ره آورد نور

♦ جشنواره جهانی WSA را برای خوانندگان ما معرفی کنید.

◊ همایش دستاوردهای رایانه جهانی که هر دو سال یک بار تحت عنوان WSA (world summit award = جایزه اجلاس جهانی) از سوی سازمان ملل متحد به ریاست پروفسور ای. بروک برگزار می‌شود، عرصه‌ای است که شرکت‌ها، مراکز و مؤسسات پژوهشی رایانه‌ای کشورهای دنیا تولیدات خویش را در حوزه نرم‌افزار، پایگاه‌های اینترنتی و زیرساخت‌های رایانه‌ای يا IT در آن عرضه می‌کنند و به رقابت می‌پردازند. بنابراين، در اين مسابقات توليدات سخت‌افزاري ارائه نمي‌شود.

مرحله مقدماتی این جشنواره در داخل هر کشور برگزار می‌شود و بعد از انتخاب محصولات برتر، رقابت‌های بین المللی يا جهاني آغاز می‌گردد. البته مراحل داوري و نهايي اين جشنواره در كشورهاي مختلف صورت مي‌گيرد و اين‌كه ميزباني اين مسابقات را چه كشورهايي داشته باشند، ظاهراً در سازمان ملل متحد تصميم‌گيري مي‌شود و هر دوره كشور يا كشورهايي خاص ميزبان برگزاري اين جشنواره را بر عهده مي‌گيرند.

تا کنون دو دوره از این مسابقات در سال‌های 2005 و 2007 میلادی برگزار شده و دوره سوم آن نیز در سال 1387 شمسی برگزار شد و کشور ایران به دنبال حضور موفق خود در دو دوره قبلی، در این دوره نیز به شکل فعال و چشمگیری شرکت نمود. این همایش از نظر تعداد کشورهای شرکت کننده و نوع برگزاری در دنیا از اهمیت بالایی برخوردار است و فرصتی است تا کشورهای دنیا توانمندی‌های خویش را در این عرصه محک بزنند و به نوعي دستاوردهاي رايانه‌اي معرفي شود.

اين مسابقه دوساله است كه يك سال آن به صورت جشنواره برگزار مي‌شود و در آن آثارِ شركت داده شده بررسي مي‌گردد و يك سال آن نيز به صورت كنفرانس و اجلاس برگزار خواهد شد كه در اجلاسيه قبلی نيز آقاي دكتر شهرياري تشريف بردند به تونس و سخنراني كردند.

♦ چه اهدافي از برگزاري اين جشنواره دنبال مي‌شود؟

◊ با توجه به شاخه‌های گوناگونی که در این همایش وجود دارد، می‌توان مهم‌ترین اهداف برگزاری این جشنواره جهانی را چنین برشمرد:

ایجاد تحول آموزشی در عرصه علوم و فنون، طبقه‌بندی و معرفی میراث فرهنگی کشورها، گسترش همکاری‌های جهانی در بخش‌های کلیدی علوم و پیاده‌سازی زیرساخت‌ها، توانمندسازی شهروندان و خدمت‌رسانی به استفاده کنندگان خدمات عمومی، توسعه مدل‌های مشتری‌گرای، پشتیبانی و بهینه‌سازی فرایندهای تجاری، تأمین محصولات و خدمات سرگرمی و بازی‌های دیجیتال، و توانمندسازی سطوح مختلف جامعه از نظر دانش فناوری.

♦ ضوابط و شرایط شرکت در این مسابقه جهانی چیست؟

◊ از آن‌جا كه مرحله مقدماتي اين مسابقه در داخل كشورها است، شرط نخست اين است كه مثلاً تمامي افراد، شركت‌ها و مؤسسات ايراني مي‌توانند در آن حضور داشته باشند و محصول نرم‌افزاري،‌ تحت وب و يا توليدات خويش را در حوزه IT را ارائه نمايند و محدوديتي از اين نظر ندارند. در مراحل بعدي نيز با توجه به این‌که این همایش زیر نظر سازمان ملل متحد برگزار می‌شود، 182 كشور در آن شركت مي‌كنند و شرکت زبان فارسی نيز در این رقابت‌ها آزاد است؛ ولی زبان اطلاعات مربوط به پروژه و سازندگان آن باید در دو نسخه فارسی و انگلیسی تنظیم و ارائه گردد و مثلاً در جشنواره سوم پایان کار نسخه‌ای از اثر که در جشنواره شرکت داده می‌شد، باید بین سال‌های 2005 تا 2007 میلادی به صورت نهايي تولید شده بود. از اين رو، توليدات نيمه‌كاره يا آزمايشي مورد قبول قرار نمي‌گيرد. مطلب دیگر این که زبان رابط كاربري برنامه مي‌تواند فارسي باشد،‌ ولي اطلاعات مربوط به پروژه، سازندگان و ديتاي آن حتماً بايد فارسي ـ انگليسي باشد.

