ره آورد نور

 از اين رو، بر ما است كه با پيشرفت روزبه­روز علم و فناوري و همچنين تهاجم پياپى استكبار جهانى به اسلام، به ویژه مذهب تشيّع، همراه با ابزار و فناوري روز پيش رويم و به مقابله با آنان برخيزيم.

امروزه از جمله والاترین رسالت رسانه­های اطلاع­رسانی، معرفی همه­جانبه سیره فردی و اجتماعی اهل بیت (ع) است.

نرم‌افزار «درّ نجف» از سلسله نرم­افزارهای مذهبی است که به  معرفی اهل بیت (ع) اختصاص دارد و شاید بتوان آن را یکی از بهترین نرم­­افزارهای موجود دانست که در خصوص معرفی شخصیت و منزلت امیر مؤمنان علی (ع) تولید شده است.

این نرم‌افزار  به همت مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج) در قالب برنامه­ای چند رسانه­ای تولید شده و در اختیار کاربران قرار گرفته است.

در اين نوشتار سعی کرده­ایم خوانندگان عزيز را با ویژگی­ها، محتوا و امکانات این لوح فشرده آشنا كنيم و به برخی کاستی‌ها و بایسته‌های آن نیز اشاره نماييم.

محتوای برنامه

از نقاط قوت این نرم‌افزار می توان به استفاده از گرافیکی مناسب و جذاب و قلم‌های زیبا و متنوع در قسمت‌های مختلف برنامه اشاره کرد. یاداشت­برداری، ذخیره­سازی متن به فرمت‌های گوناگون، چاپ متون قسمت‌های مختلف و گزینه «راهنما» که در تمامی قسمت‌های برنامه توضیحاتی را درباره آشنایی بیشتر با قسمت مورد نظر می دهد، از دیگر ویژگی‌های این نرم‌افزار به شمار می رود.

از امکانات مفید این برنامه که کار تحقیق را برای پژوهشگران آسان­تر می­کند، انواع جستجو در تمامى بخش‌ها و فهرست‌ها با تعيين دامنه، نمایش فهرست واژه‌ها، و سؤالات و کتابخانه به شکل موضوعی، نمايش فهرست موضوعات و ريز موضوعات همراه با نمايش سؤالات در هر قسمت می­باشد.

همچنین در این نرم‌افزار علاوه بر بخش‌های متنوع و کارآمدی که توضیح خواهیم داد، کاربر می تواند با بیش از 50 پايگاه و منبع معتبر اینترنتی و 25 نرم­افزار که در مورد امام علی (ع) ارائه و توليد شده­اند، آشنا شود.

به طور کلی، لوح فشرده «درّ نجف» شامل قابلیت‌های ذیل است:

1.  قرآن

دسترسی آسان به آیاتی که مربوط به امام علی (ع) است، یکی از ویژگی‌های كارآمد این نرم‌افزار می باشد. در این  قسمت می­توان علاوه بر مشاهده کامل آیات، به ترجمه، تفسیر و صوت آن نیز دسترسی پیدا کرد. البته مناسب بود که در قسمت تفسیر، مأخذ و منبع آن نیز ذکر می شد تا پژوهشگران استفاده بهتری از آن ببرند.

2. پرسمان

از جمله بخش‌های قابل استفاده این برنامه است که در آن نزديک به 1200 پرسش و پاسخ مختلف در مورد اميرمؤمنان (ع) گردآوری شده است. موضوع­بندی مناسب پرسمان، یکی از ویژگی­هاي مثبت این بخش است که از جمله آن موضوعات می­توان به شبهات مربوط به: ولايت و امامت، جنگ‌ها، حکومت، خلافت و زندگي آن حضرت اشاره کرد.

3. کتابخانه

کتابخانه دارای دو بخش کتاب و مقالات است. در بخش کتابخانه بیش از 700 عنوان کتاب از منابع قدیم و جدید با بیش از 110 هزار ریزموضوع، و در بخش مقالات 600 عنوان مقاله درباره نهج­البلاغه، غدیر و شخصیت امام علی (ع) با امکان جستجو  و انتقال به یادداشت برای پژوهشگران مهیا گردیده است.

4. حکایات

یکی از بخش‌هایی که علاوه بر محققان، برای عموم نیز جالب و جذاب می باشد، «حکایات» است. در این قسمت بيش از 500 عنوان حکایت دلنشین و آموزنده درباره امام علی(ع) برای کاربر آماده شده است. همچنین در اين بخش 50 داستان به صورت چند رسانه­ای در قالب صوت و تصوير، در مورد زندگي سياسي ، اجتماعي و قضاوت‌هاي آن حضرت ارائه شده است.

