ره آورد نور

مطالب یاد شده مؤید این حقیقت است که داشتن یک پایگاه اینترنتی برای ارائه خدمات از این طریق، حداقل نیاز برای توجه است؛ اما نکاتی که برای ایجاد یک پایگاه، از آغاز تا پایان، همانند هر پروژۀ مهندسی نرم‌افزاری باید مدنظر قرار گیرد، به چهار بخش کلی تقسیم می‌شود:

1. نیازسنجی،
2. طراحی،
3. پیاده‌سازی،
4. تست و پشتیبانی.

دسته‌بندی مفصل تری که برای ایجاد یک پایگاه می‌توان در نظر گرفت، به این شرح است:

شناخت اهداف و طرح‌های مدیران سازمان.

شناسایی مخاطبان سایت.

گزینش اطلاعات بر اساس نیاز مخاطب.

بررسی عملکرد سایت‌های مشابه داخلی و خارجی.

برگزاری جلسات حضوری متخصصان با کار فرمایان.

کمک به اضافه شدن بخش‌های جدید به سایت.

طراحی ساختار اطلاعاتی سایت.

ایجاد تطبیق میان نوع طراحی با موضوع سایت.

پیشنهاد قالب گرافیکی سایت.

ارائه ساختار نهایی سایت.

هماهنگی با متدهای روز و به‌کارگیری سبک‌های مناسب.

به کارگیری هنر گرافیک رایانه‌ای.

استفاده از تکنیک‌های روانشناسی رنگ.

به‌کارگیری انیمیشن در صفحات وب.

پشتیبانی سایت‌های طراحی شده.

نگه‌داری سایت و اختصاص فضا و نام دامنه.

کمک در بروز رساندن اطلاعات در سایت.

حال هریک از این بخش‌ها را با تفصیل بیشتری بررسی کرده و در بخش‌های لازم، پیشنهاداتی را برای تأسیس پایگاه، به ویژه با رویکردهای اسلامی ارائه می دهیم:

1. شناخت اهداف و طرح‌های مدیران سازمان

پیش از هر چیز و پس از آن‌که لزوم راه‌اندازی یک پایگاه برای یک سازمان مشخص شد، متخصصان باید اهداف و طرح‌های مدیران را شناخته، با توجه به خلاقیّت هنری و درک تکنولوژی پیاده سازی ایده‌ها، تصورات مدیران را به محیطی (وب سایت) تبدیل کنند که در آن، دیدگاه‌ها و توانائی‌های (پیام‌های) مدیران به بهترین وجه ممکن، به مخاطبان این رسانه ارائه گردد. اگر سازمان از رویکردهای تبلیغی، اطلاع‌رسانی و ترویجی برخوردار باشد، طبیعی است که تحلیل اطلاعات و انتخاب راهبرد مناسب ارائه آن‌ها در نخستین گام تاسیس پایگاه، سنگ زیرین طراحی وب سایت است که اگر کج نهاده شود، فرجام کار مطلوب نخواهد بود.

2. شناسایی مخاطبان سایت و گزینش اطلاعات بر این اساس

شناسایی نیازها، سلایق و خواسته‌های مخاطبان، از رموز موفقیت رسانه‌ها است، امروزه بسیاری مردم، در هر شغل و مرتبه‌ای، یک صفحۀ وب یا یک سایت برای خود دارند؛ اما تنها ایجاد و انتشار صفحۀ وب، به معنای بازدید همه مردم از آن نیست. اصولآ از میلیون‌ها صفحۀ وب موجود، تنها شمار معدودی به صورت مرتب، خوانندگان را به خود جذب می‌کنند و به صورت طبیعی، این صفحات هستند که توجه متقاضیان را جلب می‌کنند، از این‌رو بیشترین نگاه طراحان سایت باید به مخاطبان خود باشد.
بنابراین، مهم‌ترین عامل برای جذب مخاطب، استفاده از نظرات و بازخوردهای کاربران هر سایت است که پایگاه‌های اسلامی نیز از این قائده مستثنی نیستند؛ هرچند به دلیل حساسیت‌ها و شرایط ویژۀ مسائل دینی، بهره‌گیری از کارشناسان و صاحب نظران نیز در این زمینه ضروری است.

3. بررسی عملکرد سایت‌های مشابه داخلی و خارجی

هر پایگاه، با هر موضوعی که ایجاد شود، بی‌شک نمونه‌هایی از آن وجود دارد. با بررسی دقیق این نمونه‌ها و رفع کاستی‌های موجود وافزودن ایده‌های نو به آن‌ها می‌توان، به جمع بندی درست و کاملی برای طراحی سایت رسید. امروزه در موضوعات مختلف علوم انسانی واسلامی پایگاه‌های متعددی ایجاد شده‌اند که می‌توانند، از جهات طراحی‌، قالب و محتوا مطالعه و بررسی شوند.

4. برگزاری جلسات حضوری متخصصان با کار فرمایان

پیش از آغاز کار طراحی، با برگزاری جلسات مکرر با کارفرمایان، باید این موضوع برای طرفین قرارداد محرز شود که ایده‌های در نظر گرفته شده از سوی متخصصان، با خواسته‌های اساسی کارفرمایان کاملاً انطباق دارد، زیرا در این مرحله، تغییر در ایده‌ها تا انطباق پذیری کامل با نیازها، هزینۀ کمی را در بردارد و به آسانی امکان‌پذیر است.

5. کمک به بهبود بخش‌های جدید به سایت

با توجه به افزایش روزافزون پایگاه‌ها در عرصۀ اینترنت، متخصصان با بررسی بخش‌های مختلف به‌کار رفته در این پایگاه‌ها، غالباً با ایده‌های خوبی مواجه می‌شوند و در بهبود بخش‌های موجود به کارفرمایان ارائه می‌دهند. از این‌رو توجه به نظرات کارشناسان این حوزه، می‌تواند پنجره‌های جدیدی را به روی ما بگشاید.

