دستاوردهای نور در سی و یکمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم با محوریت نرم افزار جامع تفاسیر نور - نسخه 4
سخن نخست
سیویکمین نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با شعار «میخوانمت»، از اوّل فروردین 1403 مصادف با نهم ماه مبارک رمضان 1445 قمری برگزار شد و تا چهاردهم فروردین برابر با ۲۲ ماه مبارک رمضان، در مصلای بزرگ امام خمینی(ره) تهران ادامه داشت.
در این رویداد بزرگ فرهنگی، در بخش داخلی، ۴۵ مؤسّسه قرآنی و ۲۴ نهاد دولتی و حاکمیتی مشارکت داشتند و در بخش بینالملل نیز نمایندگانی از ۲۵ کشور جهان حضور داشتند.
این نمایشگاه در بخشهای مختلفی همچون: ترجمه قرآن، خادمان قرآن، طرح بشری، حفظ آسان قرآن، بخش مکتوب، بخش حوزوی، بخش دانشگاهی، بخش مؤسّسات قرآنی، محافل خانوادگی نهجالبلاغه، دعا، فلسطین و طوفان الأقصی، مشاوره، هنرهای دینی، کودک و نوجوان، مسابقات و رویدادها و نشستهای محتوایی، برگزار شد.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) نیز با دو غرفه در دو بخش از نمایشگاه حضور داشت. یکی، با محوریت «جامع تفاسیر نور» و «قرآنپژوهی هوشمند» در بخش نوآوریهای قرآنی دانشبنیان، پذیرای بازدیدکنندگان بود و دیگری، در غرفه فروش که جدیدترین محصولات نور را با تخفیف ویژه، ارائه نمود.
در نمایشگاه امسال، غرفههای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، پُرشورتر از گذشته فعّالیت داشت و بازدیدکنندگان بیشتری از محصولات این مرکز دیدن کردند و در جریان جدیدترین فعّالیتهای این مرکز در حوزه نرمافزار، فنّاوری اطّلاعات و فضای مجازی قرار گرفتند.
داده های ساختارمند قرآنی و فناوری های هوشمند
اشاره
تکیه بر دستاوردهای فنّاورانه و پژوهشی در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، از رویکردهای مهمی است که از بدو تأسیس مجموعه نور، همواره مورد توجّه بوده است. بدیهی است که این عرصه، درعمل به تولیدات فاخر و نرمافزارهای هوشمند علوم اسلامی انجامیده و مسیر پژوهشهای اسلامی را برای محقّقان آسان نموده است و افزون بر این، به تربیت پژوهشگران متخصّص در حوزه فنّاوری اطّلاعات و علوم اسلامی، ختم شده است.
به دنبال برگزاری آیین رونمایی نسخه چهارم نرمافزار جامع تفاسیر نور در اسفندماه 1402ش که بهعنوان دانشنامه جامع و هوشمند قرآنی شناخته شده، گفتوگویی را با مدیر پژوهشکده متنکاوی نصوص دینی مرکز نور، جناب حجّتالاسلام والمسلمین مسیح توحیدی انجام دادیم و دیدگاه ایشان را درباره فنّاوریهای متنکاوانه و قابلیتهای ارزنده این محصول قرآنی که در شمار پُرمخاطبترین و مهمّترین تولیدات نور به شمار میرود، جویا شدیم. امید است که مطالب این گفتوگو، مورد استفاده قرآنپژوهان و علاقهمندان به مباحث اسلامی قرار گیرد.
نرم افزار جامع تفاسیر نور - نسخه 4؛ ویژگی ها و قابلیت ها
اشاره
در این مقاله، به معرّفی نرمافزار جامع تفاسیر نور نسخه چهارم پرداخته شده است. این محصول که در اسفندماه 1402 رونمایی شد، از سری محصولات قرآنی مرکز نور در بستر دسکتاپ و ویندوز است. نسخه سوم این برنامه، در سال 1392 ارائه شده بود. فاصله دهساله این نسخه با نسخه قبلی، به جهت تولید نرمافزارهای: «دانشنامه علوم قرآن»، «دانشنامه تفسیر صافی» و «دانشنامه تفسیر طبری» در گروه قرآن و نیز رویکرد مرکز در ارائه محتواهای خود در دیگر بسترها میباشد. تولید «پایگاه جامع قرآن» در بستر وب و نیز تولید نرمافزار همراه «قرآن نور» در بستر اندروید، از جمله این برنامههاست.