5. احادیث

یکی دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد این برنامه ، انتخاب حدود 1110 عنوان  حديث از سخنان گهربار امیرمؤمنان همراه با ترجمه فارسي و ذکر مأخذ آن­ها است. گروه­بندي احادیث در بیش از 60 عنوان گروه، کار دسترسی و استفاده از احادیث را آسان­تر کرده است. در این بخش علاوه بر امکاناتی همچون جستجو در احادیث و انتقال آنها به یادداشت، مجموعه­اي از احاديث آن حضرت به صورت تصويري نيز قابل دسترسی است.

6. اصحاب

در بخش «اصحاب»، اسامی مشخصات و گزیده­ای از شرح حال و یا زندگی اصحاب امام علي (ع) به نمایش گذاشته شده است و کاربران می­توانند با بیش از 700 نفر از اصحاب و ياران آن حضرت آشنایی مختصر پیدا کنند. که این قسمت می تواند کمک شایانی به پژوهشگران خصوصاً محققان علم رجال نماید.

در این بخش نیز كاربران قادر به جستجو و یادداشت­برداری از مطالب دلخواه خود می­باشند.

7. نهج البلاغه

مشاهده متن نهج البلاغه و ترجمه آن، یکی از بخش‌های مهم این لوح فشرده به شمار مي­رود. این بخش به علت اهميت و گستردگي مطالب، داراي قسمت­هاي متنوعي همچون: حکمت­ها، خطبه‌ها، نامه‌ها، غرائب و ادعیه موجود در نهج البلاغه می باشد که در تمامی این بخش‌ها علاوه بر متن عربی، ترجمه ، تصویر و فایل صوتی مربوطه نیز قابل دسترسی است. همچنین پژوهشگران در این بخش می توانند به بيش از 120 مورد از آيات به­صورت تفكيك­شده از ميان متن كامل نهج­البلاغه، و نيز  به 200 مورد از امثال به همين ­صورت دسترسی پیدا کنند.

از دیگر قسمت‌های این بخش ، فرهنگ موضوعی است که در آن نمایش بیش از 2200 موضوع دسته­بندي شده از نهج­البلاغه با ترجمه و ذکر ماخذ، نمایش داده می­شود. کتابخانه و کتاب­شناسی، از دیگر قسمت‌های این بخش است که در آن­ها متن بیش از 200 عنوان کتاب و حدود 30 شرح و 32 ترجمه و 110 مقاله در مورد نهج­البلاغه با معرفی حدود 600 کتاب در باره نهج­البلاغه وجود دارد. همچنین کاربران می توانند در این بخش در قسمت سخنرانی به بیش از 100 فایل صوتی در خصوص شرح خطبه‌های نهج­البلاغه از شخصیت‌های بزرگی همچون: استاد شهيد مطهری، استاد محمد تقی جعفری و استاد فاطمی­نیا گوش فرا دهند.

8. کتاب­شناسی

يكى ديگر از ويژگى‌هاى برنامه، معرفى حدود 1500 كتاب در باره امام علي (ع) به زبان فارسى و عربى به همراه امکان دسترسي به معرفي مختصر هر كتاب و فهرست بيش از 1000 عنوان از آن­ها است.

9. اشعار

ارائه 110 قطعه شعر و نثر ادبي در قالب غزل و قصيده و دوبيتي به صورت متن، بيش از 50 عنوان مديحه­سرايي و اشعار صوتي و مجموعه­اي از اشعار مرتبط با حضرت به­صورت تصويري و نيز ديوان کامل امام علي (ع) که مشتمل بر بيش از 500 قطعه شعر عربي است، از ديگر قابليت‌هاي اين نرم‌افزار مذهبي است.

10. کرامات

بخش كرامات، شامل 500 مورد از کرامات به همراه نقل قول‌هایی از شفایافتگان توسط امیر مؤمنان علی (ع) است که برای بزرگان و شیفتگان خاندان عصمت و طهارت رخ داده است.

سایر امکانات

1.غدير تجلّي حق

این بخش نیز به علت اهميت و گستردگي مطالب خود، داراي قسمت­هایی متنوع همچون: پرسمان، کتابخانه، کتاب­شناسی، احادیث، اشعار، الغدیر و تصاویر است و کاربر می تواند به كمك هر یک از این قسمت‌ها در مورد مسأله غدیر به تحقیق بپردازد. از قسمت‌های مهم این بخش می­توان به «نوا و نما» اشاره کرد که  شامل سه بخش: خطبه غدير (متن کامل خطبه غدير با ترجمه فارسي و قرائت زيبا)، سخنراني (28 قطعه سخنراني از واعظان توانا در مورد عيد غدير، جايگاه ولايت در غدير، پاسخ به شبهات در مورد غدير و .... ) و مديحه­سرايي در مورد غدير می­باشد.