6. طراحی ساختار اطلاعات سایت

یکی از مهارت‌هایی که امروزه به عنوان پایه‌ای اساسی در طراحی سایت‌های اینترنتی مطرح است، معماری اطلاعات است؛ گرچه هنوز تعریفی استاندارد و واحد برای این امر وجود ندارد؛ ولی یک تعریف ساده که دربرگیرندۀ مشخصه‌های مهم آن باشد، می‌تواند به صورت زیر ارائه گردد:

«معماری اطلاعات»، فرایند طراحی دسترسی به اطلاعات است؛ به گونه‌ای استفاده‌کنندگان بتوانند، به راحتی و با پیمایش سریع به اطلاعات مورد نیاز خود دست یابند. رکن اساسیِ این تعریف، استفاده کنندگان است. یک سایت بدون استفاده‌کننده،مانند اتومبیل بی‌موتور است. برای این‌که یک وب سایت، استفاده کننده داشته باشد یا استفاده کنند. در مراجعۀ مکرر به آن غیبت داشته باشد، باید استفاده از آن، آسان و سریع باشد.

یکی ازملزومات استفادۀ آسان از یک سایت این است که مراجعه کننده، بی‌نیاز به اتلاف وقت، راه خود را در سایت، برای حصول به هدف مورد نظر، با سرعت بیابد. پس مهم‌ترین و اساسی‌ترین کار معمار اطلاعات، طراحی سیستم پیمایش سایت navigation است؛ ولی پیش از طراحی پیمایش یک سایت، معمار اطلاعات، باید ساختار سایت را طراحی کند. وی باید تعیین کند که هر صفحه چه اطلاعاتی را در بر گرفته و این اطلاعات چگونه در صفحه جا داده می‌شوند. حال این پرسش مطرح می‌شود که او اطلاعاتی را باید در سایت قرار بگیرد، برچه اساسی تعیین می‌کند؟ کسانی که در طراحی سیستم‌ها یا نرم‌افزارها تخصص دارند، ممکن است به این پرسش این گونه پاسخ بدهند: ما یاد گرفته‌ایم که چگونه نیازمندی‌های یک سازمان را تحلیل کرده و بر اساس آن، سیستم را طراحی و پیاده کنیم. برای طراحی وب سایت یک سازمان، ما به همین روش عمل کرده، آن‌ را با تکنولوژی روز پیاده می‌کنیم.

گرچه این گزاره می‌تواند، در طراحی برنامه‌های کاربردی یک موسسه که تنها کارکنان آن از آن بهره می‌گیرند، تا اندازه‌ای درست باشد؛ ولی در مورد سایتی که بالقوه دارای تعداد زیادی استفاده‌کننده، با زمینه‌های متفاوت است، صحیح نیست. معمولاً سایت‌هایی که بر اساس ساختاربندی سایت، مطابق با اهداف و کارکردهای یک موسسه پیاده‌سازی می‌شوند، برای استفادۀ عام مناسب نیستند. کار یک معمار اطلاعات این است که از نگاه یک استفاده‌کننده، ساختار سایت را طراحی کند.

راهکاری که برای سازمان‌ها و نهادهای اسلامی، در مورد معماری اطلاعات پیشنهاد می‌شود، این است که از متخصصان معماری اطلاعات در کنار متخصصان معارف اسلامی و آشنا به علوم دینی بهره بگیرند، تا ارتباط سازمانی میان موضوعات، مفاهیم و داده‌های سایت برقرار شود.

برای این منظور امروزه معمولاً از فرایند زیر در طراحی ساختار سایت استفاده می‌شود:

ساخت شخصیت استفاده کننده(User persona)ها: یک شخصیت دارای نام‌، حرفه‌، تمایلات‌، عادات‌، نیازمندی‌ها و ... است. معمار اطلاعات با توجه به استفاده‌کننده‌های سایت هدف، می‌کوشد تعدادی شخصیت ایجاد کرده، مؤلفه‌های آن‌ها را مستند کند. هر شخصیت باید نمایانگر یکی از انواع استفاده‌کنندگانی باشد که هدف سایت است. برای سایت‌هایی با تنوع زیاد استفاده‌کنندگان، ممکن است تا 15 شخصیت ایجاد شود. معمولاً ساخت بیش از 15 شخصیت، کاری وقت گیر و در بسیاری موارد غیر لازم است. یک معمار اطلاعات، معمولاً از قدرت تخیّل خود، برای خلق چنین شخصیت‌هایی استفاده می‌کند؛ برای نمونه می‌توان از شخصیت کارمند، خانم خانه دار، معلم، دانشجو و غیره یاد کرد.

ساخت سناریوی استفاده‌کننده (User scenario)ها: یک سناریو، نشان دهندۀ رفتار یک شخصیت در طول یک تراکنش با سایت، برای حصول به یک هدف است. برای مثال خرید یک کتاب می‌تواند، به این صورت با یک سناریو نشان داده شود: «شخصیت یک عنوان را جست‌وجو کرده، لیستی از کتاب‌هایی را که با عنوان مورد نظر مطابقت دارند، دریافت می‌کند.به دلیل این‌که تعداد کتاب‌های ارائه شده زیاد است و حوصلۀ پیمایش همۀ آن‌ها را ندارد، شرایطی به جست‌وجوی قبلی اضافه می‌کند؛ برای مثال این شرط که کتاب‌هایی که به وسیله حداقل سه استفاده‌کنندۀ دیگر به دیگران پیشنهاد شده را به شرط قبلی اضافه کرده، کتاب مورد نظر خود را از لیست جدید انتخاب می‌کند. چون فعلاً برای خرید آن کتاب تصمیم قطعی نگرفته (مثلاً ممکن است بخواهد با یک دوست مشورت کرده یا از همسرش برای خرید کتاب اجازه بگیرد)، نمی‌خواهد پروسۀ خرید را ادامه دهد؛ ولی دوست دارد سیستم، مشخصات کتاب را برایش حفظ کند تا در حضور بعدی به راحتی به آن دسترسی داشته باشد.» بدیهی است که برای یک شخصیت ممکن، باید تعدادی سناریو مجزا تعبیه شود.