معرّفی قابلیتها و امکانات مفید برنامه، از جمله: کتابخانه، دانشنامه قرآن (قرآن، ترجمه، تفسیر، حدیث، آیات مرتبط، واژگان، اعراب)، قرائت، واژهنامه، معجم صرفی و... ، از اهداف این مقاله میباشد.
جامع تفاسیر نور - نسخه 4 ؛ جامع ترین دانشنامه قرآن پژوهی هوشمند
اشاره
«تا همه ظرفیت اندیشه خلّاق آدمی به کار نیفتد، امید کشف معارف الهی و ژرفای آموزشهای اهلبیت(ع) برآورده نخواهد شد. ابزار فنّی و دانش جدید، کمک خوبی در این راه شمرده میشوند. شما جوانان فاضل و کارآمد، از اینکه خواسته و توانستهاید با استخدام کامپیوتر در این راه گامی بردارید، خداوند تعالی را سپاس گزارید و در ادامه راه، فقط رضای او را مقصود قرار دهید و برای گشوده شدن سرچشمههای دانش و معرفت، از او مدد بخواهید. امید است کار متواضع شما، با قبول الهی رفعت یافت و در این سرآغاز، فرجامی رضایتبخش و شفابخش داشته باشد.»
فراز فوق، سخن ماندگاری است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در اوایل شکلگیری و تأسیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، آن را در بازدید از دستاوردهای نور مرقوم نمود. امید است که این بیان نورانی، همواره چراغ راهِ این مرکز افتخارآفرین قرار گیرد و بیش از پیش، محصولات ارزنده و تولیدات کاربردی و مفیدی را تقدیم جامعه اسلامی و علاقهمندان معارف الهی نماید.
از جمله این تولیدات نرمافزاری، نسخه جدید جامع تفاسیر نور است که در اواخر سال گذشته با حضور بزرگان، اساتید، قرآنپژوهان و علاقهمندان به قرآن کریم، در سالن اجتماعات مرکز نور رونمایی شد. در این مراسم، حجّتالاسلام والمسلمین دکتر اکبر راشدینیا معاون محترم پژوهشی، حجّتالاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین بهرامی رئیس مرکز نور و آیتالله محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری سخنرانی نمودند.
در ادامه، سخنان این عزیزان را جهت استفاده خوانندگان گرامی، ارائه مینماییم.
قابلیتهای جدید نرمافزار همراه «قرآن نور»
اشاره
جدیدترین نسخه نرمافزار همراه قرآن نور، در اوایل شهریورماه سال جاری منتشر شد. این محصول موبایلی، امکانات قابل توجّهی در زمینه پژوهشهای قرآنی و تفسیری در اختیار کاربران قرار میدهد. بحمدالله این برنامه، با استقبال خوب مخاطبان و قرآنپژوهان مواجه شده و جزء نرمافزارهای موفّق قرآنی محسوب میشود.
از نقاط قوّت این برنامه میتوان به تمرکز دستاندرکاران «قرآن نور» بر ارائه محتوا و ابزارهای پژوهشی کارآمد اشاره کرد. همچنین، ساختار این نرمافزار به گونهای طراحی شده که هم کاربران عمومی بتوانند بهراحتی از نرمافزار استفاده کنند و هم امکان تحقیق را برای علاقهمندان و پژوهشگران این حوزه فراهم کرده باشد.
در این نوشتار، بهاختصار و به شیوه آموزشی، به معرّفی محتوا و قابلیتهای ارزنده نرمافزار همراه «قرآن نور» میپردازیم که امید است مورد استفاده خوانندگان گرامی، بهویژه کاربران این محصول ارزشمند قرآنی قرار گیرد.
قرآن نور؛ جامعترین برنامه موبایلی قرآنکریم
اشاره
در این مقاله، به معرفی برنامه موبایلی قرآن نور پرداخته شده است. این نرمافزار، اوّلین محصول قرآنی مرکز نور در حوزه موبایل میباشد. صفحه قرآن کریم، ترجمه و تفسیر، فهرست موضوعی، اعلام و اسماء، آیات مرتبط و اِعراب قرآن، از جمله مهمترین بخشهای این برنامه است. تلاوتهای مختلف از قرّای مشهور ایران و جهان و نیز جستوجو، از قابلیتهای مهم این برنامه به شمار میرود.
معرفی نرمافزار دانشنامه تفسیر صافی اثر ماندگار مولی محسن فیض کاشانی
چکیده
تفسیر صافی، اثر مولی محسن فیض کاشانی، یکی از تفاسیر روایی مهم شیعی به شمار میرود. با توجّه به جایگاه و اهمّیّت این تفسیر، پژوهش فنّاورانه آن ضرورت داشت. از آنجا که پژوهش به شیوه فرهنگ موضوعی، تخصّصی، زمانبر و پُرهزینه است، هیئت علمی گروه قرآن مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برآن شد که در پژوهش صافی، از روش دانشنامهای استفاده کند. این بود که دانشنامه تفسیر صافی شکل گرفت. رابط کاربری این برنامه، به لحاظ شهرتش سه زبانه (فارسی، عربی و انگلیسی) بوده و پژوهش اوّلیه آن، در سالهای دور تحقّق یافت و تولید آن، بهدلایلی به تعویق میافتاد؛ امّا توفیق رفیق گشت تا در سال 1399 شاهد خودنمایی این تفسیر گرانسنگ در عرصه دسکتاپ باشیم. امید است که مقبول طبع اساتید تفسیر و علوم قرآن و طلاب و دانشجویان این رشته قرار گیرد.
احیای گنج معارف قرآنی از کنج موسوعه های تفسیری با تولید فرهنگ های موضوعی تفسیری در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
چکیده
تولید نرمافزارهای فرهنگ موضوعی «تبیان» و «المیزان» و همسانسازی ساختاری و محتوایی آن دو در «فرهنگ موضوعی تبیان و المیزان»، گامی در جهت احیاء گنج معارف قرآنی از کُنج موسوعههای تفسیری است. ضرورت استفاده از روش موضوعی، در دستهبندی مطالب نهفته است. امیدافزایی در رسیدن به مطلوب، افزایش ضریب یادسپاری ذهنی، کاملترشدن دایره اطّلاعات و فرایند پژوهش با ارائه نظام جانبی، از مزایای آن است. جامعیت تفسیر تبیان و اهمیت تفسیر المیزان، دلیل عمده رویکرد به این دو تفسیر برای انجام کار موضوعی است. با اتّصال تفاسیری چون مجمع البیان به این مجموعه، نیاز کاربران، تأمین و از اثرگذاری جنبه تقریبی نیز استفاده خواهد شد.
نگاهی به تدوین درختواره بلاغی قرآن
اشاره
قرآن کریم، به عنوان معجزه جاویدان پیامبر اسلام(ص) است که اکنون در اختیار بشر قرار دارد. مفسّران، وجوه اعجاز قرآن کریم را بیان کرده اند و مهمترین وجه آن، اعجاز بیانی است که زیر بنای آن فصاحت و بلاغت است. آنچه در این نوشتار مدّ نظر قرار دارد، مروری به درختواره بلاغی قرآن است که توسط محقّقان گروه قرآن مرکز نور تدوین شده است.
بررسی ساختاری برنامه مفردات قرآنی
اشاره
برنامه «مفردات قرآنی»، از جمله انتظارات بجا و شایسته پژوهشگران قرآنی و مخاطبان محصولات نرمافزاری گروه قرآن است. تولید این برنامه، از دغدغههای گروه قرآن مرکز نور در طول سالیان گذشته بوده که الحمدلله در سال جاری (1398)، جامه عمل پوشید. آنچه در پی میآید، گزارشی از بررسی ساختاری این برنامه است.