2. نوا و نما

در اين قسمت قطعاتی جذاب از سریال امام علی (ع) و فیلم محمد رسول الله (ص) گنجانده شده تا پژوهشگران به تمامی زوایای زندگی آن حضرت به روایت تصویر نیز آشنا شوند. همچنین مجموعه صوتي کامل و جالبي از ادعيه، مولودي، سرود، مديحه­سرايي، مرثيه­خواني و همخواني و تواشيح، به همراه 65 مورد از سخنراني عالمان و واعظان در بخش «نوا و نما»  گنجانده شده است.

3. زندگی­نامه

در این بخش، زندگی­نامه کامل آن حضرت به صورت موضوع­بندي ارائه شده است. عناوین این بخش که به بیش از 700 عنوان می­رسد، عبارت­انداز: ولادت، کودکی و نوجوانی، مقام و شخصیت، خلافت و جنگ­ها.

قسمت «فضائل» نيز 110 مورد از فضايل حضرت علي (ع) را ارائه نموده است.

4. گالری تصاویر

بيش از 500 تصوير مربوط به امام علي (ع) شامل: ويژه­نامه‌هاي تولد، غدير، شهادت، تصاوير ضريح و رواق؛ تصاوير هنري مرتبط داراي قابليت‌هاي: ذخيره، چاپ و نمايش به­صورت اسلايدي و همچنين امكان انتخاب تصوير به عنوان پيش­زمينه در اين گالري قابل دسترسي است.

کاستی‌ها و بایسته‌ها

این لوح فشرده حاصل تلاش و کوشش گروهی از فضلا و محققان با همکاری برنامه­نویسان رایانه­ای است که افزون بر ویژگی‌هایی چون جامعیت در موضوع، دارای قابلیت‌ها و جذابیت‌های گرافیکی نيز هست؛ اما با اين حال، این برنامه از کاستی‌هایی نیز برخوردار است که امید است در نسخه‌های بعدی مورد توجه قرار گيرد تا بتواند انتظارات بیشتری را برآورده سازد.

1. در بخش کتابخانه که یکی از مهم­ترین بخش‌های این نرم‌افزار است، نام برخی از نویسندگان کتب و شماری از نویسندگان مقالات مشخص نشده است. این در حالی است که نام بیشتر این نویسندگان در بخش کتاب­شناسی ذکر شده است. از اين رو، بایسته بود که برای استفاده مطلوب­تر از کتب و مقالات، تولید کنندگان این برنامه، این كاستي را برطرف می­کردند.
2. یکی از نیاز‌های پژوهشگر ، امکان دسترسی به متن یک کتاب از طریق جلد و صفحه می­باشد که متأسفانه این قابليت در این لوح فشرده تعریف نشده است.
3. قابلیت‌های متنوع پژوهشی نظیر: علامت­گذاری، نمایه­زنی، رنگی کردن متن در کتب و مقالات، از توانمندی­هایی است که فضای پژوهش مطلوب را برای استفاده محققان مهیا می­سازد. نادیده گرفتن این امكانات كارآمد، از کاستی‌های دیگر این برنامه به شمار می رود.
4. یکی دیگر از نواقص برنامه، وجود غلط‌های املایی در قسمت‌های مختلف برنامه است. که تا حدودي از اتقان برنامه کاسته است.  امید است در نسخه‌های بعدی، این گونه معایب نيز رفع شود.
5. در بخش پرسمان، گاهی در پاسخ به یک سؤال، پاورقی‌ها و نشانی‌های بسیاری ارائه شده؛ اما مأخذ و نشانی دقیق در این پاورقی‌ها ذکر نشده است.
6. در بعضی سؤالات با دسته­بندي موضوعات هیچ سنخیتی ندارد، مانند: موضوع عمل، متوفی، مهدویت، توحید و معاد که ذیل این­ها پرسش­هايي در مورد: غدیر، عشق به امام علی (ع) و احیای رفتار علوی ذکر گرديده است.
7. تکرار سؤالات در قسمت پرسمان، از دیگر كاستي­هاي این نرم‌افزار است، مانند سؤال در موضوع قضاوت یا موضوع انفاق در رکوع که با خذف موارد مشابه می­توان پرسش­هاي دیگر را جایگزین آن­ها کرد و به کارآمدی برنامه افزود.
8. تمام­صفحه نمودن برنامه در حالت­های مختلف چون 1024 × 768، از توانمندی­های یک برنامه به شمار مي­ید که این مهم در این لوح فشرده رعایت نشده است و صفحات برنامه فقط در صورتی که تنظیمات صفحه نمایش رایانه در حالت 600*800 باشد، به صورت تمام­صفحه مشاهده می­شود.

سخن آخر

در پایان، وظیفه خود می دانم از تولید کنندگان و دست­اندرکاران این برنامه تشکر نمایم؛ زيرا اين نرم‌افزار برنامه­ای است که با تلاش و زحمات فراوان توليد شده و مي­كوشد تا معرف ابعاد گوناگون شخصیت امیرمؤمنان علی (ع) در زمینه‌های مختلف باشد و به شناخت ابعاد زندگانی آن حضرت کمک كند. ■