اینترنت و چالش‌های تربیتی فرزندان

دوشنبه, 30 شهریور 1388 ساعت 16:43
    نویسنده: محمود نجفی علمی*
این مورد را ارزیابی کنید
(1 رای)

 مقدمه

فرهنگ جامعه ما بر پایه دین مبین اسلام بنا نهاده شده و الگوهای تربیتی این جامعه نیز بر اساس آموزه‌های اسلامی شکل گرفته است و سعی همه ما بر این است که بتوانیم فرزندانی مطابق با این آموزه‌ها تربیت نماییم و باعث رشد و بالندگی آن‌ها شویم.

انسان بر اساس طبیعت ذاتی خویش احتیاج به برقراری ارتباط دارد. انسان‌ها از آغاز برای برقراری ارتباط و رساندن پیام خود به دیگران، شیوه‌های گوناگون را به کار برده‌اند؛ از اشاره‌های رمزگونه اولیه گرفته، تا استفاده از پیشرفته‌ترین وسایل ارتباطی مدرن امروزی. رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی که در گذشته دارای رشدی کند و ناچیز بوده، در عصر حاضر با تحول چشم‌گیری روبه‌رو شده‌اند؛ به گونه‌ای که عصر حاضر را «عصر اطلاعات و ارتباطات» می‌خوانند؛ آن هم ارتباط جوامع انسانی؛ يعني ارتباط بین کالا، سرمایه، فرهنگ و اعتقادات که به‌آسانی از مرزهای جغرافیایی می‌گذرند و وارد قلمرو دیگر جوامع می‌شوند. همچنین عصر حاضر را «عصر جریان‌های اجتماعی و تحول» نیز نامیده‌اند؛ تحول در عقاید، انگاره‌ها ، پیام‌ها و ارزش‌ها. در چنین برهه‌ای از زمان که فضای مجازی جهان را به دهکده‌ای کوچک مبدل كرده و مردم جهان را از کوچک و بزرگ با فرهنگ و باورهای متفاوت با یکدیگر مرتبط نموده، مباحث تربیتی فرزندان را با چالش روبه‌رو ساخته است. در شرایطی که فرزندان با هدایت والدین باید الگویی مناسب برای خود برگزینند و مسیر زندگی خویش را انتخاب کنند، با ورود به این دهکده جهانی، به دنیايی بی‌انتها متصل شده و با آن خو می‌گیرند و طبق راه ورسم آن رشد نموده و بلوغ جسمی و روحی پیدا می‌کنند. در چنین فضایی که فرزندان به ارتباطات انسانی و واقعی اطرافیان و مسائل اجتماعی پیرامون خویش کم‌توجه و در برخی از اوقات بی‌توجه شوند، این هشداری جدی برای خانواده‌ها محسوب می‌شود که باید درصدد رفع این مشکل برآیند؛ زیرا ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری را سبب شده و دیگر توان کنترل فرزندان خود را از دست بدهند.

اکنون نسل کنونی در شرایطی قرار دارد که استفاده از رایانه و به‌خصوص اینترنت در زندگی‌شان اجتناب‌ناپذیر است. در میان فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی که ساختار اطلاعاتی جوامع امروز را تغییر داده‌اند، رسانه اینترنت که فضای مجازی را درزندگی واقعی انسان وارد کرده، از ویژگی‌های خاصی برخوردار است و تأثیرگذاری آن در بخش‌های مختلف زندگی انسان، روزبه‌روز در حال افزایش است. شبکه اینترنت به نوعی توانسته همه رسانه‌های نوین را در خود جای دهد. اینترنت به علت دارا بودن ویژگی‌های خاصی مانند دسترسی به فضای مجازی سرگرمی و تفریحی، ظرفیت بالای نگهداری اطلاعات، قابلیت استفاده گسترده از بايگاني‌هاي عظیم و غنی رسانه‌های متنی، صوتی و تصویری، تعامل دوسویه، تمرکز زدایی، چند رسانه‌ای بودن، جمع زدایی، عدم پایبندی به زمان و سرعت دسترسی به اطلاعات بدون کنترل، فرزندان را بیشتر از رسانه‌های دیگر به خود جلب نموده است. این ابزار به خودی خود می‌تواند رقیبی برای والدین محسوب شده و فرزندان را از بسترهای تربیتی والدین جدا سازد. آنچه در این عصر برای والدین مهم است، آشنایی با مبانی تربیت اسلامی و توجه به چالش‌های تربیتی این ابزار مدرن است.

برای تربیت اسلامی تعاریف بسياری بیان شده است. در تعریف تعلیم و تربیت اسلامی از منظر علمی می‌توان چنین گفت: تعلیم و تربیت اسلامی، ناظر به نظامی است که مستقیم یا غیر مستقیم از متون اسلامی سرچشمه گرفته و شامل شناخت نسبت به پدیده‌ها و روابط موجود در حوزه عملی تعلیم و تربیت، صورت‌های مطلوب آن‌ها و چگونگي ایجاد تغییر در آن‌ها است‌. مسلم است كه زیربنای این تربیت، شناخت معارف اسلامی و آموزه‌های دینی و نيز آشنایی با چالش‌های تربیتی عصر حاضر است.

