داده‌هاى آمارى در این زمینه نشان مى دهد که تعداد کودکان ۲ تا ۷ ساله‌اى که در منزل از کامپیوتر استفاده مى‌کنند، از ۴۸ درصدى که در سال ۱۹۹۶م به ثبت رسیده بود، به ۷۰ درصد در سال ۲۰۰۰ م افزایش یافته است. استفاده از اینترنت نیز در میان این علاقه‌مندان کوچک، از ۱۵ درصد به مرز ۵۲ درصد در این سال مبنا رسیده است.
اقبال گسترده به اینترنت را مى‌توان در سرعت و امکان استفاده راحت از این وسیله ارتباطى جستجو کرد. تحقیقات صورت گرفته در این زمینه نشان مى‌دهد که گسترش و انتشار اینترنت ۹ برابر سریع‌تر از رادیو، ۴ برابر سریع‌تر از کامپیوترهاى شخصى و سه برابر سریع‌تر از تلویزیون بوده است. این سرعت بالا و جذابیت جستجوى اینترنتى، باعث شده که در حال حاضر ۱۴۹ میلیون نفر در برابر جاذبه جادویى آن سر تسلیم فرود بیاورند.
این در حالى است که هر ماه ۱۲درصد به این تعداد افزوده مى شود. بررسى هاى آمارى در سال ۲۰۰۰، یعنى 7 سال پیش نشان مى‌دهد که کودکان، ۲ تا ۷ سال به طور متوسط ۳۴دقیقه در روز از کامپیوتر استفاده مى کرده اند. این استفاده با افزایش سن و سال کودکان به میزان بیشترى نیز رسیده است. با گذشت 7 سال از این تحقیقات مى توان اطمینان حاصل کرد که رقم مورد نظر در حال حاضر افزایش چشمگیرى پیدا کرده است. (1)
بیشتر والدین به علت وجود جنبه های منفی اینترنت به‌خصوص دسترسی به تصاویر و نوشته‌های غیر اخلاقی و یا در معرض استفاده پورنوگرافی (Pornography) (2) از آنان، نگران استفاده کودکان و نوجوانان خود از اینترنت هستند.
متخصصان در مورد تأثیر اینترنت بر کودکان معتقدند که: «با وجود جنبه هاى مثبت از قبیل جنبه هاى آموزشى و ارائه خدمات ارتباطى، رایانه و اینترنت جنبه هاى منفى نیز دارند. استفاده کنترل نشده از کامپیوتر به‌ویژه وقتى که با دیگر فنّاورى‌ها از قبیل تلویزیون همراه باشد، کودک را در معرض خطر اثرات مضر آن بر تکامل فیزیکى، اجتماعى و روانى قرار مى دهد... فضاى سیال و حضور بى واسطه در دنیاى مجازى مى تواند آسیب ها و خطراتى براى آن ها به دنبال داشته باشد: با این حال، با فرض این خطرات نمى توان مانع حضور کودکان در اینترنت شد زیرا در صورتی که از کامپیوتر صحیح استفاده شود، اثرات مثبتی دارد. (3)
اینترنت می‌تواند فضایی گسترده برای خلاقیت کودکان و نوجوانان فراهم نماید تا بهتر بیاموزند، سرگرم شوند و با دوستان مدرسه‌ای به گفتگو بنشینند و در صورت نیاز مشکلات خود را با معلمان و اساتید خویش مطرح و آن‌را حل نمایند؛ اما به تعبیر روان‌شناس این رشته: «درست همانند دنیای واقعی، در دنیای وب نیز نظارت والدین بر استفاده آن‌ها از این فضا و راهنمایی آنان به سایت های سالم امری ضروری است».
روان‌شناسان معتقدند رفتار صحیح والدین و اتخاذ سیاست‌های خاص، بهترین گزینه جهت تصحیح رفتار کودکان، نوجوانان و جوانان است؛ چرا که در غیر این صورت، فرزندان نه تنها رفتار نادرست خود را ترک نمی‌کنند، بلکه لجبازی با والدین را در پیش گرفته و هر روز بیش از روز قبل به سایت‌های غیراخلاقی مراجعه می‌کنند.