تعیین فانکشن‌های سایت: با داشتن سناریوها، این امکان وجود دارد نیازمندی‌های سایت را تعیین کرد. به طور معمول از روش‌های فرمالی، مثل نمونۀ استفاده(Use case) ، برای تعیین این فانکش‌ها استفاده می‌شود تا در مراحل بعدی، افراد دیگر گروه بتوانند، از آن‌ها استفاده کنند.

تعیین سیستم پیمایش سایت: در اینجا معمار اطلاعات، نحوۀ دسترسی به قسمت‌های مختلف سایت را طراحی می‌کند. در این طراحی از سناریوها استفاده می‌شود تا این اطمینان حاصل گردد که در هر صفحه، لینک‌های مورد نیاز استفاده کننده وجود دارند. آنچه برشمردیم، اموری اساسی هستند که یک معمار اطلاعات باید انجام دهد و به دلیل اشتراکاتی که کار یک معمار اطلاعات با تخصص‌های دیگر دارد، ممکن است کارهای دیگری، نظیر طراحی مدل داده‌ها‌، اشیا و اجزای برنامه‌ها یا ساخت شماتیک صفحات را نیز انجام دهد؛ ولی به دلیل گستردگی این کارها، معمولاً متخصصان دیگر نظیر مهندسان نرم افزار و گرافیست‌ها به کمک آن‌ها می آیند.

همان‌گونه که امروزه برای ساخت نرم افزارها، از روش تکراری (Iterative) استفاده می‌شود، یک معمار اطلاعات نیز ممکن است، پروسه‌ای تکراری را اعمال کند؛ برای مثال ممکن است در هر تکرار یک شخصیت ساخته، سناریوهایی برای آن ایجاد کرده و براساس آن، فانکشن‌هایی برای سایت تعریف کند. در تکرار بعدی، این پروسه را با یک شخصیت دیگر انجام داده و پس از تکرارهای کافی، آن‌ها را با هم ترکیب کرده، ساختار کل سایت را ایجاد می‌کند. حسن استفاده از روش تکرار این است که در زمان کوتاهی می‌توان، محصولی برای نشان دادن به مشتری یا دیگر اعضای تیم داشت تا نظر آن‌ها را پیش از تکرار بعدی دریافت کرد.

7. ایجاد تطبیق میان نوع طراحی با موضوع سایت

به طور کلی طراحی وب سایت، به دو نوع داینامیک و استاتیک طبقه‌بندی می‌شود.

وب سایت‌های ایستا معمولاً به وب سایت‌هایی گفته می‌شود که صفحات آن یک بار ایجاد و تا مدت زمانی تغییر نمی‌یابند و در صورت نیاز به تغییر و بروزرسانی، معمولاً این کار پر دردسر و زمان بر است و در صورت نیاز به تغییر، باید صفحۀ تغییر یافته منتشر (Upload) گردد. وب سایت‌های استاتیک، بیشتر برای شرکت‌هایی که قصد حضور در اینترنت را دارند و تغییر در وب سایت آن‌ها به چند مورد در ماه محدود می‌شود، مناسب است.

وب سایت‌های داینامیک، به وب سایت‌هایی گفته می‌شود که در طراحی آن، از زبان‌های برنامه‌نویسی استفاده شده است و در صورت نیاز به تغییر (ایجاد صفحه جدید‌، ویرایش متون‌، ایجاد پیوند و... )، این کار به سادگی و توسط نرم افزار نوشته شده مخصوص آن انجام می‌پذیرد. این دسته وب سایت‌ها، امروزه محبوبیت بسیاری داشته و در حال گسترش است. وب سایت‌های داینامیک برای شرکت‌هایی که قصد فروش محصول خدماتی خود را از طریق اینترنت دارند یا وب سایت‌های چند رسانه‌ای، نیز وب سایت‌های خبری و اطلاع رسانی مناسب است. در طراحی پایگاه‌های اسلامی، بهره‌گیری از ترکیب دو روش استاتیک و داینامیک، می‌تواند نتیجۀ بهتری به‌دست دهد و در هزینه‌ها صرفه جویی بعمل آورد.

روش قدیمی مورد استفاده در طراحی صفحات وب(HTML)، به صورت ایستا (Static) است که بـرای تبدیل آن به مطالب پویا، دو روش وجود دارد: روش سمت سرویس دهنده (Server-side)و روش سمت سرویس گیرنده (Client-side)

در روش Server-side یک سرور وب که نرم افـــزار خاصی را اجرا می‌کند، یک صفحۀ HTML را مطابق بـا درخواست کاربر و متناسب با دیگر متغیرها ایجاد می‌کند. زبان‌‌های اسکریبت نویسی متداول عبارت‌ است از PHP-Perl-JSP-ColdFusion-ASP-ASP.NET-Ruby-Python

در روشClient-side‌، کدهــا در مرورگــر کاربـر اجـرا می‌شوند، بنـابراین بــرای کارهــای مهم، نبــاید از این روش استفاده شود، زیـرا از قابلیت‌ها و امکانات کاربر اطلاعی نداریم. این روش، بیشتر هنگــام آرایش و تزیین صفحات وب یــا به‌کــار بـردن مطالب بی‌دوام و بلادرنگ استفـاده می‌شود که البتـه در کنــار امکــانــاتی کـه عرضه می‌کند، می‌تواند موجب بروز مشکلاتی در دسترسی به صفحــات یــا بهینه‌ســـازی موتورهای جست‌وجو گردد. این اعمــال در سایت‌ها، بیشتر به وسیله JavaScript انجام می شود.

8. پیشنهاد قالب گرافیکی سایت

هر وب سایت ظاهری دارد که در آن چهارچوب، متن‌ها‌، تصاویر و آنچه بازدید کننده وب می‌بیند، نمایش داده می‌شود. این ظاهر «قالب» نام دارد. مواردی که در ایجاد یک قالب باید در نظر گرفته شود:

1. با توجه به سرعت پایین اینترنت در ایران، قالب وب سایت باید تا حد ممکن کم حجم طراحی شود و باید از به‌کار بردن تصاویر متحرک‌، کدهای جاوا‌، فایل‌های فلش حجیم و بنرهای تبلیغاتی با حجم بالا اجتناب کرد.
2. از رنگ بندی متناسبی برخوردار باشد؛ به ویژه اگر سایت حاوی محتوای اسلامی داشته باشد.
3. استفاده بجا از متن و عکس.
4. استفاده از تصاویر مرتبط با متن و قلم‌های رایج و استاندارد وب با اندازه مناسب.
5. قالب با زمینۀ فعالیت وب سایت مرتبط باشد.
6. قالب در لحظه دیدن وب سایت‌، با بازدید کننده ارتباط دیداری برقرار کرده، در همان آغاز گویای فعالیت شما خواهد باشد.
7. تقسیم‌بندی و برش صحیح طرح گرافیکی (این مسأله موجب کاهش حجم وب سایت و بارگذاری بهینۀ کل وب سایت می‌گردد).