اگر قصد داشته باشیم که بر اساس موازین اسلام تربیتی صحیح و هدفمند را برای فرزندانمان در پیش بگیریم، نخست باید مانع دسترسی فرزندان به اطلاعات وآموزه‌هایی شویم که با روش‌ها و مفاهیم تربیتی اسلام مغایر و در تضاد است. برخی از این اطلاعات، موجب خنثا شدن تلاش‌های تعلیم و تربیتی والدین شده، با اهداف گوناگون و بعضاً انحرافی روی اینترنت قرار می‌گیرد.

در فضای وب، فرزندان ما با مسائل جذابي روبه‌رو می‌شوند که توجه آنان را به خود جلب می‌کنند و همين جذابيت است كه احتمال الگو قرار گرفتن آن‌ها از سوي  فرزندان ما را افزایش می‌دهد.

در اين نوشتار به بخش‌هایی از چالش‌هایی که اینترنت می‌تواند در حوزه‌های تربیتی برای فرزندان ما ایجاد کند، اشاره می‌کنیم:

1. چالش‌های دینی و مذهبی

فضای مجازی، محلی است که همه افراد و گروه‌ها با گرایش‌های گوناگون و پیروان ادیان و مذاهب مختلف در آن حضور فعالی دارند و مطالب و عقاید خویش را در دسترس همگان می‌گذارند و در این میان، فرزندان ما را که در سن الگو گزینی و تأثیرپذیری هستند، به سوي خویش جلب نموده و عقاید و نظرات مغایر دین و مذهب را به آنان تحمیل می‌کنند. آنان در ذهن فرزندان شبهه‌های معرفتی ایجاد می‌کنند و شخصیت‌ها و الگوهای دینی را در اذهان آنان مورد نقد و تشکیک قرار می‌دهند تا اعتماد نوجوانان ما را از آنان سلب کنند؛ به عنوان نمونه، طبق آمار منتشر شده در پایگاه تبیان بیش از چهل هزار وب‌سایت وهابیت در حال تلاش برای رسیدن به اهداف خود می‌باشند و شبانه‌روز مشغول به روز کردن وب‌سایت‌های خود هستند تا ذهن کاوشگر نوجوانان و جوانان ما را در مسير امیال خود قرار دهند. در این بین، مسیحیت، یهودیت و ادیان ساخته و پرداخته ذهن بشر نیز در حال تلاش هستند تا نسل امروز را تحت تأثیر افکار و اندیشه‌های خویش قرار دهند. آنان با کلمات، واژه‌ها و جملات زیبا و جذاب در روح و فكر فرزندان نفوذ می‌کنند و آنان را به سوي خود جلب می‌کنند. طی آمار منتشر شده از سوی شبکه العربیه بیش از ده هزار پایگاه فعال و گسترده در سطح جهان بر ضد آموزه‌های قرآنی و اسلامی فعالیت دارند و در مقابل، تنها دویست پایگاه اینترنتی در فضای مجازی وجود دارد که در جهت دفاع از آموزه‌های قرآنی و احکام اسلامی و پاسخ به شبهات دینی در تلاش هستند.

همچنین شاهد هستیم که مسیحیت با تبلیغ و ترفندهای متعدد در حال فراخواندن نوجوانان و جوانان ما به آموزه‌های خویش است و آمار موجود در این زمینه نیز نگران کننده است. ازاین‌رو، اگر تدبیری مناسب از سوی مسئولان و به‌ویژه والدین اندیشیده نشود، ممکن است خسارت‌های معنوی و تربیتی وارده غیر قابل جبران باشد.

از سویی، در فضای مجازی دیده شده است که قرآن مورد تحریف قرار گرفته و یا نیایش‌های مذهبی مانند نماز را دستخوش تغییرات قرار داده، آن‌ها را برای کودکان و نوجوانان در پایگاه‌‌های ویژه این سن عرضه می‌کنند. بر اساس گزارش خبرگزاری فارس، دو شركت انتشاراتي آمريكايي اقدام به چاپ و توزيع قرآني تحريف شده  به نام «الفرقان الحق» کرده‌اند كه ضمن تخریب عقايد بنيادين اسلامي، مسلمانان را از مبارزه مسلحانه با دشمنان اسلام بر حذر مي‌دارد. دو ناشر آمريكايي به نام‌هاي «اُمگا 2001» و «ون‌پرس» بر چاپ و توزيع اين كتاب نظارت كرده‌اند و در مقدمه آن آورده‌اند که اين كتاب به طور خاص براي كشورهاي عربي و به طور عام براي كشورهاي اسلامي است. اين كتاب در 366 صفحه و به دو زبان عربي و انگليسي منتشر گرديده و ميان دانش‌آموزان برتر مدارس خارجي در كويت كه حيات خلوتي مناسب براي این فعالیت‌ها محسوب می‌شوند، توزيع شده است. اين قرآن ساختگی 77 قسمت يا «سوره» دارد و در مقدمه آن آمده است كه هر انساني صرف نظر از نژاد، رنگ، مليت، امت و دينش به اين كتاب، يعني «الفرقان الحق» نياز دارد. در ميان اسامي سوره‌هاي اين كتاب، نام‌هايي مانند: «فاتحه، محبت، مسيح، ثالوث، مارقين، كافرين، تنزيل و تحريف» به چشم مي‌خورد. اين كتاب با بسمله‌اي كه سه دين يهودي، مسيحي و اسلام را در يك جا جمع مي‌كند، آغاز مي‌شود.