از آن‌جایی که امروزه با تلاش و اهتمام مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران توان استفاده از اینترنت افزایش چشمگیری داشته و در تمامی شهرها و بسیاری از روستاهای کشور اسلامی‌مان امکان استفاده از اینترنت به وجود آمده است و با توجه به این‌که این فنّاوری، هم می‌تواند در خدمت سازندگی قرار گیرد و هم ابزاری برای تخریب کودکان، نوجوانان و جوانان باشد، بنابراین دو مسأله مهم باید مورد متوجه والدین و مسئولان باشد؛ والدین از آن جهت که به عنوان مربیان اصلی کودکان هستند و مسئولان از آن جهت که در امر تربیت فکری و علمی و شکوفایی استعدادهای کودکان نقش دارند. این دو مهم عبارت‌اند از:
- چگونه از این فنّاوری می‌توان برای رشد و تکامل کودکان و نوجوانان استفاده نمود؟
- چگونه می توان اشتیاق آن‌ها به استفاده از اینترنت را به راه درست هدایت کرد؟
پایگاه‌های مفید برای کودکان
هدف از این نوشتار معرفی پایگاه های مفید اینترنتی برای کودکان است تا ضمن آشنایی آنان با این پایگاه ها بتوانند اوقات فراغت خود را به خوبی پر کرده و زمینه های شکوفایی استعداد خویش را فراهم سازند. بی‌تردید، پس از شناخت و اطلاع کامل از وضعیت و کیفیت پایگاه‌های سالم و کارآمد مربوط به کودکان و نوجوانان، باز هم مسأله همراهی و نظارت والدین بر استفاده کودکان از اینترنت، امری ضروری و قطعی است.
امام مهم‌ترین پایگاه‌های مفید برای کودکان عبارت‌اند از:
1. پایگاه کودکان(www.koodakan.org)
این سایت، یکی از زیباترین سایت های کودکانه است که با ارائه بخش‌های متنوع و گرافیک مناسب، جذابیت ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است و می‌تواند پایگاه خوبی برای پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان و حتی جوانان باشد. از بخش‌های متنوع این سایت می توان به بخش: قصه، کتابخانه فارسی، کتابخانه کودک، کتابخانه نوجوان، کتابخانه ضرب‌المثل ها، معرفی قصه در سایت‌های دیگر، کتابخانه به زبان انگلیسی و بازی آنلاین اشاره کرد. امکانات دیگری مانند: تالار گفتگو برای نوجوانان، خاطرات بامزه شما، معرفی ضرب‌المثل‌ها، تعریف مثل و چگونگی به‌وجود آمدنش و مزایای ضرب‌المثل‌ها، بخش مقالات پزشکی ویژه کودکان توسط متخصصان، و نیز معرفی سایت‌های پزشکی مناسب کودکان، بر میزان بهره‌مندی از این پایگاه افزوده است.
2. پایگاه عمو پورنگ(www.amoo.ir)
سایت اختصاصی «عمو پورنگ» با وجود نوپا بودن توانسته است محبوبیت خوبی را در بین کودکان به دست آورد و امکاناتی مانند پخش زنده شبکه اوّل سیما و اشعار کودکانه با صدای عمو پورنگ، آن را از دیگر سایت های کودکانه متمایز کرده است. شعر و قصه ، آلبوم عکس ، نقاشی‌های شما، عکس‌های شما و خبرهای سایت، از بخش‌های دیگر این سایت جالب می‌باشد.
3. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان(www.kanoonparvaresh.com)
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که در سال 1344 ش با هدف ایجاد امکانات لازم جهت رشد و پرورش فکری و ذوقی کودکان و نوجوانان تأسیس شده است، فعالیت‌های بسیاری نموده و عرصه فرهنگ، ادب، تعلیم و تربیت و هنر ایران در این سال‌ها شاهد رشد، بالندگی و تکامل این نهاد تأثیر گذار بوده است.
پایگاه اطلاع‌رسانی این کانون با موضوعاتی مانند: قصه‌گویی، شعرخوانی، نمایش عروسکی، پخش فیلم، تهیه روزنامه دیواری، کتابخوانی، نقاشی، سفالگری، تکه چسبانی و گفتگو های آزاد، به معرفی فعالیت های این کانون می پردازد.
4. دوستانه(www.doostaneh.com)
دوستانه، پایگاهی جذاب برای کودکان است که شامل امکاناتی چون: خبرهای علمی و فرهنگی، هنری، ورزشی و اجتماعی؛ داستان؛ شعر؛ بازی‌های زیبا؛ موسیقی؛ اطلاعات جغرافیایی درباره ایران؛ فیلم و کارتون است.
5. فرهنگسرای کودک(www.koodak.net)
فرهنگسرای کودک که وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری می‌باشد، در زمینه آموزش و تعلیم کودکان و نوجوانان فعالیت دارد. از طریق این سایت می توان از برنامه های آموزشی و فعالیت‌هایی که به وسیله این فرهنگسرا ارائه می شود، مطلع شد.
6. کانون توسعه فرهنگی کودکان(www.ccdc.ir)
کانون توسعه فرهنگی کودکان با هدف بالا بردن سطح دانش عمومی و اعتلا و گسترش فرهنگ زندگی برای کودکان، به‌ویژه کودکان نقاط محروم کشور، در سال 1380 تأسیس شده است. از آن‌جا که هیچ جنبه‌ای از زندگی بدون آموختن فرهنگ مربوط به آن و البته از دوران کودکی، نمی‌تواند به کمال برسد، کانون توسعه فرهنگی کودکان با همکاری و همراهی دوستداران کودکان و با استفاده از تخصص ها و تجربه های آنان در توسعه و پر بار کردن جهات فرهنگی _ اجتماعی زندگی کودکان سراسر کشور، فعالیت‌های ثمربخشی را انجام می‌دهد.