9. هماهنگی با متدهای روز و به‌کار‌گیری سبک‌های مناسب

برخی متدها وشیوه‌های جدید در این زمینه عبارت است از:

- استفاده از XHTML و استانداردسازی طراحی صفحات بر اساس .W3C

- جداسازی کامل ساختار اطلاعات سایت از طراحی و style با استفاده از .CSS

- انتخاب ساختار مناسب برای منوی‌های سایت .(Site Navigations)

- ایجاد اتصالات سریع و رفتن به عمق سایت از صفحه نخست.

- در نظر گرفتنNavigation در طراحی.

- استفاده مناسب و به جا از تگ‌های HTML مانند <b>، <em> وHeadings.

- لایه‌بندی مناسب صفحات برای فهرست شدن بهتر در بانک‌های اطلاعات موتورهای جست‌وجو که در کاوش‌های اینترنتی به دستیابی سریع‌تر اطلاعات پایگاه شما منجر می‌شود.

- ایجاد فایل XML نقشۀ سایت بر اساس استاندارهای گوگل، برای فهرست شدن سریع در موتورهای جست‌وجو (این فایل جدای از نقشۀ سایت معمول است).

- پرهیز از به‌کارگیری تکنولوژی‌هایی که با موتورهای جست‌وجوگر سازگاری ندارند، مانند Flash، Frame، iFrame، زبان‌های کد نویسی طرف کاربر، و ... .

- استفاده از عناوین مناسب برای تصاویر به‌کار رفته در وب سایت.

- پیکربندی اتصالات داخلی وب سایت.

- توجه به Layout و محل قرارگیری متن اصلی و محتوای فرعی در صفحات.

- انتخاب کلید واژگان (Keyword) و توضیحات مختصر (Description) برای محتوا و اجزای سایت.

- کاهش درخواست‌هایHTTP: اگر قصد دارید، ده عکس را لود کنید، با یک درخواست از سرور آن‌را لود کنید؛ نه با ده درخواست. بنابراین باید تلاش کنید، تا از این درخواست‌های HTTP کاسته شود.

- استفاده از scriptهای خارجی: اگر می‌خواهید از دستورهای script در صفحات مختلف وب سایت خود استفاده ‌کنید، بهترین ترفند، استفاده از script‌های خارجی است.

- بهینه‌سازی عکس‌ها و متن‌ها: همیشه از گزینۀ save for web برای کم کردن حجم عکس‌های وب استفاده کنید.

- استفاده از Cache نیز از مواردی است که می‌تواند، در اجرا شدن سریع‌تر صفحات کمک زیادی کند.

- اسلش را آخر نشانی لینک‌ها فراموش نکنید: وقتی کاربران به سراغ لینک یا صفحه‌ای خاص، مثل این آدرس www.hamshahrionline.ir/Contact بروند، سرور ناگزیر از ساختن صفحاتی با این محتواست؛ اما اگر یک (/) به انتهای آدرس اضافه شود (www.hamshahrionline.ir/Contact) آن‌گاه سرور دقیقاً می‌داند، درخواست کاربر چه بوده و در کاهش زمان لود بسیار موثر است.

- اصلاح فرمت عکس: شما باید از دو فرمت GIF و PNG برای عکس‌های خود استفاده کنید. فرمت GIF بیشتر در مواردی که از رنگ تخت استفاده شده، کاربرد؛ دارد مانند لوگوها و دگمه‌ها PNG.نیز مانند GIF فرمت ساده‌ای است که از تعداد رنگ‌های بیشتری پشتیبانی می‌کند.

- کدگذاری صفحات: آمارها بیان‌گر آن است که ٨٥ درصد مراجعه به سایت‌های اینترنتی از طریق موتورهای جست‌وجو صورت می پذیرد. سایتی که در صفحات اول موتورهای جست‌وجو یافت نشود، مانند آن است که وجود خارجی ندارد؛ از این‌رو امروزه کد گذاری صفحات طراحی شده، اهمیت بسیاری دارد. از سوی دیگر با توجه به تعداد سایت‌های اینترنتی‌، کاربران از جست‌وجو در سایتی که دارای زمان طولانی Download بوده، یا به صورت پیچیده طراحی شده، منصرف می‌شوند. باید توجه داشت که تنهاً با ثبت وب سایت در فهرست جست‌وجوگرها، نمی‌توان امیدوار بود که مخاطبان‌، وب سایت شما را بیابند، بلکه با بهره‌گیری از خدمات بهینه‌سازی و ارتقای رتبۀ وب سایت در موتورهای جست‌وجوگر، می‌توان به چنین اهدافی دست یافت.

این راهبرد، شامل تکنیک‌ها و روش‌هایی است که آنچه مورد نیاز موتورهای جست‌وجوگر است، در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد، تا هم صاحبان وب سایت‌ها و هم مخاطبان و جست‌وجوکنندگان به اهداف خود برسند. ثبت هر چه بیشتر کلمات کلیدی وب سایت در موتورهای جست‌وجوگر موجب می‌شود که بازدید کنندگان بیشتری به سایت شما مراجعه کنند.

حال به سهم موتورهای جست‌وجو در بازار نظر می‌افکنیم:

با نگاهی به جدول آماری زیر، می‌توان نتیجه گرفت که قراردادن گوگل به عنوان موتورجست‌وجوی هدف، می تواند سهم مؤثری از بازار موتورهای جست‌وجو را پوشش دهد. این موتور روزانه با بیش از 16 میلیارد کلیک و میلیون‌ها کاربر را به سوی سایت‌های گوناگون سرازیر می‌کند. افزون بر این‌که سایت‌های بسیاری، از جمله Ask.com، از اطلاعات سایت گوگل استفاده می‌کنند.