نكته دیگر این‌که هر اثر فقط یک بار به جشنواره ارسال می‌شود و برای عرضه بیش از یک اثر باید برای هر اثر مراحل ثبت جداگانه‌ای را طی کرد. بنابراين،‌ اگر شما يك يا چند محصول را در جشنواره سوم شركت داديد و حائز رتبه نشد، ديگر در دوره چهارم نمي‌توانيد همان محصول يا محصول‌ها را به جشنواره ارائه كنيد؛ هر چند يك شركت يا مؤسسه مي‌تواند چند محصول خود را در مسابقه شركت دهد و از اين نظر محدوديتي وجود ندارد.

در هر حال، برای کسب اطلاعات بیشتر در اين باره خوانندگان عزیز می‌توانند به پایگاه رسمی جشنواره (www.iranwsa.com) مراجعه نمایید.

♦ شرکت در این گونه مسابقات جهانی چه تأثیری بر توسعه صنعت نرم‌افزار و ICT کشور و موفقیت در عرصه‌های جهانی دارد؟

◊ به طور كلي، مي‌توان گفت كه حضور موفق در این گونه مجامع موجب شناخت بهتر جهان فناوری و اطلاع از توانمندی‌های دیگر کشورها و موفقیت شرکت‌ها و متخصصان ایرانی در این میدان می‌گردد و در عمل، توسعه کیفی و کمی تولیدات نرم‌افزاری کشور را موجب خواهد شد.

اما اگر بخواهيم جزئي‌تر به اين پرسش شما پاسخ بدهيم، بايد بگوييم كه اولاً با توجه به اين‌كه داوري اين مسابقات منصفانه و بر اساس معيارهاي علمي و استانداردهاي بين المللي است، خود ما متوجه مي‌شويم كه در اين عرصه جهاني در چه جايگاهي قرار داريم و تا چه اندازه از فناوري روز دنيا عقب يا جلو هستيم.

ثانياً وقتي يك محصولي در جشنواره حائز رتبه مي‌شود، اين توليد نرم‌افزاري يا اينترنتي به جهانيان معرفي مي‌گردد و ديگر كشورها نيز در جريان روند پيشرفت IT در ايران قرار مي‌گيرند.

ثالثاً اين رتبه در روند تبليغات و اطلاع‌رساني ما نيز بسيار مؤثر است. وقتي كاربران و محققان بدانند كه يك نرم‌افزاري برنده جهاني شده، به محتواي علمي و امكانات فني يا سطح كيفي و كمي آن اعتماد مي‌كنند و خود بيانگر اتقان و ارزش اين محصول نيز هست.

رابعاً برگزاري اين گونه رقابت‌ها باعث ايجاد رقابت ميان شركت‌ها و مؤسسات در ارائه و توليد محصولات روزآمدتر و با كيفيت‌تر خواهد شد و در واقع، سعي مي‌كنند كه محصولاتي با كيفيت بهتر و استاندارد بين المللي عرضه نمايند و به عرضه توليدات بازاري و سطح پايين بسنده نكنند و فقط دنبال جنبه اقتصادي آن نباشند.

♦ آیا دولت از این گونه رقابت‌ها حمایت می‌کند؟

◊ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، شورای عالی فناوری اطلاعات، شورای عالی اطلاع‌رسانی، شورای عالی انفورماتیک و سازمان مقررات و ارتباطات رادیویی به عنوان حامیان دولتی این رقابت‌ها به شمار می‌روند.

♦ برای انتخاب و دریافت جایزه در جشنواره WSA چه مراحلی را باید طی کرد؟

◊ همان طور که اشاره شد، مرحله مقدماتی این جشنواره در داخل هر کشور برگزار می‌شود و از جمله در ایران پس از داوری مقدماتی، آثار برتر به عنوان نمایندگان ایران در رقابت‌های جهانی دستاوردهای رایانه‌ای شرکت می‌کنند تا با نمایندگان 182 کشور جهان رقابت نمایند. در خصوص جشنواره سوم باید عرض کنم که مرحله نخست این جشنواره در سالزبورگ اتریش، مرحله دوم در دهلی نو هند و مرحله سوم یا نهایی این رقابت‌ها دوم سپتامبر 2009 میلادی در مونتری مکزیک برگزار شد.

♦ این جشنواره در چند شاخه یا گروه اصلی برگزار می‌گردد؟

◊ این جشنواره جهانی در ده شاخه برگزار می‌شود که شامل بخش WSA با هشت شاخه و بخش ویژه با دو شاخه است. این شاخه‌ها عبارت‌اند از: 1. دولت الکترونیک؛ 2. آموزش الکترونیک؛ 3. تجارت الکترونیک؛ 4. محصولات فرهنگی الکترونیک؛ 5. سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای؛ 6. سلامت الکترونیک؛ 7. ارائه الکترونیکی علوم؛ 8. زیرساخت‌های الکترونیکی؛ 9. پورتال‌های خدمت و اطلاع رسانی؛ 10. دستاوردهای رایانه‌ای دانشجویی.

