از این رو، مناسب دیدیم گفتگویی را با متکفل تهیه نرم‌افزار فیش‌نگار انجام دهیم. در این گفتگوی کوتاه، ضمن آشنایی با پیشینه و روند تولید این برنامه ارزشمند، مهم‌ترین قابلیت‌های آن نیز به اطلاع خوانندگان و علاقه‌مندان عزیز می‌رسد.
» لطفاً ضرورت و هدف از تولید نرم‌افزار «فیش نگار» را بیان نمایید.
♦ شروع به کار براي تولید نرم‌افزار «فیش نگار»، بر اساس علاقه شخصی بود؛ حدود ده سال پیش، از آن‌جایی که بنده برنامه‌نویسی کامپیوتر را شروع کرده بودم و به عنوان یک طلبه، در امر تبلیغ هم فعاليت مي‌كردم، به اهمیت و جایگاه رایانه در فیش‌برداری پی بردم. از اين رو، به صورت شخصی در منزل این کار را شروع کردم و برنامه را به صورت ساده و در محیط ویژوال بیسیک نوشتم و فیش‌های صوتی را در آن ابداع نمودم. در خصوص هدف تولید فیش‌نگار می‌توان به آسان‌سازي دسته‌بندی مطالعات طلاب، دانشجویان و پژوهشگران اشاره کرد. ضرورت تولید این نرم‌افزار هم این بود که تا آن وقت نرم‌افزاری برای فیش‌برداری به صورت دیجیتال تولید نشده بود.
» اين برنامه از چه محتوا و امکاناتي برخوردار است؟
♦ يکی از مهم‌ترین این امکانات، دسترسي به فیش‌های صوتی بود؛ یعنی به جای این‌که پژوهشگر بخواهد مطلبی را با صرف وقت زیاد، تایپ کند، فیش‌های صوتی را قرار دادیم تا محتوای مطالب را به صورت صوتی توسط میکروفن به سرعت ذخیره نمايد؛ البته مشخصات فیش مثل: موضوع، منبع و نمایه را بايد تایپ کند.
امکانات دیگر به‌تدریج یه برنامه اضافه شد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به جلوگیری از تکرار موضوع اشاره کرد؛ یعنی اگر یک بار موضوعی وارد شده باشد، دیگر لازم نیست بار دیگر تایپ شود. این موضوعات در چهار پله (رتبه): کلی، عام، خاص و اخص قرار می گرفت که البته این پله ها در فیش‌نگار2 به بی‌نهایت پله ارتقا داده شده است.
قابليت دیگری که در فیش‌نگار2 قرار گرفته، این است که فیلدهای اصلی آن، يعني: موضوع، منبع، نمایه، ویژه سخنرانی به صورت درختی ارائه شده‌اند. این قابلیت برای کاربر مفیدتر و دستيابي به فیش ها، آسان‌تر است؛ زیرا هر کدام از فیلدها که باز شود، زیرشاخه‌های آن نیز مشخص است.
امکان دیگر، قرار گرفتن فیلدهای ویژه سخنرانی است که عبارت‌اند از: مناسبت، مخاطب و قالب محتوا. در فیلد مناسبت، بسته به نوع مناسبت مثل: محرم، رمضان، حج و...، فیش‌های مرتبط با آن دسته‌بندی می‌شود. همچنین در فیلد مخاطب نیز دسته‌بندی‌هایی از قبیل: جوانان، بانوان، فرهنگیان و... قرار می گیرد. فیلد بعدی، قالب محتوا است؛ قالب‌هایی مانند قرآن، حدیث، شعر و... در این فیلد جای می‌گیرند.
قابليت بعدی، وجود بانکهای متعدد است؛ یعنی کاربر برای هر حوزه کاری خود، بانک مجزایی را تعریف می‌کند؛ مثلاً بانک پایان‌نامه، تبلیغ و تحقیق که این تفکیک در سبک ماندن بانک‌ها در طول زمان و ارتقاء امنیت آنها بسیار مهم است امکان انتقال فیش از یک بانک به بانک دیگر به همراه امكان تلفيق و تركيب بانك‌ها، از دیگر قابلیت‌هایی است که در این نرم‌افزار قرار گرفته است.
امکان دیگر، وجود نمایه‌های مرتبط برای محتوای فیش‌هاست؛ محتوای متنی یا صوتی یا فیلمی هر فیش را می‌توان به نمایه‌های دلخواهی مرتبط ساخت که با کلیک روی آن، به قسمت دلخواه به سرعت منتقل می‌شویم و باعث صرفه جویی در وقت است . امکانات پیاده سازی فیش‌های صوتی و فیلمی نیز مفصل است .
از دیگر امکانات جذابی که در برنامه قرار دارد، قسمت «کمینه» است. وقتی فیش‌نگار نصب می‌شود، بخش کوچکی از برنامه به نام «کمینه» به صورت خودکار در نوار وظیفه ویندوز کنار ساعت و تاریخ قرار می‌گیرد که با کلیک روی آیکون آن، نمایان می‌گردد . این بخش عهده دار ذخیره خودکار متون انتخاب شده از برنامه های دیگر، بدون خارج شدن از آن برنامه هاست . مثلا از داخل برنامه های اسلامی یا محیط اینترنت، با انتخاب متن مورد نظر و فشردن یک دکمه، متن شما به صورت فیش ذخیره خواهد شد . این امکان در درون اینترنت با ثبت خودکار آدرس صفحه نیز صورت می گیرد که بسیار کارگشاست .
قابلیت بعدی برنامه، امکان درج ضمیمه به فیش است. همچنین امکان گزارش‌گیری که در نسخه دوم بسیار گسترده‌تر شده است؛ البته این گزارش در محیط word ارائه می‌شود و قابليت ویرایش گزارش در این محیط برای کاربر فراهم است. قسمت جستجوی برنامه نیز بسیار پیشرفته است؛ به گونه‌ای که جستجوهای منفرد، ترکیبی و تلفیقی نیز در آن صورت می‌گیرد.
» اجرای این پروژه، چه مدت طول کشیده است؟
♦ این پروژه حدود سال 80 و به صورت شخصی شروع شد و بعد از دو سال، نسخه مقدماتی آن که تحت ویژوال بیسیک بود، تولید شد؛ ولی منتشر نشد. بعد از چهار سال ، توانستم نسخه بعدی را به زبان «سی شارپ» ارائه دهم که تمام فعالیت‌های آن، از طراحی تا برنامه‌نویسی و گرافیک، توسط خودم صورت گرفت. در ادامه، بعد از سه سال کسب تجربه بیشتر برنامه نویسی و پژوهشی توانستم نسخه دوم را که آخرین نسخه فیش‌نگار است، ارائه دهم كه هم اينك توليد شده است. لازم است اشاره کنم که در طی اين 10 سال و در تمام مراحل کار، هیچ یک از نهادها و مسئولان و مراکز تحقیقاتی هیچ‌گونه کمکی به بنده نکردند.
» در طول اجرای این پروژه، با چه مشکلاتی روبه‌رو بودید؟
♦ غالب مشکلات بنده در طی اجرای این پروژه، فقدان بودجه و عدم دسترسي به امکانات بود؛ مثلاً برای امتحان کردن برنامه بایستی چندین رایانه در اختیار می‌داشتم تا نتیجه مطلوب حاصل شود که متأسفانه امکانات بنده در این زمینه بسیار محدود بود. مراکز تحقيقاتي هم به شرطی حاضر به همکاری بودند که سیاست‌های آنان از لحاظ پژوهشی و گرافیکی در برنامه اجرا و پیاده شود و بدین صورت، قسمت پژوهشی برنامه کم‌رنگ‌تر مي‌شد و تحت تأثیر قرار می‌گرفت که بنده با این موضوع مخالفت می‌نمودم . لذا با توجه به سابقه چندین ساله فنی و پژوهشی خود به صورت توامان، ترجیح دادم که برنامه را به تنهایی پیش ببرم و اکنون بحمدالله، اکثر کاربران علیرغم مشکلاتی که در برنامه هست، از لحاظ کارآیی و سهولت و امکانات زیاد از آن راضی هستند .
» برتری این نرم‌افزار را در چه چیزی می دانید؟
♦ ویژگی ممتاز این برنامه این است که استفاده از آن، برای طلاب، دانشجویان و محققان آسان است و پاسخگوی بسیاری از نیازهای تحقیقاتی آنان خواهد بود. از طرفی، ارزان و مفید است و قابليت‌هاي پژوهشي فراوانی را در خود جای داده است. در عین حال، نواقصی هم در برنامه وجود دارد كه امیدوارم در نسخه های آتی، كاستي‌هاي آن برطرف شود.
» آیا این پروژه نیاز به ارتقا و تکمیل نسخه دارد؟
♦ به نظر بنده، بستر فیش‌برداری با نرم‌افزار فیش‌نگار فراهم شده و این برنامه نشان داده است که قابلیت‌های فراوانی دارد و در زمینه فیش‌برداری می‌تواند بسیار مفید واقع شود. تعاریف اولیه برنامه فیش‌برداری، ارائه شده و در مراحل بعدی، امکانات آن روزآمد می‌شود تا زمینه ارتقاي این برنامه را فراهم کند.
البته نسخه دوم، هنوز کاستی هایی مخصوصا در قسمت تبادلات بین بانک‌ها و کمینه دارد که امیدواریم با توفیق الهی و دعای خیر عزیزان، در نسخه بعدی مرتفع گردد .
» صحبت پایانی
♦ از این‌که فرصتی را در اختیار قرار دادید تا به گوشه‌ای از فعالیت‌های تولیدی این نرم‌افزار پرداخته شود، سپاس‌گزارم.