بنا بر اين گزارش، پس از اين بسمله‌ و مقدمه، به تقليد از قرآن كريم سوره‌اي به نام «فاتحه» ذكر شده و پس از آن سوره‌ «نور» و بعد از آن سوره «صلح» آمده و به همين ترتيب تا 77 بخش به نام سوره ادامه مي‌يابد.

این داستان برای فریضه نماز هم تکرار شده است که می‌توان به عنوان مثال به دستور خواندن سوره توحید در نماز بدون واژه «قل» اشاره نمود. پدید آورندگان این نماز، چنين توجیه می‌کنند که در نماز خطاب ما به خداوند است و نباید به خداوند دستور داد!

2. ایجاد شکاف میان انقلاب اسلامی ‌و آرمان‌های آن

از دیگر شگرد‌های تبلیغی و تربیتی موجود در اینترنت می‌توان به پایگاه‌هايی اشاره کرد که به نقد دروغین انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی(ره) و اهداف و آرمان‌های آن پرداخته‌اند. ظهور جمهوری اسلامی ایران به عنوان خطری جدی برای جبهه باطل محسوب می‌شود و به روشني موجبات کینه آنان را فراهم ساخته است. ازاین‌رو، آنان چاره‌ای جز مقابله با آن از راه‌های مختلف پیدا ننمودند. از جمله این راه‌ها می‌توان به فضای اینترنت اشاره کرد که با پخش مطالب، تصاویر، کاریکاتورها و فتوکاتورهای ساختگی، اهداف و ارکان نظام مقدس اسلامی‌مان را زیر سؤال برده، سعی در تخریب آن دارند. به همین جهت، فرزندان و نسل جدید و نوپای ما را علیه انقلاب اسلامی تحریک نموده، آن‌ها را به اعمال خرابکارانه بر ضد نظام اسلامی تشویق می‌کنند. اينان تغيير ارزش‌ها و ایجاد شكاف میان نسل‌هاي دوران پيروزي انقلاب اسلامي و پس از آن را آغاز نموده و همچنين عوامل داخلي وابسته را براي بسترسازي مناسب در جهت نفوذ بيشتر فرهنگ غربي بسيج كرده‌اند. شلن برگر، سرپرست یک تیم تحقیقاتی بین المللی اعلام کرد که وسایل ارتباط جمعی پُر نفوذ و محیط‌های مجازی بین المللی عمدتاً در مالکیت سرمایه‌داران آمریکایی و صهیونیست‌ها قرار دارد که اغلب تصویر منفی و منفوری از اسلام و جمهوری اسلامی ایران ارائه می‌دهند و سپس با تخریب چهره شخصیت‌های نظام و اهداف پیش روی آن، در پی رسیدن به آمال شوم خود هستند.

3. ترویج خرافه‌گرایی و عرفان‌های دروغین

یکی دیگر از تعالیم فضای نوپدید اینترنت، ترویج خرافه‌گرایی است. پایگاه‌‌هایی با انتشار داستان‌ها و تصاویر ساختگی، اذهان کودکان و نوجوانان را به مسائلی خرافی مشغول می‌کنند که مانع از درک واقعیت می‌شود. افراد نسبتاً فراوانی روی اینترنت به فعالیت‌هایی همچون ادعاهای دروغین ارتباط با عوالم دیگر و جهان ماوراء طبیعت و یافتن راه حل مشکلات انسان‌ها مشغول هستند و با پخش برخي مطالب، فضایی مسموم را ایجاد نموده و باورهای غلطی را القا می‌کنند؛ به عنوان مثال، در يكي از پايگاه‌هاي اینترنت زنی به نام «ف.آ» ادعا کرده بود که با ائمه معصومین ارتباط دارد و هر کسی که می‌خواهد حوائجش برآورده شود، می‌تواند به او مراجعه کند. و یا فردی با اضافه کردن رقص سماع به نماز، نماز جدیدی را ابداع کرده و مدعی شده بود که با امام عصر(عج) مرتبط است، همچنین در برخی از پایگاه‌ها آمده بودزنی در یک روستا مدعی شده است که روی بدن یک گاو و گوساله‌اش کلمات مقدسی حک شده و این گاو و گوساله مقدس هستند. مردم آن روستا و روستاهای اطراف با تجمع در مقابل خانه این زن، خواهان روا شدن حاجات خود از سوی این گاو و گوساله بودند. در برخی از پایگاه‌های اینترنتی دیگر آمده بود که مردی به نام «م. و» از هلند به ایران آمده و مدعی است که پیغمبر فرقه اسماعیلیه است. او احکام حرام را حلال و تمامی احکام حلال را حرام اعلام کرده و با روش‌های ابداعی مانند «دعا درمانی» و «انرژی اذکار» عده‌ای را پیرامون خود جمع نموده است.

عرفان‌ها و مکتب‌های دروغین نیز قدم در پهنه وب گذاشته و مریدانی را به گرد خود جمع نموده‌اند. انتشار خرافات در موضوعات عرفانی و خداپرستی را می‌توان یکی دیگر از این بدآموزی‌ها نام برد که توجه جوانان را به خود جلب نموده و آنان را با کلمات و جملات فریبنده به سوي خود فرا می‌خوانند.

به عنوان مثال، عرفان «پال توئيچل» که برخی از صفحات وب را به خود اختصاص داده، افراد را به انزوا كشانده و به اندیشه در سفر روح فرا می‌خواند. در حال حاضر، اين عرفان كه ملقب به «اكنكار» نيز هست و افراد آن به عنوان «اكيست» شناخته مي‌شوند، خطرناك‌ترين اندیشه خرافی است كه ظهور يافته و در برخی از نوجوانان جامعه ما اثرات نامطلوبي را بر جاي گذارده است. اكيست‌ها با دوره‌هايي كه طي مي‌كنند، گاه به مباحثي مانند شيطان‌پرستي در مي‌غلتند و يا مثلاً عرفان TSN كه در دهه اخير بروز يافته و از طریق شبکه اینترنت تبلیغ و ترویج شده است. در این خرافه‌پردازی‌های به اصطلاح عرفانی، دوره‌هايي وجود دارد به نام «دوره آينه» كه در ره‌سپاران آينه يكديگر شده، به «ازدواج‌هاي معنوي» گرايش پيدا مي‌كنند. ازدواج معنوي و داشتن زوج معرفتي به این معنا است‌ كه  بايد افراد در كنار زوج معرفتي خود، به تعالي برسند. به گمان آن‌ها اگر كسي زوج معرفتي نداشته باشد، فردي عقده‌اي است و آماده زندگي نيست و از روح و روان خود و ديگران دركي ندارد و جهان را نمي‌فهمد. در برخي خبرها آمده بود که در تهران خانمي در مقابل چشمان شوهرخود، «جشن ازدواج معنوي» گرفته و شوهرش هم از او فيلمبرداري مي‌كرده است. ازاین‌رو، خانواده‌ها بايد بسيار مراقب باشند؛ زيرا برخي اوقات استفاده از شبکه اینترنت به مسائلي مي‌انجامد كه اصلاح آن ممكن نيست.

4. تأثیرپذیری از فرهنگ صهیونیزم

در عصر حاضر، اینترنت از سوی صهیونیست‌ها به بستری برای انتقال فرهنگ آنان تبدیل شده و برای تبلیغ اندیشه‌های صهیونیزم و مظلوم‌نمایی و برحق نشان دادن رژیم اشغالگر قدس به کار گرفته می‌شود در این شبکه جهانی سعی می‌شود مدافعان سرزمین فلسطین تروریست قلمداد شده و اشغالگران قربانی خوانده شوند. آنان یهودیت را منادی اخلاق و فرهنگ می‌خوانند و اعلام می‌کنند که تأسیس دولت اسرائیل زمینه بازگشت به سرزمین آفتاب مقدس را که یهود صدها سال پیش از آن‌جا بیرون رانده شده، فراهم می‌سازد. آنان چنین القا می‌کنند که تأسیس دولت اسرائیل تکمیل پیشگویی‌های کتاب مقدس و جوهر تمام کارها است‌.

در شبکه اینترنت گذشته از پایگاه‌هایی که به طور مشخص دولت غاصب اسرائیل را برحق جلوه می‌دهند و صهنیونیزم را مساوی یهودیت قرار می‌دهند، پایگاه‌های بسیاری نیز وجود دارند که به صورت آشکار و پنهان فرهنگ نژادپرستانه صهیونیزم را تبلیغ کرده و با برعکس جلوه دادن حقایق و سرپوش گذاشتن روی جنایات رژیم اشغالگر اسرائیل، سعی در انحراف اذهان و وارونه کردن حقیقت دارند. این پایگاه‌های صهیونیستی در خصوص جنایات نسل‌کشی اسرائیل در غزه و به خاک و خون کشیدن کودکان و نوجوانان هیچ تصویر، گزارش یا خبری منعکس نمی‌کنند و حتی سعی می‌کنند گزارش‌های دیگران را نیز به گونه‌ای تحلیل و تفسیر کنند که نشان دهند مردم غزه آغاز کننده جنگ بوده و شهروندان اسرائیلی مورد هدف فلسطینیان هستند. آنان تلاش مضاعفی را در شبکه اینترنت به کار می‌گیرند تا به حمایت کنندگان از غزه و مظلومان فلسطین بقبولان‌اند که به مسائل داخلی خود بپردازید و از لبنان و فلسطین دست بردارید.

صهیونیزم سایبر در تلاش است تا به نسل جوان و نوجوان ما القا کند که اسرائیل یک کشور عضو سازمان ملل است و نباید موجودیت آن را زیر سؤال برد. تلاش پایگاه‌‌های صهیونیستی این است که کاربران خودبه‌خود هنگام مراجعه به این پایگاه‌‌ها تحت تأثیر قرار گیرند و به این باور دروغین برسند که این فلسطینی‌ها و مردم لبنان و غزه هستند که آتش جنگ و درگیری را شعله‌ور مي‌كنند. آنان با  سوء استفاده از هیجانات و انرژی جوانان دینی و غیرت ملی فرزندان ما سعی دارند بر احساسات این نسل تأثیر گذاشته و مسأله‌‌ فلسطین را یک موضوع عربی قلمداد کنند و اشغال سرزمین قدس را خواست مردم آن خطه القا کنند و مردم مظلوم فلسطین را منفور جلوه دهند.

5. جدايي از فرهنگ مهدویت و انتظار

دشمنان معنویت در فضای سایبر تمام توان خویش را به کار بسته‌اند تا فرهنگ مهدویت و انتظار و اعتقاد به وجود منجی به‌‌ویژه حضرت مهدی(عج) را کم‌رنگ ساخته و با طرح سؤالات و شبهاتی ساختگی بر ذهن فرزندان ما تأثیر منفی گذاشته و عقاید و نظرات منحرف خویش را به آنان عرضه کنند. تلاش این اندیشه‌های باطل بر آن است که با انتشار مطالب و فیلم‌های تخیلی، نام حضرت مهدی(عج) را با خشونت و خونریزی و ناامنی مأنوس سازند و بر طبق اصل شرطی‌سازی در روان‌شناسی، به فرزندان القا کنند که با شنیدن نام حضرت مهدی(عج) به یاد خشونت‌ افتاده، همواره از این شخص در هراس باشند.

یکی از فعالیت‌های تبلیغاتی که درباره اعتقاد به ظهور منجی توسط دشمنان در این عصر انجام گرفته، تولید فیلم «نوسترا داموس» است که سه ماه متوالی در شبکه‌های تلویزیونی امریکا به نمایش گذاشته شد و از طریق شبکه اینترنت نیز در دسترس جهانیان قرار گرفت. در این فیلم منجی مذكور با لباس عربی نشان داده می‌شود که هر کاری را با فشار یک کلید انجام می‌دهد و در اثر اقدامات او خون‌هاي بسياري ريخته شده و تعداد فراواني یتیم و بی‌سرپرست بر جای می‌ماند.

این فیلم سرگذشت زندگی ستاره‌شناس و پزشکی فرانسوی به‌نام «میشیل نوسترا داموس» است که نزدیک به ۵٠٠ سال قبل می‌زیسته است. وی پیشگویی‌های خود را درباره آینده به رشته تحریر درآورده که مهم‌ترین آن‌ها پیشگویی او در مورد ظهور نواده پیامبر (ص) در مکه مکرمه و وحدت بخشیدن به مسلمانان و به زیر پرچم خود درآوردن آن‌ها و پیروزی بر اروپائیان و ویران کردن شهر و یا شهرهای بزرگ سرزمین جدید (امریکا) است.کارشناسان می‌گویند لابی صهیونیست و سازمان‌های جاسوسی و اطلاعاتی امریکا در ساختن این فیلم دست داشته‌اند و هدف آنان از تهیه چنین فیلمي بسیج نمودن ملت‌های امریکا و اروپا علیه مسلمانان به‌ویژه شیعیان است؛ زیرا آن را خطری می‌پندارند که غرب و تمدن آن را تهدید می‌کند.

6. گرایش به پورنوگرافی و مسائل جنسی

سوق دادن فرزندان به سمت پدیده پورنوگرافی و مسائل جنسی، از دیگر ترفند‌های پایگاه‌های اینترنتی است که پدید آورنده مشکلات اخلاقی برای فرزندان ما می‌باشد. از جمله این مشکلات می‌توان به اختلال در خواب و بلوغ زودرس اشاره نمود. هدف این پایگاه‌ها سست کردن بنیان خانواده‌ها و اشاعه فرهنگ فساد و فحشا در جامعه است؛ زیرا این رهیافتی است که برای برچیدن فرهنگ‌های اصیل دینی و اخلاقی و براندازی نظام‌های دینی همچون کشور اسلامی‌اندلس در گذشته تجربه شده است. اينان با پخش تصاویر، فیلم‌ها، داستان‌ها و مطالب مستهجن قصد دارند فرزندان ما را به فساد اخلاقی کشانده، آنان را به این پدیده معتاد سازند. آمار نشان می‌دهد که هر روز 266 صفحه جدید پورنو در اینترنت تأسیس می‌شود. تعدادی از پژوهشگران معتقدند که عادت بیمارگونه دیدن عکس یا فیلم‌های پورنو، بر رفتار جنسی افراد تأثیر منفی دارد. برخی دیگر از پژوهشگران نیز مشاهده تصاویر پورنو را با مصرف مواد مخدر مقایسه می‌کنند و ادعا می‌کنند که دیدن صفحات پورنو در اینترنت، تفاوتی با استعمال مواد مخدر ندارد. اینان می‌گویند یک بار دیدن پورنو، برای ابتلا به اعتیاد کافی است. فرزندان ما با مشاهده این‌گونه مطالب در صفحات وب با بن‌بست روحی شدیدی مواجه گشته، به افسردگی دچار خواهد شد. طبق گزارش پایگاه سیتنا از قول مهندس کرم بیگی، میزان و درصد استفاده از پهنای باند اینترنت در زمینة مسائل غیراخلاقی و چت در دنیا و ایران بین 3 تا 7 درصد است. این آمار از طریق جستجو در پایگاه‌‌ها به دست آمده است.

اگرچه تاکنون در ایران آمار دقیقی از این‌گونه پایگاه‌‌ها و میزان مراجعه به آن‌ها به دست نیامده است، با این حال بر اساس تحقیقات صورت گرفته و به احتمال فراوان، این آمار در کشورمان از درصد متوسط دنیا کمتر است. به غیر از این پايگاه‌ها، وبلاگ‌هایی چندین برابر بیشتر از وب‌‌سایت‌ها وجود دارند که به انتشار این‌گونه مطالب می‌پردازند. این صفحات و صفحات مشابه، آثاري چون خشونت و اختلالات رفتاری را نیز به دنبال خواهند داشت.

7. کاهش تأثیرپذیری اطفال از والدین

برخی پایگاه‌ها در اینترنت به فرزندان یاد می‌دهند که به نصایح و صحبت‌های والدین خویش اهمیت نداده و به بهانه‌های مختلف از جمله قدیمی بودن این سخنان و حضور در عصر فضای مجازی و دیجیتال در مقابل آنان بایستند. همچنين  به نوجوانان آموزش می‌دهند که چگونه به اهداف خود دست یابند و به چیزی که می‌خواهند، خارج از قواعد خانواده، برسند. اینترنت به آنان تعلیم می‌دهد که چطور مطالبات خود را از پدر و مادر درخواست نمایند و از چه طریقی شانه از زیر بار خواسته‌های والدین خویش خالی کنند. فضای مجازی به آنان یاد می‌دهد که فقط به حرف‌های به اصطلاح امروزی گوش دهند و بر هدفی که مقصودشان است، اصرار ورزند. برخی صفحات وب در اینترنت راهکارهای مخالفت با والدین و فرهنگ فرزندسالاری را به آنان تعلیم داده، در پاره‌ای اوقات به طور غیرمستقیم خشونت علیه والدین را نیز توصیه می‌کنند.

8. ترویج فرهنگ غربی و ایجاد بحران هویت

فرهنگ، دايره‌اي گسترده دارد كه در مطالعات جامعه‌شناختي، در دو بُعد مادي و معنوي مورد بررسی قرار می‌گیرد. بُعد مادي فرهنگ در حقيقت همان ابزار و وسايل نفوذ ارزش‌ها هستند و بعد ديگر آن، همان ويژگي‌هاي رفتاري و عقيدتي اكتسابي اعضاي جامعه مي‌باشد. هجوم فرهنگ بیگانه مسأله‌‌ای نيست كه بتوان از ورود آن به كشور جلوگيري كرد. غرب با استفاده از فناوري و ابزار نوين، هنجارها و ارزش‌هاي خود را بر جوامع ديگر تحمیل مي‌كند كه در صورت عدم هوشیاری فرهیختگان، ممكن است جوامعي كه به سوابق تاريخي خود توجه نکنند، به «واپس‌ماندگي فرهنگي» دچار شوند و ارزش‌ها و هنجارهاي اصيل و بومي آن جامعه اضمحلال و تغيير يابد.

ابزارهاي مدرن انتقال فرهنگ، شامل رسانه‌هاي گروهي، شبکه اينترنت و دیگر وسايل ارتباطی و مخابراتی است. روش ديرينه غرب در انتقال فرهنگ خود به ساير ملل اين گونه است كه محصولات فکری خود را به صورت فرضیه‌ها و اندیشه‌ها و ایده‌های علمي و تمدني جديد به شکلی ارائه مي‌دهدکه در محافل علمي و آموزشي، رفتارها و هنجارهای غربي به صورت ناخودآگاه از سوي دانش‌آموزان و دانشجويان پذيرفته و نشر داده مي‌شوند؛ در حالي كه علم و ارزش‌هاي حاكم بر غرب دو روي يك سكه‌اند و با هم تعامل داشته، لازم و ملزوم يكديگرند. روح آموزش‌هاي غربي بر اومانيسم (انسان‌گرايي) مبتني است و حال آن‌كه اين تفكر با انديشه اسلامي كه مبتني بر الوهيت و دين‌سالاري است، تفاوت دارد. در این میان، مهم است كه والدین فرزندان خود را هوشیار سازند تا در بهره‌گیری از مطالب و مفاهیم علمی از شبکه جهانی اینترنت، مراقب تأثیرگذاری فرهنگی ديگران نیز باشند و پیوسته پیشینه درخشان علمی و ملی و مذهبی خود را برای آنان گوشزد کنند.

یکی دیگر از فرهنگ‌های ترویجی غرب که بر تربیت نسل امروز تأثیرگذار است، مدگرایی غربی می‌باشد که طریقه پوشیدن لباس، آرایش مو و به طور كلي آرایش ظاهر را به اشکال متنوع به ظهور رسانده است. سرمایه‌داران و سودجویانی که بسیاری از صفحات وب را در دستان خود گرفته‌اند، سعی دارند فرهنگ مدگرایی خویش را به فرزندان ما تحمیل نمایند و آنان را به سمت فرهنگ پوششی خود بکشانند. آنان با انتشار تصاویر و فیلم‌های گوناگون فرزندان را به سمت مدهایی چون سبک شیطان‌پرستان و همجنس‌گرایان سوق می‌دهند و با ترویج فرهنگ برهنگی و نیمه‌برهنگی بر جذابیت‌های جنسی کار خویش می‌افزایند. آنان با تغییراتی در غالب فرهنگ عمومی جامعه، فرهنگ‌های عرف جامعه را به سوي اهداف خویش هدایت می‌کنند. کشور‌های غربی با تغییر رویکرد نسبت به پدیده حجاب سعی دارند تا آن را تا حد یک امر زیباشناختی تنزل دهند و حجاب را از فلسفه اصلی خود که پوشیدگی است، جدا کنند. بی‌شک، رویکرد مُدمحور به حجاب با آموزه‌های اجتماعی اسلام تناقض دارد. این رویکرد متضمن پاسخ به تنوع‌طلبی بصری است و حال آن‌كه آموزه‌های اسلام درباره حجاب اساساً به از بین بردن زمینه‌های بصری گناه از سطح جامعه توجه دارد. استکبار جهانی که نتوانست اعتقادات مردم مسلمان را از آن‌ها بگیرد، اکنون مي‌كوشد با خارج کردن اعتقادات از مسیر اصلی خود و تبدیل آن‌ها به اموری بی‌اثر و بی‌خطر، حتی از آن‌ها برای مقاصد خود بهره‌برداری کند تا دیگر حجاب و پوشش اسلامی سلاحی در برابر تنوع‌طلبی و مُدگرایی غربی نباشد، بلکه خود همراه و مکمل آن باشد. در داخل کشور نیز چند سالی است كه برای ساماندهی وضع پوشش، اقدام به برگزاری نمايشگاه‌هاي زنده لباس می‌شود. به نظر می‌رسد باید در اصل برگزاری اين نوع نمایشگاه‌ها که اساساً براي پاسخ گفتن به تنوع‌طلبی در عرصه عمومی جامعه است، تجدید نظر صورت گیرد.

9. تشویق به هنجارشکنی اجتماعی

از دیگر آموزه‌های برخی از پایگاه‌ها در اینترنت، تشویق نوجوانان و جوانان به اعمالی بر خلاف هنجارهای جامعه است. اين مطالب فرزندان را به اعمال ضد هنجاری از جمله: دزدی، آدم‌ربایی، قتل، آشوب‌گری، نشر اکاذیب و يا مهمانی‌های شبانه تحريك می‌کند. پایگاه‌‌های مذکور حتی به آموزش خودکشی مبادرت ورزیده و راه‌های مختلف آن را تعلیم می‌دهند. پایگاه‌‌هایی در شبکه اینترنت وجود دارند كه فرزندان را به ساختن صفحات وب و وبلاگ‌های مختلف با عناوینی چون: سکس و مطالب ضد انقلاب اسلامی، دین و تشیع راهنمایی می‌نمایند.

10. اعتیاد به اینترنت و بازماندن از رشد علمی و جسمی

فضای اینترنت به لحاظ جذابیت‌های آن، ساعت‌ها فرزندان را به خود مشغول می‌سازد موجبات سرگرمی آنان را فراهم    می‌کند. به این ترتیب، کودکان و نوجوانان بسیار به چنین محیطی علاقه‌مند می‌شوند و سعی می‌کنند بیشتر وقت خویش را در مقابل رایانه و درون فضای سایبر بگذرانند كه به‌تدریج به آن اعتیاد پیدا می‌کنند. بر اساس گزارش خبرگزاری ایسنا پروفسور دايان ويلند كه درباره اعتياد رايانه‌اي تحقیقات مي‌كند، معتقد است: بسياري از كاربران اينترنت عادت دارند كه هر روز ساعات بسياري آنلاين باشند؛‌ حتي اگر هدف خاصي را در دنياي مجازي دنبال نكنند. 5 تا 10 درصد كاربراني كه در حال حاضر به اينترنت اعتياد ندارند، در گذشته اين تجربه را داشته‌اند.

عده‌اي از كاربران تنها براي ايجاد ارتباط با ديگران وارد محيط شبکه مي‌شوند و حتي اگر يك روز اين كار را انجام ندهند، احساس مي‌كنند كه چيزي از زندگي آن‌ها گم يا كم شده است. اعتياد آنلاين علاوه بر اين‌كه مضررات اجتماعي در پي دارد، مي‌تواند براي سلامت كاربر نيز خطرناك باشد.

پروفسور ويلند ادامه می‌دهد كه در هر صورت در حال حاضر نگراني‌ها نسبت به اعتياد اينترنتي شدت گرفته و با توجه به گسترش روزافزون اينترنت در جهان، به طور مسلم، پديدة اعتياد به اينترنت در‌ آينده وسيع‌تر خواهد شد و بايد زمينه‌اي را براي استفادة‌ صحيح از دنياي مجازي فراهم آورد.

به گفتة وي، بسياري از معتادان به اينترنت، در دوره‌هايي از زندگي خود دچار افسردگي، استعمال مشروبات الكي و آشفتگي‌هاي رواني بوده‌اند. معتادان به اینترنت همچنین نسبت به تحصیل علم بي‌ميل مي‌شوند و همين امر موجبات دلسردی آنان از ادامه تحصیل گرديده، در نهايت، ترک تحصیل مي‌كنند.

از دیگر مضرات، عدم رشد روحیه اجتماعی، ناتوانی در تعامل با دیگران و جامعه و نیز عدم رشد جسمی در کودکان و نوجوانان است که صدمات جبران‌ناپذیری را به همراه خواهد داشت.

11. دوست‌یابی‌‌های خطرناک اینترنتی

در اینترنت پایگاه‌‌های مختلف دوست‌یابی‌ به چشم می‌خورد که فرزندان ما بدون این‌که آگاهی داشته باشند، جذب آنان شده و با افرادی که مشخص نیست چه کسی هستند، از کجا هستند؟ خانواده آن‌ها کیست، دارای چه عقاید و فرهنگی هستند و چند سال سن دارند، دوست می‌شوند و ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و به راه‌های انحرافی کشیده شوند. خبرگزاری فارس طی گزارشی بیان کرده است که يكي از مشكلات جديد كار در فضاي اينترنتي، دوستی‌های مجازی یا علاقه‌مندي نوجوانان و جوانان از طريق اينترنت است كه متأسفانه پس از دوست‌يابي و شکست در ارتباط و ملاقات به افسردگی کشیده شده و بعضاً دست به خودكشي مي‌زنند. این دوستی‌های مجازی مشكلات فراواني را براي خانواده‌ها به وجود آورده است. دوست‌یابی‌ اینترنتی، فرهنگ دوست‌یابی‌ بدون هویت و منطق را رواج می‌دهد و زمینه روابط نامشروع و خارج از ضوابط و عرف را فراهم می‌سازد؛ بدون آن‌که والدین از این شرایط آگاهي داشته باشند.

سخن پاياني: وظیفه والدین و مسئولان

در برابر این تهدیدها والدین می‌توانند با نقش نظارتی خود مانع بسیاری از انحرافات شده و با انجام تمهیداتی مناسب، محیطی امن را در اینترنت برای فرزند خویش ایجاد نمایند. این موضوع باید پذیرفته شود که در این عصر اتصال به اینترنت امری  اجتناب‌ناپذیر است. پس والدین باید با مدیریت خویش بر کار فرزندان خود در دهکده اطلاعات نظارت کنند. مدیریت و نظارت والدین بر شبکه اینترنت راه‌های متعددی اعم از حضوری، فنی و تخصصی، تربیتی و ارشادی دارد که می‌توانند اعم از متخصصان امر، مشاوره‌های لازم را دریافت کنند.

اما نقش مسئولان، بسیار حیاتی است. مسئولان ابتدا باید با اجرای طرح فیلترینگ قدرتمند جلوی استفاده از پایگاه‌‌های خلاف اخلاق و عرف را بگیرند. دوم اين‌كه باید با تأسیس پایگاه‌های مختلف و جذاب و مناسب سنین مختلف و ارائه مطالب مفید و نیز اعلام هشدارهای جدی در مورد سوء استفاده‌های اینترنتی، به معرفی فرهنگ ناب اسلام و تشیع و بیان افتخارات ملی و مذهبی و آرمان‌های انقلاب شکوهمند اسلامی پرداخته، محیط را برای رشد فکری، علمی و جسمی فرزندان میهن اسلامی‌مان فراهم سازند.

به عقیده نگارنده لازم است از دوران مدرسه فرهنگ استفاده از امکانات نوپدید را آموزش داده و کتب درسی با عنوان فناوري اطلاعات در مدارس تدوین و تدریس شود و در آن‌جا به فرصت‌ها و تهدید‌های این دانش جدید پرداخته گردد و فرزندان را با مزايا و آسيب‌هاي آن آشنا نمایند.

پی نوشت:

منابع:

اطلاعات تکميلي

  • تاریخ انتشار نسخه چاپی: چهارشنبه, 25 شهریور 1388
  • صفحه در فصلنامه: صفحه 12
  • شماره فصلنامه: فصلنامه شماره 27
بازدید 14612 بار
شما اينجا هستيد:خانه آرشیو فصلنامه فصلنامه شماره 27 (تابستان 1388) اینترنت و چالش‌های تربیتی فرزندان