♦ مرکز تا کنون چند بار دراین جشنوار شرکت کرده است؟

◊ برای نخستین بار است که مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در این جشنواره جهانی شرکت می‌کند. در سال 2007م از آقاي دكتر شهرياري دعوت به عمل آمد كه در اين اجلاس جهاني كه در تونس برگزار شد، سخنراني كند و خود مسابقات جشنواره نيز كه سال 2009م برگزار شد، محصولات داوري شدند.

♦ چه نرم‌افزارهایی را در این مسابقه شرکت داده‌اید؟

◊ ابتدا بايد عرض كنم كه ما محدوديتي از جهت شركت دادن نرم‌افزارهاي نور در اين جشنواره نداشتيم؛ ولي به دليل شرايط و ضوابط حاكم بر اين مسابقات، سه نرم‌افزار: جامع تفاسیر نور، دانشنامه نبوی و شاهنامه فردوسی را که زمان تولید نهایی آن‌ها بین سال 2005 تا 2007 میلادی بود، در این مسابقه شرکت دادیم که از این میان، نرم‌افزار جامع تفاسیر نور به مرحله نهایی راه یافت و به دریافت رتبه برتر و جایزه جهانی این جشنواره مفتخر شد و در واقع، هیئت مدیره جایزه جهانی سران 2009 تقدیر ویژه کشورهای عربی و خاورمیانه در مقوله فرهنگ و میراث الکترونیکی را به نرم‌افزار جامع تفاسیر نور اعطا کرد و این محصول تولیدی نور به عنوان چشمگیرترین و بهترین نمونه محتوای الکترونیکی خلاق و ابتکاری شناخته شد و به نوعی افتخار ایران، اعراب و کشورهای خاورمیانه را فراهم ساخت. جالب این است که بیشترین رأی و امتیاز را کارشناسان و نمایندگان کشورهای اروپایی و امریکایی به این محصول قرآنی و تفسیری مرکز داده‌اند.

♦ چرا جامع تفاسیر نور انتخاب شد؟

◊ قبل از پاسخ به سؤال شما بايد اين نكته را متذكر شوم كه يك معياري در انتخاب نرم‌افزار برتر وجود دارد و آن اين است كه اين برنامه از چه قابليت‌هاي محتوايي و فني برخوردار است و در فرم‌هايي كه براي شركت دادن محصول پر مي‌شد، اين موضوع نيز آمده بود كه از نظر شما داوران مسابقه چه مسيرهايي را در برنامه طي كنند تا به بخش‌هاي مهم و ويژگي‌هاي قابل توجه نرم‌افزار دست يابند و به طور خاص، امكانات علمي يا فني مورد نظر شما در برنامه كدام است و روي چه قسمت‌هايي مي‌خواهيد تأكيد بيشتر كنيد.

به هر حال، جامع تفاسير نور به دلیل دارا بودن محتوای علمی بالا و قابلیت‌های فنی عدیده مورد توجه داوران جشنواره قرار گرفت و از امتیاز لازم برای انتخاب به عنوان نرم‌افزار برتر برخوردار گردید. از جمله دلايلي كه باعث شد اين نرم‌افزار مورد توجه داوران قرار بگيرد، ديتاي غير فارسي آن است كه شامل: چندين جلد تفسير انگليسي، ده‌ها ترجمه در 25 زبان زنده دنيا و نيز آوانگاري انگليسي قرآن كريم است. همچنين رابط كاربري برنامه به سه زبان فارسي، عربي و انگليسي است و تفاسير شيعي و سني متعددي در اين محصول ارائه شده و جنبه بين المللي بيشتري دارد. جامع تفاسير نور جنبه دانشنامه‌اي دارد و از تنوع بسياري در حوزه قرآن و تفسير برخواردار است و در واقع، مالتي مديا يا چند رسانه‌اي است و از متن، تصوير، صوت، فيلم و انيميشن بهره برده است و طراحي آن كاربرپسند است؛ به عبارت ديگر، جامع تفاسير نور به دليل اقتضائاتي كه داشت، از جمله برنامه‌هايي است كه همه دستاوردهاي فني در آن به نمايش گذاشته شده است.