7. سروش کودکان(www.soroushpress.com)
هدف اصلی این پایگاه، اطلاع‌رسانی درباره نشریه سروش کودکان است و امکاناتی مانند: نشریات سروش، بازار کتاب، آوا و نما، گالری عکس، پخش زنده، دنیای وبلاگ و شورای کتاب کودک، از جدابیت های متنوع آن به شمار می‌رود.
8. کتابخانه دیجیتالی بین‌المللی کودکان(www.cbc.ir)
کتابخانه دیجیتالی بین‌المللی کودکان (ICDL) در 18 نوامبر 2002 م آغاز به کار کرده است. رسالت یا هدف عمده این طرح، گزینش، جمع‌آوری، دیجیتالی کردن و سامان دادن به ادبیات کودکان کشورهای مختلف بوده است تا هر یک به زبان اصلی ارائه شود و علاوه بر ایجاد فنّاوری مناسب، امکان استفاده از این کتابخانه دیجیتالی را برای کودکان 3 تا 13 ساله قابل دسترس‌تر و آسان‌تر کند.
در این مجموعه قرار است ده هزار جلد کتاب به حداقل 100 زبان آورده شود و از طریق اینترنت به طور رایگان در اختیار کودکان، معلمان، کتابداران، والدین و پژوهشگران سراسر دنیا قرار گیرد. به موازات این طرح چندین پروژه تحقیقاتی دیگر به‌خصوص با همکاری کودکان دبستانی صورت گرفته تا این کتابخانه دیجیتالی برای این گروه سنی قابل دسترس‌تر باشد. مطالب گرد‌آوری شده در این مجموعه ارزشمند، منعکس‌کننده تشابه و تفاوت بین فرهنگ‌ها، سلیقه‌ها، چگونگی زندگی و گرایش‌ها مردمان مناطق مختلف دنیا است.
9. بانک اطلاعات فرهنگ و ادبیات کودکان ایران(www.iranak.info)
بانک اطلاعات فرهنگ و ادبیات کودکان ایران، یکى از پایگاه‌هاى «مرکز اطلاع‌رسانى» فرهنگ و ادبیات کودکان ایران (ایرانک) است. بنیاد این پایگاه بر یافته های «مؤسسه پژوهشى تاریخ ادبیات کودکان» استوار است که در طول نزدیک به یک دهه بیش از ده‌ها هزار سند و یافته از حوزه‌هاى گوناگون زیستى و فرهنگى کودکان و نوجوانان گردآورى کرده است.
هدف این پایگاه، نسبت به دیگر سایت‌های کودکان متفاوت است و برای آموزش یا سر گرم کردن کودکان تهیه نشده است؛ بلکه هدف از تأسیس این سایت آشنا کردن مخاطبان و پژوهشگران با فرهنگ و ادبیات کودکان ایران است.
ساختار بانک اطلاعات فرهنگ و ادبیات کودکان ایران به گونه‌اى طراحى و برنامه‌ریزى شده است که جستجوگران با مراجعه مستقیم به بانک می‌توانند اطلاعات توصیفى و چکیده مطالب مورد نیاز خود را دریافت کنند. در برخى موارد رونوشت کاملى از اسناد نیز در دسترس ایشان قرار خواهد گرفت. طراحى این بانک به گونه‌اى است که در آینده مى‌تواند پشتوانه و مخزن اطلاعاتى یک شبکه پیوسته کودک و نوجوان در ایران باشد.
ایجاد ارتباط بین فیلدهاى ١٤ پایگاه با یکدیگر، مصور بودن بسیارى از پایگاه‌ها، سفارش online اطلاعات و ارتباط پیوسته و دو سویه اطلاع‌رسان با کاربر، از ویژگی‌های مهم این پایگاه می‌باشد.
10. پایگاه کودکانه(www.koodakaneh.com)
هدف از طراحی و توسعه این پایگاه، یاری‌رسانی به والدین ایرانی برای تولد و تربیت کودکان سالم روحی و جسمی است. در صفحه اصلی وب سایت دو گزینه«ورود به بخش کودک» و«ورود به بخش والدین» در نظر گرفته شده است. در بخش کودکانه تماشاخانه، تالار گفتمان، بیا بازی، شعر، یکی بود یکی نبود، قهقهه، معما، معرفی نرم‌افزار، معرفی کتاب، بوم رنگ و پچ پچ از بخش‌های مهم آن است. و گزینه‌هایی مانند: پزشکی کودکان، پزشکی مادران، معرفی کتاب، فروشگاه، تغذیه کودک و مادر، اسامی دختر و پسر، همکاری با کودکانه، معرفی مهد، سایت‌های مرتبط و طراحی اتاق کودک، از اطلاعات کارآمدِ بخش والدین در پایگانه کودکان است.
پی‌نوشت:
