‌روزرسانی این نسخه، حداکثر تا اواسط سال 2022 میلادی برای همه کاربران منتشر می‌شود.

ویندوز 11 با هدف افزایش رابط کاربری و بهینه‌سازی سیستم‌عامل برای کاربران تهیه و تولید شده است و ازآنجاکه مایکروسافت قصد داشته در این نسخه، ایرادهای ویندوز 10 را برطرف نماید، بیشترین تمرکز این شرکت به جای اضافه کردن امکانات جدید، بر بازطراحی رابط کاربری این سیستم‌عامل معطوف بوده است. در این نسخه، مایکروسافت از یک زبان طراحی جدید به نام Fluent Design استفاده کرده و آن را جایگزین زبان Metro Design که اوّلین‌بار در ویندوز 8 مورد استفاده قرار گرفته بود، نموده است.

شاهکار جدید شرکت مایکروسافت، دارای ظاهری کاملاً جدید است و از نظر ظاهری، از یک اینترفیس مدرن و متفاوت بهره می‌برد و از نظر طراحی، با ویندوزهای پیشین متفاوت است و تلاش شده از این طریق، محیطی خلوت و فضایی خلاقانه ارائه شود تا کاربر نیز تجربه جدیدی از کار با این سیستم‌عامل داشته باشد. در واقع، مایکروسافت سعی کرده در این نسخه از ویندوز، برخی از ویژگی‌های رقبای خود را نیز به سیستم‌عامل جدیدش اضافه نماید که اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، سیستم‌عامل جدید مایکروسافت، بیشتر به «کروم او اس» و «مک او اس» اپل شباهت پیدا کرده است. همچنین، این سیستم‌عامل، گوشه‌های گرد پنجره‌ها را نیز که در اندروید و IOS دیده می‌شود، به همراه دارد.

ویندوز 11، همچنین از نظر طراحی، ایمن می‌باشد و از یک سیستم‌عامل Zero Trust برای محافظت از داده‌ها و دسترسی به دستگاه‌ها بهره می‌برد و از فناوری‌های امنیتی جدیدی که از تراشه ابری استفاده می‌کنند، محافظت می‌نماید.

از دیگر قابلیت‌های جدید ویندوز ۱۱، می‌توان به ویژگی Dynamic Refresh اشاره کرد که به‌صورت خودکار، نرخ تازه‌سازی نمایشگر را تنظیم می‌کند و عمر باتری لپ‌تاپ‌ها را به‌اندازه قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. همچنین، پشتیبانی از استاندارد Wi-Fi 6E که بسیار سریع‌تر از استاندارد Wi-Fi 6 است و می‌تواند سرعت وای‌فای دستگاه را بهبود ببخشد، از دیگر ویژگی‌های مهم ویندوز 11 می‌باشد.

اما وعده پشتیبانی از برنامه‌های اندرویدی، از جذاب‌ترین امکانات و تغییرات ویندوز 11 به شمار می‌رود. در این نسخه از ویندوز، اکثر اپلیکیشن‌های محبوب اندرویدی، به‌راحتی و تنها با چند کلیک ساده، در دسترس کاربران هستند و مراحل نصب آنها نیز دقیقاً مشابه نرم‌افزارهای معمولی ویندوز است و پس از فشردن دکمه‌ نصب، به‌صورت خودکار روی این سیستم‌عامل نصب می‌شوند؛ البته پشتیبانی از اپلیکیشن‌های اندرویدی، در نسخه‌های اوّلیه ویندوز 11 وجود ندارد و مایکروسافت ادعا کرده است که این قابلیت، جزء ویژگی‌های نسخه‌ نهایی این نسخه از ویندوز خواهد بود.

سخن پایانی

همان‌طورکه اشاره شد، تمامی سیستم‌عامل‌های رایج در دنیای امروز، متناسب با اهداف خاصی که برای آنها طراحی‌شده‌اند و همچنین، متناسب با نیاز کاربران و برنامه‌های توسعه‌ای که شرکت‌های تولیدکننده برای پاسخگویی به نیازهای کاربران دنبال نموده‌اند، دارای ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فردی هستند و هر کدام، فراز و فرودهایی را دنبال کرده‌اند؛ اما در میان سیستم‌عامل‌هایی که به بررسی و تحلیل آنها پرداختیم، تاریخچه شرکت مایکروسافت نشان می‌دهد که این شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های تولیدکننده سیستم‌عامل، به دنبال آن است که با شناسایی نیازهای کاربران و تأمین تمامی خواسته‌های آنها، علاوه بر حفظ جایگاه برتر خود در میان سیستم‌عامل‌های کامپیوتری مشابه، به رتبه اوّل در رقابت با تمامی سیستم‌عامل‌های موجود در دستگاه‌های دیجیتال دست پیدا نماید. این مسئله، با معرفی ویندوز 11 که علاوه بر بهره‌مندی از امکانات و ویژگی‌های جذاب و متنوع، قابلیت پشتیبانی از سیستم‌عامل محبوب اندروید در آن دیده‌ شده و دربردارنده ویژگی‌های برتر برخی از محبوب‌ترین سیستم‌عامل‌های رایج در دنیای فناوری نیز می‌باشد، کاملاً مشهود است؛ تا آنجا که برخی معتقدند این نسخه از ویندوز، طی چند سال آینده به‌عنوان نسخه‌ای شناخته خواهد شد که سیستم‌عامل مایکروسافت را وارد عصر جدیدی می‌نماید.

پی‌نوشت‌ها:

منابع: