ره آورد نور

 چکیده

پدیده‌ای که امروزه در کنار پژوهش، از آن سخن به میان می‌آید، بحث سرقت ادبی است. شرایط خاص فضای وب، به این موضوع سرعت بخشیده و تشخیص آن را آسان نموده است. این پدیده، صاحبان امر را به فکر مقابله با این عمل ضد اخلاقی وادار کرده و رفته‌رفته راهکارهای گوناگونی برای آن در نظر گرفته‌اند. البته ابزارهایی نیز برای مقابله با سرقت ادبی طراحی گردیده که در اثر گذر زمان، نقص‌های اولیه‌اش کاسته شده و در حال تکمیل شدن می‌باشد. این قبیل نرم‌افزارها، از بانک‌های اطلاعاتی بزرگی در سراسر دنیا برای شناسایی دقیق موارد سرقت‌شده بهره می‌گیرند. این نوشتار، به معرفی برخی از نرم‌افزارها و پایگاه‌هایی که برای مقابله با این امر طراحی شده‌اند، اختصاص دارد.

اشاره

افزون بر دو دهه، از فعالیت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حوزه داده پردازی علوم اسلامی می‌گذرد و در عمل، به انباشت اطلاعات علمی و پژوهشی مفیدی در این مرکز انجامیده است. یکی از تولیدات جدیدی که به استفاده بهینه و کارآمد از این اطلاعات و تجارب ارزشمند کمک شایانی می‌نماید، راه‌اندازی پایگاه اینترنتی سمیم نور (سامانه مشابهت‌یاب متون نور) به نشانی www.samimnoor.com است. این سامانه که افزون بر اهداف پژوهشی، می‌تواند تأمین‌کننده اهداف آموزشی نیز باشد، نقش بسزایی در تولید علم سالم و کارآمد در سطح کشور دارد. به منظور آشنایی بهتر خوانندگان و علاقه‌مندان عزیز با اهمیت، ویژگی‌ها و قابلیت‌های این پایگاه کاربردی، گفت‌وگویی را با معاون محترم دفتر تهران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، آقای دکتر مهدی بهنیافر انجام دادیم که امید است مورد استفاده پژوهشگران، اساتید و تمامی دست‌اندرکاران عرصه تحقیق، دانش و فناوری قرار گیرد.

چکیده

دست‌برد فکری، از معضلات عمده در مؤسسه‌های علمی و محیط‌های دانشگاهی به شمار می‌رود. دست‌برد فکری، شکل‌های گوناگونی دارد و راه‌های مختلفی نیز برای تشخیص آن پیشنهاد شده است. راه حل‌های موجود، برای تشخیص  این تخلفات در متون ساختاریافته مانند کد منابع، محدود به مقایسه‌های مشابهت متنی دو بخش از اثر است. در این نوشته، اسناد تألیف به مثابه وسیله‌ای برای تشخیص سرقت فکری بررسی شده و برخی از راه‌ حل‌های دیگر نیز معرفی می‌شوند.

چکیده

سرقت علمی، یعنی نسبت دادن آثار و نوشته‌های دیگران به خود. اگر نویسنده در تهیۀ اثر خویش از منبع یا منابعی استفاده کند، اما از ارجاع و استناد به منابع خودداری، یا در آن کوتاهی نماید، مرتکب سرقت علمی شده است. در زبان انگلیسی، اصطلاح پلیجریزم (plagiarism) برای سرقت علمی به کار می‌رود و در زبان فارسی، اصطلاحاتی چون: انتحال، سخن‌ربایی و دست‌برد علمی، معرف این رفتار غیر اخلاقی در پژوهش است. به خود بستن آثار دیگران، از گذشته‌های دور ناپسند شمرده می‌شده و امروزه با گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات، زمینه‌های ارتکاب آن و نیز ابزارهای تشخیص و پیش‌گیری از آن، گسترش یافته است. این مقاله، نخست تعریفی فراگیر از سرقت علمی ارائه می‌کند و به ترسیم چشم‌اندازی کوتاه از پیشینۀ آن می‌پردازد. سپس به موضوع سرقت علمی در فضای دیجیتال اشاره نموده و در ادامه، انواع سرقت علمی، انگیزه‌ها و دلایل ارتکاب آن را بر می‌شمارد و راه‌های تشخیص و پیش‌گیری از آن را نشان می‌دهد.

چکیده

پیدایش رایانه و پس از آن دنیای مجازی اینترنت، همراه خود دستاورد‌های مثبت و منفی بسیاری داشته و دارد. از جمله پیامد‌های منفی آن, پیدایش جرایم نوظهور رایانه‌ای و اینترنتی( Computer & Cyber Crime) است‌. این نوشته در صدد کاوش در مورد چیستی جرایم رایانه‌ای از دریچه حقوقی است‌. ویژگی‌های خاصی چون: تخصصی و علمی بودن، دارای حیثیت عمومی و خصوصی بودن، پیچیدگی خاص، دشوار بودن تعیین صلاحیت کیفری، جهانی بودن، دشوار بودن کشف بزهکار که در این دست از جرایم بروز کرده، است آن را از دیگر جرایم متمایز می نماید‌. ما در این نوشته به طبقه‌بندی این جرایم با توجه به نوع تأثیر آن می‌پردازیم‌. از این‌رو، می‌توان این جرایم را چنین طبقه‌بندی کرد:

الف – جرایم رایانه‌ای  فرهنگی، شامل: جرایم بر ضد مالکیت فکری و جرایم اخلاقی چون جرایم توهین و اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن، جرایم محتوا (Content Crime)و افشای اسرار خصوصی افراد می‌شود.

مقدمه

در حالی که کامپیوترها فراگیرتر و استفاده‌ی آن‌ها راحت‌تر شده است، مجرمان یاد می‌گیرند که چگونه آن‌ها را برای سوء استفاده به کار ببرند.

به تازگی میلیاردها دلار خسارت در دنیای دیجیتال کشف شده است و میلیاردها دلار خسارت دیگر هنوز به صورت کشف نشده باقی مانده ‌است. تریلیون‌ها دلار سرقت می‌شود که بیشتر آن‌ها هیچ گاه پیدا نمی‌شود. مجرمان حرفه‌ای قرن بیست‌‌و‌یکم از راه رسیده‌اند؛ مجرمان دنیای دیجیتال. بدتر از همه این‌که هر کسی که با کامپیوتر آشنا باشد، می‌تواند مجرم شود. می‌تواند هر مرد، زن یا هر بچه‌ای باشد. خود جرم در طبیعت معلوم است. گاهی اوقات ثبت می‌شود و گاهی نمی‌شود ـ صرفاً در دنیای دیجیتال و تنها با سوابقی که به صورت الکترونیکی ثبت می‌شوند، رخ می‌دهد.