به طور كلي، در خصوص محتوای جامع تفاسیر نور می‌توان به 302 عنوان کتاب در 1419 جلد در زمینه تفسیر، ترجمه، آوانگاری، لغت و فرهنگ‌نامه قرآنی اشاره کرد. این تعداد در واقع مشتمل بر: 184 عنوان تفسیر عربی و فارسی در 1225 جلد، 54 ترجمه فارسی و 47 ترجمه به 25 زبان خارجی از قرآن کریم به همراه متن 4 عنوان تفسیر انگلیسی در 30 جلد، 5 فرهنگ‌نامه معتبر قرآنی و 3 آوانگاری انگلیسی قرآن کریم می‌باشد. در این برنامه همچنین می‌توان از امکانات صوتی نیز بهره برد که شامل: 159 قرائت مجلسی، 15 ترتیل، قرائت تحقیق خلیل حصری و نیز ترجمه گویای فارسی و انگلیسی قرآن کریم است.

از قابلیت‌های فنی برنامه نیز می‌توان به: ارتباط بین بخش‌های مختلف برنامه با یکدیگر، رابط کاربری بسیار جذاب، پشتیبانی از فونت‌های یونی کد، دیتای صوتی و تصویری ثابت و متحرک، جستجوهای متنوع، انتقال مستقیم متن به محیط Word، دامنه‌های گوناگون و قابلیت‌های پژوهشی مانند: نمایه‌زنی، حاشیه‌نویسی، علامت گذاری و رنگی کردن متن اشاره کرد.

♦ دست اندرکاران ساخت این پروژه ارزشمند چه کسانی بوده‌اند؟

◊ متکفل پروژه جامع تفاسیر نور، جناب آقای دکتر مینایی، و مجری پروژه آقای مهندس نعمت اللهی بوده و برنامه‌‌نویسان این نرم‌افزار هم آقایان: نعمت اللهی، عبد العلی زاده، ‌هاشمی ثمره، بزرگ قمی، مفرح زاده و جوزی بوده‌اند. البته عزیزانی دیگری هم مانند آقای موسوی‌تبار در حوزه گرافیک برنامه زحمت کشیده‌اند و يا در حوزه ديتا حجت الاسلام و المسلمین مرتضايي و همكارانشان در معاونت پژوهش تلاش درخور توجهي را انجام دادند. همچنین جا دارد که در این‌جا از تلاش‌های آقای سید مجتبی بلندنظر به دلیل پی‌گیری‌های جدی و مکاتبات متعدد با نمایندگی شرکت WSA در ایران تشکر و قدردانی نمایم.

به طور کلی، از همه کسانی که در به ثمر رسیدن این کار بزرگ تلاش کرده‌اند، سپاس‌گزارم.

♦ دریافت جایزه جهانی WSA چه آثار و فوایدی را برای مرکز و یا تبلیغ و ترویج نرم‌افزار جامع تفاسیر نور به همراه دارد؟

◊ در نامه‌ای که جناب پروفسور دکتر پیتر ای. بروک، رئیس هیئت مدیره جایزه جهانی سران به جناب آقای دکتر شهریاری، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نوشته و به امضای جک بومانس منشی ارشد هیئت مدیره نیز رسیده، آمده است که جشنواره در تبلیغ پروژه جامع تفاسیر نور از طریق شبکه و پايگاه اينترنتي مربوط به خود، همکاری‌های لازم را مبذول خواهد داشت و دست اندرکاران جشنواره تمام تلاش خود را در این زمینه به کار خواهند گرفت. در خصوص خريد اين محصول قولي به ما نداده‌اند، اما از نظر تبليغاتي قول داده‌اند كه ما را پشتيباني كنند.

♦ بازتاب منطقه‌ای و جهانی این جایزه چگونه بوده است؟

◊ خبر این افتخار در پایگاه‌های اینترنتی داخل و خارج از کشور و نیز رسانه‌های خبری مختلف مانند صدا و سيماي جمهوري اسلامي منعکس شد که در جای خود قابل توجه است. خود ما هم در اين باره چند كنفرانس خبري تشكيل داديم و اطلاع‌رساني لازم را انجام داديم. ضمن اين‌كه خود كشورهايي كه در اين جشنواره شركت مي‌كنند، پي‌گير نتايج مسابقات هستند و روي آن تبليغ و اطلاع‌رساني مي‌كنند.

♦ آیا برای شرکت در دوره آینده جشنواره برنامه خاصی دارید؟

◊ مطمئناً قصد شركت در دوره بعدي جشنواره جهاني WSA را داريم؛ ولي اين‌كه چه محصولي را در اين دوره از رقابت‌ها شركت بدهيم، هنوز تصميم‌گيري خاصي نشده است. باید ببینیم که تا دوره بعدی چه پروژه‌ای در مرکز به ثمر می‌‌رسد و برای شرکت در این جشنواره انتخاب می‌شود.

♦ اگر سخنی باقی مانده، بیان بفرمایید.

◊ دیگر عرضی ندارم. از شما و فصلنامه ره آورد نور بسیار سپاس‌گزارم.