سهم موتورهای جست‌وجو در وب، به گزارش سایت ComScore Networks

- برخی شیوه‌های نادرست و اشتباهات موجود در طراحی سایت که لازم است، از آن‌ها پرهیز شود:

- استفاده ازموتور جست‌وجوی انعطاف ناپذیر: بسیاری موتورهای جست‌وجو، کاربر را به ورود پارامترهای زیادی ملزم می‌کنند که حوصلۀ او را سر می‌برند و موجب دلزدگی کاربر می‌شوند.

- پیمایش عرضی صفحات وب: کاربران به پیمایش افقی صفحات علاقه‌ای ندارند.

- اندازه فونت‌ها و متون: به خصوص افرادی بالای ۴۰ سال، با حروف نازک یا کوچک مشکل دارند و باید ترتیبی اتحاذ شود تا از طریق مرورگر، امکان تغییر اندازۀ فونت‌ها فراهم شود.

- متن زیاد: معمولاً سایت‌های حاوی متن‌های حجیم , خسته کننده هستند.

- بازگشت به صفحات پیشین: کلید Back دومین دکمۀ مورد استفاده کاربران است. از این‌رو طراحی دکمۀ بازگشت به قبل، در هر صفحه لازم است.

- رابط گراافیکی (GUI) غیر استاندارد: برداشت کاربر از عناصر و اشیای موجود، در برنامه‌ها تثبیت شده است. از این‌رو از عناصر غیراستاندارد در سایت خود استفاده نکنید.

- ضعف آرشیو: در بیشتر مواقع، کاربران از اطلاعات قدیمی هم استفاده می‌کنند.

- پیوند‌های متعدد برای رسیدن به صفحات خاص: کاربران به استفادۀ مکرر از پیوند‌ها، برای رسیدن به هدف تمایلی ندارند.

- استفاده پیش از موعد از امکانات پیشرفته: مانند CHAT ‌، انجمن‌ها، نقشۀ ۳ بعدی سایت و ... .

- بارگذاری کند صفحات: وجود گرافیک‌های سنگین، آزار دهنده است. استفاده بیش از حد از طرح‌های زیاد در سایت، موجب کندی بارگذاری می‌شود.

- ساختارهای تبلیغاتی: کاربران معمولاً از مشاهدۀ ساختارهای تبلیغاتی خودداری می‌کنند.

- رسالت و هدف نامشخص سایت: باید نوع سایت، از نظر جنبه‌های تجاری یا اطلاع رسانی مشخص شود؛ برای مثال زمینۀ فعالیت سایت در یکی از موارد زیر آورده شود. اطلاع‌رسانی – خبری‌، تحلیلی- علمی‌، پژوهشی –آموزشی و ... .

- پیوندهای تکراری از نظر محتوا: برای مثال پیوندیک تبلیغ پس از ورود به آن، نباید حاوی همان پیوند تبلیغ در صفحۀ باز شده باشد.

- پنجره‌های باز شوندۀ خودکار: کاربران ترجیح می‌دهند که خود مقصد را تعیین کنند.

- آدرس‌های طولانی و پیچیدۀ صفحات: انتخاب یا کار بر روی آدرس‌هایی که بیش از ۷۵ کارکتر دارند، مشکل است.

- انیمیشن و متون متحرک: این موارد تمرکز بازدیدکنندگان از سایت را بر هم می‌زند.

- نوار مرور(scroll) طولانی: مرور کردن صفحات، به طور کلی جالب نیست.

- عدم وجود بخش جست‌و‌جو: بخشSearch ، باید به سایت‌هایی با بیش از ۱۰۰ صفحه‌ اضافه شود.

- اطلاعات قدیمی در سایت: موجب کاهش اعتبار و ارزش سایت می‌شود.

10. به‌کارگیری هنر گرافیک کامپیوتری

هیچ گاه نباید فراموش کرد که در بحث طراحی وب سایت، گرافیک نقش بسیار تعیین کننده‌ای را ایفا می‌کند؛ حتی در بیشتر اوقات در یک سایت، گرافیک، ترکیب رنگ و ظاهر زیبا حرف نخست را خواهد زد. همچنین با پیشرفته‌تر شدن صفحات وب و آمدن سیستم‌های جدید، امکان استفاده از صدا و انیمیشن نیز، به شکل چشمگیری، در زیباتر شدن هر چه بیشتر آن‌ها مؤثر بوده است.

11.استفاده از تکنیک‌های روانشناسی رنگ

هنگام انتخاب رنگ در زمان طراحی، باید به نکات زیر توجه کنید:

1. اثر روان‌شناسی رنگ.
2. قابلیت خواندن متون صفحات سایت.
3. رنگ متمم رنگ‌های انتخابی برای بک گراند‌، گرافیک‌ها‌، لینک‌ها و متون.

فهرست زیر مشخصه‌هایی از رنگ‌ها را که هنگام طراحی باید مدنظر داشته باشید، بیان می‌کند:

1. رنگ‌ها اثر زیادی روی احساسات ما در ۹۰ ثانیۀ نخست دیدن می‌گذارند.
2. اثر رنگ می‌تواند بیننده را به خرید یک جنس از شما ترغیب کند.
3. رنگ‌ها رفتار ما را در برابر یک موضوع، فقط تشدید نمی‌کنند‌، بلکه اثر خود را در رفتار ما نشان کاملاً می‌دهند.
4. هر رنگ به تنهایی یک پیام مخصوص به چشم بیننده می‌فرستد.
5. اثرگذاری رنگ در فرهنگ‌های مختلف گوناگون است؛ اما به طور کلی در مورد اثرگذاری رنگ‌ها می‌توان این‌گونه گفت:

سفید: به صداقت‌، پاکیزگی‌، صمیمیت‌، ملایمت و معاصر بودن چیزی اشاره دارد. سفید بهترین رنگ برای زمینۀ صفحات وب است. در تجارت، سفید رنگ خستگی گیر و انرژی بخش است.

سیاه: به ظرافت‌، قدرت‌، دلیری‌، شهامت‌، فریبندگی‌، شیطان‌، مهارت و باستان اشاره دارد. مشکی برای رنگ متن روی یک پس زمینۀ روشن ایده آل است. این رنگ به عنوان رنگ پس زمینه، چشم را خسته می‌کند.

قرمز: توانایی‌، هیجان‌، احساسات شدید‌، سرعت‌، خطر و تهاجم. این رنگ از بیننده‌، توجه به خود را طلب می‌کند. در تجارت این رنگ، به معنی وام و بدهی است. قرمز شدید ترین رنگ احساس است و ضربان قلب و تنفس را تسریع می‌کند.

آبی: امنیت‌، اعتماد‌، مسئولیت‌پذیری‌، سرما‌، ایمان‌، وفاداری‌، وابستگی وجاه و جلال را می رساند. آبی دومین رنگ عوام پسند است و در تجارت به معنای ضمانت مالی است.

سبز: تندرستی‌، فراوانی‌، حاصلخیزی‌، آزادی‌، شفا و بهبودی‌، طبیعت‌، پیشرفت‌، حسادت و خونسردی را تداعی می‌کند در تجارت بیان‌گر مقام و ثروت است. این رنگ در چشم‌ها راحت تر از همه دیده می‌شود.

قهوه‌ای: تاثیرگذاری‌، متانت‌، توانگری مالی و کمک کننده بودن را می‌رساند. قهوه‌ای رنگ کرۀ خاکی ماست و در طبیعت بسیار فراوان است.

خاکستری: صمیمیت زیاد‌، اعتبار، نفوذ و عملی بودن را تداعی می‌کند و در تجارت به معنای سنت‌گرایی است.

صورتی: ملایمت‌، شیرینی‌، ظرافت‌، خوب بودن‌، بی‌گناهی و روحیه کودکانه را القا می‌کند.

بنفش: وقار‌، معنویت‌، شاهانه بودن‌، عیش و نعمت‌، دارایی‌، اعتبار و نفوذ‌، سوگواری و مهارت. در تجارت به معنای بزرگ نشان دادن است. بنفش طرفداری از سبک‌های هنرمندانه است.

نارنجی: به سرزندگی و شوخی‌، لذت و خوش‌گذرانی‌، تعادل گرمایی‌، تشویق کردن‌، چالاکی و نیرو‌، تحمل و بلند همتی دلالت دارد.

زرد: نور خورشید‌، گرمی‌، خوشی‌، نامردی‌، ترسویی، حسادت و تأکید را می‌رساند. زرد موجب افزایش تمرکز شده‌، توجه به آن سوخت و ساز بدن را زیاد می‌کند و سخت‌ترین رنگ برای چشم‌هاست.

طلایی: نشان‌گر گران بودن و پرستیژ است.

نقره ای: سرما‌، علمی بودن و اعتبار و پرستیژ است.

پس وقتی می‌خواهید رنگی را انتخاب کنید، باید بیندیشید که چه احساساتی را بر می‌انگیزانید؟ نخست کمی دربارۀ چشم‌انداز احساسی هدفتان فکر کنید و نیز پیامی که از راه دید منتقل می‌کنید. سپس رنگ خود را انتخاب کنید!

در سایت‌های اسلامی، غالباً از رنگ‌های سفید ابی یا سبز استفاده می‌شود.

12. به‌کارگیری انیمیشن در صفحات وب

به‌کارگیری انیمیشن، با استفاده از برنامۀ flash، مــانند اغلب قــالب‌ها و تــوافقنــامه‌های اینترنتی نبوده، یک محصول تـــائید شده از طرف ســازمــان استانداردهـا نیست.. فلش از قالبHTML بسیار محدود کننده‌تر بوده کـه به هر حال دیدن آن، به یک Plugin اختصاصی احتیاج دارد و با بیشتر امکانات کاربردی مرورگرهای وب، مانند دکمه Back سازگاری ندارد؛ مگر این‌که لینکی به یک صفحه HTML جدید از فــایل فلش پیوند داده شده بـــاشد که در این صورت، انیمیشن صفحۀ قبـل، بــاید از آغاز شروع شود. با این همه‌، براساس آمـارها 98 درصد کاربــران وب در آمریکا، برنــامه اجرای فلش را بـرروی رایــانه‌های خود نصب کرده‌اند و حدود 45 تا 56 درصد آن‌ها آخرین نسخه این برنامه را در اختیار دارند که البته نوساناتی نیز در این آمار وجود دارد.

13. پشتیبانی سایت‌های طراحی شده

با اتمام طراحی سایت، همۀ اطلاعات بر روی سرور و فضای خریداری شده قرار می‌گیرد و آخرین فرصت برای تصحیح و تغییر جزئی اطلاعات، به کارفرمایان داده می‌شود تا اگر به تغییر جزئی مورد نیاز باشد، پیش از نمایش عمومی‌سایت، تغییرات اعمال شود.

خدماتی که از این پس توسط کارفرما از مجری درخواست می‌شود و برخی بندهای آن در زیر آمده است، پشتیبانی نامیده می‌شود:

• - پشتیبانی مجری از طریق تلفن‌، email و سایت خود، برای پاسخ به مسائل و مشکلات احتمالی کارفرما در ساعات کاری هفته.
• - به روزرسانی نرم افزار و نصب نسخه‌های جدیدتر.
• - تهیه نسخه‌های پشتیبان از اطلاعات بارگذاری شده، به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه.
• - تلاش برای بازیابی اطلاعات در صورت بروز خطا، حمله یا سوء استفاده در سامانه و به حداقل رساندنِ از دست دادن اطلاعات.
• - نظارت امنیتی برای حفاظت از هرگونه اختلال در خدمات و دستکاری اطلاعات به وسیله هکرها.
• - آموزش مدیریت سایت به درخواست کارفرما.

این بخش به صورت کاملاً اختیاری است و طی یک قرارداد جداگانه میان مجری وکارفرما منعقد می‌گردد. هزینۀ آن نیز بر اساس میزان کاری که کارفرما درخواست می‌کند، محاسبه می‌گردد و می‌تواند به صورت یک وجه ماهانه، برای انجام یک کار ثابت باشد یا به صورت محاسبۀ ساعتی به ازای انجام هر نوبت کار تنظیم گردد.

14. بروز رساندن اطلاعات در سایت

امروزه توقع بینندگان سایت‌ها بسیار بالا رفته و دیگر مرور سایت‌ها با صفحات ثابت و راکد، هیجانی در آن‌ها ایجاد نمی‌کند. سطح توقع کاربران امروزی‌، سرعت در تغییر و بروز رسانی اطلاعات است. ارائۀ اطلاعات جدید، در هر بار رجوع به سایت، می‌تواند آن‌ها را به سایت پایبند کند. اگر سایت شما هر چند وقت یکبار (برای مثال هر دو هفته) به روز می‌شود، می‌توانید به‌جای این‌که هر بار، به یک شرکت طراحی وب مراجعه کنید‌، از تکنولوژی مدیریت اطلاعات (CMS)استفاده کنید تا به راحتی بتوانید، اطلاعات را به‌روز کرده، یا حتی فعال و غیر فعال کنید. CMS‌ها در نسخه‌های مختلف، با قابلیت‌های گوناگون به بازار عرضه می‌شوند. اگر شما سایت خود را اصلا بروز نمی‌کنید‌، باید کم‌کم به فکر بیفتید. با استفاده از این سیستم‌ها بی‌نیاز به دانش فنی و با صرفه جویی در هزینه‌ها و وقت‌، خود وب سایت مورد علاقه‌تان را‌ راه‌اندازی کرده، در کوتاه‌ترین زمان ممکن محتویات آن‌ها را بروز رسانی کنید.

15. نگهداری سایت و اختصاص فضا و نام دامنه

برای انتخاب یک سرور میزبان وب، نباید شتابزده عمل کرد. انتخاب یک میزبان تخصصی و قابل اعتماد، در موفقیت سایت شما تأثیر به‌سزایی دارد هر میزبانی در پشتیبانی و نگهداری از یک نوع سایت، در حجم و اندازه مشخص تخصص دارد و شما در این انتخاب، با لیست بلند بالایی از انواع سرویس‌ها و گزینه‌ها مواجه خواهید بود. هنگامی که به منظور خرید فضا و خدمات با یک شرکت ارائه دهندۀ خدمات میزبانی مشورت می‌کنید، هدف اصلی از ایجاد سایت و کاری را که سایت شما قرار است بر روی اینترنت انجام دهد، معین کنید. آیا قصد دارید، یک سایت ساده، به عنوان یک کاتالوگ اینترنتی ایجاد کنید؟ آیا به داشتن یک فروشگاه اینترنتی علاقه‌مند هستید؟ آیا مایل‌اید به سایت خود گزینه‌های اجتماع مجازی، مانند انجمن یا سرویس‌های چت بیفزایید؟ بهتر است مدت زمانی را به گشت و گذار در سایت شرکت‌های ارائه دهندۀ خدمات میزبانی بگذرانید و با سرویس‌ها آشنا شوید و ببینید که خدمات کدام یک به بهترین شکل، پاسخ‌گوی نیاز‌های شماست.

دانستن چند موضوع اولیه برای انتخاب یک میزبان لازم است:

سیستم عامل میزبان

کارشناسان با توجه به این‌که کدام سیستم عامل، بهترین عملکرد را در ارتباط با سایت شما خواهد داشت، گزینه‌های مختلفی را پیشنهاد می‌دهند. انتخاب سیستم عامل میزبان به این مسئله که شما چه کاری را با سایتتان انجام می‌دهید، وابستگی کامل دارد؛ برای مثال اگر از ابزار‌های مایکروسافت استفاده می‌کنید، شاید بهتر باشد، از سرور‌های مبتنی بر ویندوز استفاده کنید. از سوی دیگر، بسیاری مهندسان انعطاف پذیری و امنیت سرور‌های یونیکس را ترجیح می‌دهند.

انبار داده و پهنای باند

ذخیره داده؛ فضایی که بر روی ‌هارد دیسک کامپیوتر سرور نیاز دارید، با توجه به اندازۀ سایت، از 25 مگابایت برای سایت‌های کوچک تا 250 مگابایت و بیشتر برای سایت‌های بزرگ متغیر است؛ البته هر وقت که به فضای بیشتر احتیاج داشته‌باشید، به سادگی می‌توانید، بر مقدار فضای میزبانی سایت خود بیفزایید.

سرعت انتقال داده؛ سرعت انتقال داده‌ها که به آن پهنای باند هم گفته می‌شود، مقدار داده‌ای است که در عرض یک ماه، بنا به در خواست بازدید کنندگان سایت شما، به شبکه ارسال شده است. پهنای باند مورد نیاز به نسبت اندازۀ سایت و حجم بازدید‌ها مختلف است. سایتی که صفحۀ نخست آن 50 کیلوبایت است، در صورتی‌که هر ماه 20000 بازدید کننده داشته باشد، به پهنای باندی برابر یک گیگابایت نیاز دارد. 50 در 20000 مراجعه ماهانه = 1 گیگا بایت.

به این ترتیب می‌توانید پهنای باند مورد نیاز خود را محاسبه کنید.

خطوط T1، T3 و خطوط پر سرعت OC3

شرکت‌های میزبانی وب، عموما از طریق خطوط پر سرعت T1 و T3و بعضی نیز به ندرت از خطوط OC3 استفاده می‌کنند. هر خطی داده را با یک سرعت انتقال می‌دهد که با واحد مگا بایت بر ثانیه(Mbps) سنجیده می‌شود. خطوط OC3 که برای انتقال داده، در ستون فقرات اینترنت به‌کار می‌روند، سرعتی معادل 155MBPS دارند که این رقم سه برابر سریع تر از سرعت خطوط T3 است. در واقع سرعت خطوط T3‌،43Mbps است. سرعت خطوط T3 سی برابر سرعت خطوط T1 است. سرعت خطوط T1، Mbps 1.544 است که 54 برابر یک مودم 28.8 K است.

خطوط T1 عموما پاسخ‌گوی حجم مراجعات به یک میزبان وب نیستند و میزبانان خوب، برای حصول اطمینان از پاسخ‌گویی سایت‌های تحت میزبانیشان، از خطوط T3 استفاده می‌کنند. در محاسبۀ پهنای باند مورد نیاز، همیشه سرعت خطوط رابه‌گونه‌ای در نظر می‌گیرند که 50 درصد از پهنای باندشان خالی باقی بماند.

با این حال، میزبانان خوب، خطوط پر سرعتی دارند که به چند ستون فقرات اینترنتی متصل است، ریرا ممکن است یک مسیر، با ترافیک زیادی مواجه باشد یا به گونه‌ای مختل شده باشد، بعضی میزبانان شبکه را مسیریابی می‌کنند و هربار نزدیک‌ترین مسیر را در اینترنت برای عرضه سایت شما به کاربران انتخاب می‌کنند.

سرور‌های میزبانی اشتراکی (Shared Hosting)

برای سایت‌های کوچک تا متوسط، سرویس‌های میزبانی اشتراکی، بهترین انتخاب است. به این طریق، شما می‌توانید با هزینه‌ای بسیار کم و خیلی سریع‌، جلوه و مقبولیت اسمی خوبی را برای وب سایت خود ایجاد کنید؛ البته فراموش نکنید که ممکن است میزبان شما یک سرور را میان شمار بسیاری مشتریان خود تقسیم کرده باشد یا ممکن است سایت‌های بزرگ و پر ترافیک را بر روی سرورهای اشتراکی راه اندازی کرده باشد.

سرور‌های میزبانی اختصاصی (Dedicated Hosting)

اگر شما در حال برپایی سایت‌های پیچیده‌تر، مانند یک سایت تجارت الکترونیک یا سایت‌های سازمانی هستید، به فضا و امکانات بیشتری برای میزبانی سایت خود نیاز دارید. در این مورد، فضای کامل یک سرور به سایت سازمانی‌تان اختصاص می‌یابد.

امنیت سرور (Security)

امنیت یک سرور یا رایانۀ سرویس دهنده به سایت اینترنتی، موضوع بسیار پیچیده و مهمی است که هنگام انتخاب میزبان، باید به آن توجه کافی داشت. همیشه رایانه‌های یک میزبان، در معرض انواع خطرات است. ویروس‌های رایانه‌ای به سرعت و راحتی، بر روی اینترنت منتشر می‌شوند و به دلیل همیشه بر خط بودن، میزبان‌های وب بیشترین احتمال آلودگی را دارند. شمار بسیار کمی از کاربران حرفه‌ای اینترنت (هکر‌ها) به حمله به سیستم‌های امنیتی میزبانان وب و دسترسی به اطلاعات آنان علاقه زیادی دارند.

خدمات 24 ساعته در تمام هفته

ارائه خدمات تقریبا همیشگی از طرف سرور، برای یک سایت کوچک که خیلی هم تغییر نمی‌کند، شاید موضوع چندان مهمی نباشد؛ اما برای سایت‌های متوسط و به بالا، یکی از سرویس‌های مهم و اجباری است. فرض کنید در آخرین ساعات شب یا شروع یک تعطیلی، مشکلی برای سرورهای میزبان پیش آید. نبود سرویس تمام وقت یا نبود پشتیبانی در تعطیلات، به معنای در دسترس نبودن سایت شما در همۀ آن مدت است.

پشتیبانی بر خط

این روزها بیشتر شرکت‌های میزبانی، به استفاده از روش‌های پیوسته (آنلاین)، برای ارائه خدمات روی آورده‌اند؛ یعنی شما می‌توانید، به صورت مستقیم، با تیم فروش یا پشتیبانی صحبت کنید.

وجود سیستم پیگیری و پشتیبانی

مطمئن شوید، سازمان میزبان شما، از برنامه‌های رایانه‌ای مناسب(CRM)، برای پاسخ‌گویی و پی‌گیری کار مشتریان استفاده می‌کند. برخورداری طرف قرارداد شما از این سامانه، نشان توانمندی و مسئولیت پذیری آن‌هاست.

فایل‌های پشتیبانی از اطلاعات و سایت

تهیۀ نسخۀ پشتیبانی روزانه یا هفتگی از فایل‌ها و بانک اطلاعاتی سایت، در برگیرندۀ پرداخت هزینۀ اضافی است و باور کنید که این هزینۀ حق بیمه‌ای‌ست که به دردسرش می ارزد. این خدمتی است که حتی سایت‌های کوچک هم نباید از آن بگذرند، زیرا تهیه و بارگذاری مجدد اطلاعات که پیوسته در معرض خطر است، هزینۀ بسیار زیادی در بردارد که هزینۀ نسخه برداری روزانه یا هفتگی در مقابل آن چندان زیاد نیست.

ابزار‌های پشتیبانی

امروزه تقریباً همۀ میزبانان برنامه‌هایی دارند که بسیاری کارهای مربوط به ایجاد یا نگه‌داری سایت توسط خود مشتری انجام شود؛ مانند جابه جایی فایل‌ها و شاخه‌ها، ایجاد صندوق الکترونیک‌، بارگذاری بانک اطلاعاتی و ... که در اصطلاح به این ابزار، صفحۀ کنترل یا کنترل پنل می‌گویند. پیش از گزینش میزبان امکانات کنترل پنل میزبان را بررسی کنید که چه کارهایی به عهدۀ شماست و چه کارهایی را باید از میزبان بخواهید. همیشه داشتن یک کنترل پنل توانمند، از وابستگی شما به میزبان‌ها می‌کاهد.

افزون بر رعایت نکات فنی و تکنیکی گفته شده در بالا، طرح این نکته نیز حائز اهمیت است که به علت وجود سیاست‌های تقابلی برخی کشورها با اسلام و پیشرفت‌های مسلمانان، باید تا حد ممکن سعی شود که میزبانان سایت‌های اسلامی در کشورهای مطمئن و دوست انتخاب شود، تا از گزندهای احتمالی مصون بماند.

 مراجع و منابع: