بر همگان مبرهن است که انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(س) و ادامه همان خطّ روشن و مبارک به رهبری‌های فرزانه و حکیمانه مقام عظمای ولایت، حضرت آیت الله خامنه‌ای - مدّ ظله العالی- نقش بسزایی در شکل‌گیری و توسعه این گونه فعالیت‌های مذهبی در گستره جامعه داشته و دارد و بحمد الله تا کنون نیز مسیرهای امیدبخشی را فراسوی شیفتگان به انقلاب و ولایت گسترده است.
به هر حال، اگر مفاهیم دینی و موضوعات اعتقادی بخواهد در اینترنت جای خود را به‌شایستگی باز کند و به گونه‌ای منطقی و علمی توسعه و ترویج یابد، باید از ویژگی‌های فنی و نکات شکلی و محتوایی لازم برخوردار باشد. در این نوشتار، سعی نموده‌ایم تا ضمن بررسی کلی وبلاگهای مربوط به مهدویت، ویژگی‌های بارز آن‌ها را بکاویم و بایسته‌های یک وبلاگ مهدوی را یادآور شویم و در آخر نیز به ذکر چند نکته مهم و پیشنهاد راهگشا بپردازیم.
بدیهی است که توجه به مطالب و راهکارهای ارائه‌شده در این مقاله، کمک شایانی به نهادینه‌سازی عرصه وبلاگ‌نویسی در حوزه مباحث دینی، خاصه مقوله مهدویت و انتظار خواهد نمود و حرکت در این مسیر مبارک را ساماندهی کرده و خصایص یک وبلاگ نمونه مهدوی را نشان می‌دهد.(1)
معرفی وبلاگهای مهدویت
بحث نخست این نوشتار را به معرفی برخی از مهم‌ترین و فعال‌ترین وبلاگهای مهدوی اختصاص می‌دهیم تا ابتدا با قابلیت‌های این وبلاگها آشنا شویم و سپس در یک نگاه کلی، به بازکاوی ویژگی‌های اساسی وبلاگهای مهدویت خواهیم پرداخت. گفتنی است که برای دانستن ویژگی‌های موجود در وبلاگهای مهدویت، بیش از 70 وبلاگ مهدوی مورد دقت و بررسی شکلی و محتوایی قرار گرفت که از آن جمله عبارت‌اند از:
انتظار فرج، ریحانه النبی، نرجس، منتظران یوسف فاطمه، آقا امام زمان(عج)، منتظرم که او برگردد، ابا صالح، عصر ظهور، دل‌نوشته‌های یک بنده در انتظار ظهور، آخرالزمان و مهدویت، شوق شهادت، مجمع وبلاگنویسان مهدوی، دوستداران حضرت مهدی(عج)، سربازان آخرین سفیر، ألیس الصبح بقریب، جنبش فدائیان مهدویت، ملیکا، یا ابا صالح المهدی(عج) ادرکنی، منتظران ظهور، عشق یعنی انتظار منتظر، و در آن سوی این چشم‌انتظاری‌ها، صفحات انتظار در فراق گل نرگس، مهدی موعود، شاید این جمعه بیاید شاید، آشتی با امام عصر، المهدی، منتظرم که او برگردد، ابا صالح روحی فداک، جمکران و ناگفته‌ها، روزنامه اینترنتی ابا صالح علیه السلام، آل یاسین، چشم انتظار، گل خوشبو، یاس زهرا(س)، یوسف گمگشته، آوای انتظار، بیا مهدی شب هجران سحر کن، شقایق‌های منتظر، کانون شیفتگان حضرت مهدی(ع)، بارالها! عطر گل کی خواهد آمد؟، امام زمان(ع) و عاشق مهدی(عج).
در این مجال، با برخی از مهم‌ترین و فعال‌ترین این وبلاگها آشنا می‌شویم:
1. صفحات انتظار در فراق گل نرگس
طراحی ساده، اما زیبا و دلنواز این وبلاگ در بدو ورود به آن، نظر کاربر را به خود جلب می‌کند. وبلاگ مذکور، با در بر داشتن مجموعه‌ای از ویژگی‌های کم‌نظیر و بسیار مهم، فضای یک وبلاگ مهدوی را به‌خوبی ترسیم نموده است. برخی از بارزترین امتیازات این وبلاگ مفید عبارت‌اند از:
ارائه اشعار دلنشین و روایات مربوط به غیبت، انتظار و امام عصر(ع)؛ دل‌نوشته‌ها و قطعات ادبی و زیبا؛ عرض ارادت و اشتیاق و تبیین درد انتظار و فراق؛ عرضه فهرستی از موضوعات مربوط به مطالب درج شده در وبلاگ؛ ارائه آیات قرآن و روایات باب مهدویت؛ نمایش تصاویر زیبای مذهبی و مرتبط؛ بیان مباحث مربوط به آخر الزمان و ظهور؛ ارائه پیوندهای مربوط به وبلاگها و پایگاه‌های مذهبی و مرتبط با امام زمان(ع) و مقوله انتظار؛ نمایش خلاصه آمار مربوط به وبلاگ؛ و ارسال خبرنامه برای کسانی که در وبلاگ مزبور ثبت عضویت نموده‌اند.
به طور کلی، ویژگی مفید و ارزشمند وبلاگ «صفحات انتظار در فراق گل نرگس» (http://narjes.blogfa.com)، آن است ضمن ارائه مطالب بسیار خوب و ارزنده، فضایی را فراهم آورده است که کاربر به‌آسانی می‌تواند به مباحث مورد نظر خویش نیز دسترسی داشته باشد.
2. آخرالزمان و مهدویت
این وبلاگ ضمن بهره‌مندی از قالب زیبا و طراحی بسیار جذاب، از ویژگی‌های خوبی محتوایی نیز برخوردار است. ارائه پیوندهای مذهبی و مرتبط (با عنوان «مهدویون»)، نمایش تصویر روز و حدیث روز، قابلیت جستجو در مطالب وبلاگ، امکان دسترسی به مطالب پیشین و معرفی امکانات وبلاگ، از جمله ویژگی‌های ارزنده این وبلاگ مهدوی است.
وبلاگ «آخر الزمان و مهدویت» (http://onvan.mihanblog.com)، همچنین سایت‌های مرتبط قابل استفاده‌ای را عرضه کرده و به ارائه آخرین اخبار مهدویت نیز پرداخته است. وجود امکانات شکلی و محتوایی مزبور در این وبلاگ، آن را در شمار یکی از بهترین و کارامدترین وبلاگهای حوزه مهدویت قرار داده است.
3. روزنامه اینترنتی اباصالح علیه السلام
نویسنده این وبلاگ، شیوه بسیار جالبی را برای ارائه مباحث مهدویت انتخاب کرده و در نوع خود قابل توجه و تقدیر است. به نظر می‌رسد جای این گونه وبلاگها در میان وبلاگهای مهدویت خالی است و نمونه خوبی است که باید از نظر شکلی و محتوایی تقویت شود و توسعه مطلوب‌تری یابد.
این وبلاگ (www.abasalehnews.parsiblog.com)، با توجه به مناسبت‌ها، مباحث و مسائل روز و حوادث جامعه، مطالب مرتبط و قابل استفاده‌ای را به نمایش گذارده و وظایف شیعیان در دوران غیبت را یادآور شده و به معرفی کتاب نیز مبادرت ورزیده است. ارائه فهرست یادداشت‌های وبلاگ، از جمله ویژگی‌های کاربردی این روزنامه اینترنتی است. بسیار بجا است که نگارنده این وبلاگ، با روزآمدسازی بیشتر، استفاده از قالب‌های گوناگون روزنامه‌نگاری اینترنتی و درج اخبار متنوع (دینی، فرهنگی، سیاسی و یا اقتصادی)، بر غنای وبلاگ خود بیفزاید و این حرکت شایسته را کمال بخشد.
4. جمکران و ناگفته‌ها
این وبلاگ پیوندهای موضوعی مفیدی را در مورد جمکران و امام مهدی(عج) و همچنین پایگاه‌های اطلاع‌رسانی مهدوی ارائه کرده است. ویژگی ارزشمند این وبلاگ، بیان نکات جالب توجه و شنیدنی در مورد جمکران است. وبلاگ «جمکران و ناگفته‌ها» (jamkaran.blogfa.com)، به ارائه نقشه هوایی جمکران نیز مبادرت ورزیده است. قالب این وبلاگ، ساده است؛ ولی از نظر محتوایی نکات خوب و مطالب تاریخی ارزشمندی را می‌توان در آن مشاهده کرد.
5. منتظرم تا که او برگردد
این وبلاگ ضمن ارائه بایگانی وبلاگهای مهدوی و پیوندهای مرتبط مذهبی، از نظر شکلی نیز دارای گرافیک قابل قبول و نسبتاً جذابی است و تصاویر زیبایی در آن مشاهده می‌شود. متون ادبی و دل‌نوشته‌های جالبی را در مورد انتظار ارائه کرده و به مناسبت‌ها نیز توجه نموده است. از ویژگی‌های مهم این وبلاگ (abdolmahdi.blogfa.com)، درج احادیث باب انتظار و آخر الزمان و مستندسازی مطالب ارائه شده است که باعث غنای علمی آن گردیده است.
6. اباصالح روحی فداک
مفهوم انتظار در این وبلاگ، بسیار پر رنگ است و به بررسی دلایل غیبت نیز پرداخته است. به کلام بزرگان در باره شخصیت امام زمان(ع) نیز استناد کرده و مفهوم انتظار در عصر غیبت را به‌خوبی تبیین نموده است. امکان دسترسی به پیوند دیگر وبلاگنویسان، نوشته‌های قبلی وبلاگ‌نویس و نیز ارائه آیات قرآن کریم در باره امام مهدی(ع)، از جمله امتیازات این وبلاگ مهدوی به شمار می‌رود.
نویسنده محترم این وبلاگ، از نظر ساختار شکلی، قالب جذابی را به نمایش گذارده و به کمک تنوع در رنگ و نوع قلم، بر جذابیت وبلاگ خویش افزوده است.
معمول وبلاگها در ارائه یادداشت‌ها و نوشته‌های قبلی خود (آرشیو مطالب) از روش تاریخی استفاد می‌کنند. این روش اگر چه سیر زمانی مطالب وبلاگ را نمایش می‌دهد و قابل استفاده نیز می‌باشد، ولی کارایی آن نسبت به روش ارائه فهرست موضوعی مطالب کمتر است؛ چرا که معمول کاربران فرصت جستجو در نوشته‌های پیشین یک وبلاگ را به منظور استفاده از موضوع مورد نظر خویش ندارند. اما وبلاگ‌نویسِ «ابا صالح روحی فداک» (zohooreshgh.parsiblog.com)، یادداشت‌های پیشین خود را به صورت فهرست موضوعی ارائه کرده و مسیر بهره‌مندی کاربران را از محتوای وبلاگ خویش هموار ساخته است.
7. مجمع وبلاگنویسان مهدوی
این وبلاگ، پیوند بیش از 500 وبلاگ مذهبی و مهدوی را عرضه نموده است. مجمع وبلاگنویسان مهدوی (zohour.mihanblog.com) اعلان کرده که وبلاگ‌نویسانی که تمایل دارند لینکشان در این مجمع اینترنتی قرار گیرد، می‌توانند کامنت بگذارند. اگر چه مجمع وبلاگنویسان مهدوی مجموعه‌ای نفیس از پیوندهای مهدوی را عرضه نموده است، اما بایسته بود که وبلاگهای مذهبی را موضوع‌‌بندی می‌کرد و وبلاگهای مهدوی را به طور مجزا و در یک دسته‌بندی منطقی در معرض استفاده کاربران قرار می‌داد تا آنان آسان‌تر به وبلاگ یا وبلاگهای مورد نظر خود دسترسی داشته باشند.
همچنین از این مجمع انتظار می‌رود که نسبت به آموزش وبلاگ‌نویسی دینی، مطالب مفید و آموزشی را در اختیار وبلاگنویسان قرار دهد و آنان را از تازه‌ترین اخبار این حوزه نیز مطلع سازد. گنجاندن گزینه‌هایی چون: خبرنامه، عضویت در مجمع و نیز جستجو در عناوین وبلاگها، از جمله راهکارهایی است که به استفاده مطلوب‌تر از این مجمع بسیار ارزشمند کمک شایانی می‌کند.
8. عصر موعود
وبلاگ عصر موعود (asremoaood.blogfa.com)، مطالب مربوط به آخر الزمان و انتظار را با بیان‌هایی گیرا و ادبی ارائه نموده و تیترهای جذابی را برای مباحث خود انتخاب کرده است. معرفی شخصیت‌های مذهبی و فرهنگی، عرضه فهرست موضوعی یادداشت‌ها، ارائه لینک بهترین نوشته‌های گذشته، فراهم آوردن استفاده از فیلم سخنرانی‌های مذهبی و فرهنگی شخصیت‌ها، عرضه لینک تالار گفتمان‌های مذهبی و فرهنگی، ارائه مقالات مورد علاقه و امکان اشتراک در خبرنامه وبلاگ، از جمله ویژگی‌های ارزنده و قابلیت‌های مفید عصر موعود به شمار می‌رود.
محتوای این وبلاگ، بیشتر اجتماعی و سیاسی است و به موضوعات روز جامعه مسلمانان و جهان اسلام همچون: نبرد پیروزمندانه مقاومت لبنان و مسائل مربوط به فلسطین نیز توجه خاص نشان داده است.
9. و در آن سوی این چشم‌انتظاری‌ها
بررسی و پاسخ به شبهات مطرح در باب امام زمان(ع) و بیان شرایط و علائم ظهور حضرت، از ویژگی‌های قابل توجه این وبلاگ است. البته مناسب بود که وبلاگ‌نویس محترم پاسخ‌های خویش به شبهات بحث مهدویت را به منابع معتبر نیز مستندسازی می‌کرد تا اتقان و اعتبار بیشتری می‌یافت.
ویژگی ارزنده دیگر این وبلاگ (sahel-oftadeh.blogsky.com) آن است که تعداد قابل توجهی از پیوندهای مفید مذهبی و مرتبط با مقوله مهدویت را ارائه کرده و امکان دسترسی به لینک عناوین آخرین یادداشت‌ها را نیز فراهم ساخته است و به برخی از مسائل مربوط به مباحث مهدویت پاسخ گفته و به عرضه مطالب جالب توجهی همچون «عاشورا و انتظار» نیز همت گمارده است. دل‌نوشته‌های ادبی دلنشین مانند «جمعه‌های انتظار» و درج اشعار مرتبط با موضوع وبلاگ، از دیگر جذابیت‌های این وبلاگ مهدوی است.
10. جآء الحق و زهق الباطل
یکی دیگر از وبلاگهای قابل توجه در میان انبوه وبلاگهای مهدویت، وبلاگ «جآء الحق و زهق الباطل» است که از امتیازاتی چند بهره‌مند است. در این وبلاگ شما با مباحث قابل استفاده و ارزشمندی مواجه می‌شوید. برخی از مهم‌ترین این مطالب عبارت‌اند از:
بیان شباهت‌های امام زمان(ع) به برخی از پیامبران و ائمه(ع)، معرفی منابع مذهبی مفید، ارائه آسیب‌شناسی مهدویت، تبیین راهکارهای توسعه مهدویت، بیان انواع انتظار (ویرانگر/سازنده)، و بحث و بررسی در باره چگونگی ظهور حضرت مهدی(عج).
از نکات مثبت و عناوین جالب توجه این وبلاگ (awaited.parsiblog.com)، عنوان «هنر مهدوی» است. در این بخش، وبلاگ‌نویس محترم کوشیده است تا به عرضه تصاویر، نقاشی‌ها، موسیقی‌ها و فیلم‌های مربوط به امام مهدی(ع) را عرضه کند. این بخش از وبلاگ اگر چه فعال به نظر نمی‌رسد، ولی قابلیت جذاب و کارامدی است که توسعه و دسته‌بندی منطقی آن، برای کاربران و دیگر وبلاگنویسان مهدویت بسیار مفید و کاربردی خواهد بود. از این رو، توصیه می‌شود که نویسنده خوش‌ذوق این وبلاگ نسبت به فعال نمودن این بخش از وبلاگ خود بیشتر همت گمارد.
ویژگی‌های اساسی وبلاگهای فعّال مهدوی
حال که با تعدادی از وبلاگهای عرصه مهدویت و محتوای علمی و قابلیت‌های فنی آن‌ها آشنا شدیم، اساسی‌ترین ویژگی‌های موجود در وبلاگهای فعّال و مهمّ مهدوی را می‌توان در موارد ذیل برشمرد:
- پرداختن به موضوع انتظار فرج، اوضاع آخر الزمان و علائم ظهور؛
- ارائه سؤال‌ها و جواب‌های مربوط به مباحث مهدویت و بیان شبهات مطرح و پاسخ به آن‌ها؛
- تبیین وظایف منتظران در عصر غیبت و لزوم انجام شایسته تکلیف در این زمان؛
- توجه به آیات قرآن و روایات اسلامی در خصوص تبیین دیدگاه ثقلین در باره امام مهدی(عج) و مسائل مربوط به غیبت و انتظار؛
- بیان اخبار و تازه‌های مسائل روز و همسو با موضوعات مهدویت و مباحث آن؛
- اظهار ارادت و مودت به ساحت مقدس حضرت ولی‌عصر(ع) و نگارش دل‌نوشته‌های ادبی و دینی به منظور بیان درد فراق و بازگویی لطایف و حقایق مقوله غیبت و انتظار؛
- تبیین مسائل تاریخی و شرح حال امام مهدی(عج) و اثبات مسائل مشکل این باب همچون عمر طولانی آن حضرت و معجزه ظهور؛
- توجه به مباحث روز جامعه مسلمانان و مقوله انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(س) و خلف صالحش حضرت آیت الله خامنه‌ای و نیز بیان اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در جامعه و پرداختن به اوضاع اجتماع اسلامی و مسائل مهمّ آن، مانند بحث اتحاد ملی و انسجام اسلامی؛
- عرضه بایگانی مطالبِ درج شده در هفته‌ها یا ماه‌های پیشین به منظور دستیابی کاربران و مراجعه کنندگان به مطالب قبلی؛
- ارائه پیوندهای مرتبط (link) با پایگاه‌ها و وبلاگهای دینی و مهدوی به منظور استفاده بهتر از مباحث این حوزه؛
- نمایش تصاویر مناسبتی و مربوط به مفهوم مهدویت و انتظار؛
- گنجاندن سیستم نظرخواهی و ارائه آمار مربوط به وبلاگ.
بایسته‌های وبلاگ‌نویسی مهدویت
بدیهی است که مسیر وبلاگ‌نویسی مذهبی و مهدوی، راهی نا تمام است و وبلاگنویسان عزیز نیک می‌دانند که همواره در ابتدای این راه طولانی و مبارک قرار دارند. با توجه به این پژوهش و بررسی انجام‌شده در وبلاگهای گوناگونی که در حوزه مربوط به مباحث مهدویت و آخر الزمان نوشته شده، می‌توان اذعان داشت که برخی از این وبلاگها اگر چه از محسنات و قابلیت‌های خوبی در این باره برخوردارند، اما معمول وبلاگنویسان این عرصه چندان فعال نیستند و انتظار بیشتری از آنان می‌رود تا با انگیزه و همت افزون‌تری در این میدان بزرگ حاضر شوند و همواره بر غنای علمی، معنوی و فنی وبلاگ خود بیفزایند تا شاهد ارتقای سطح وبلاگهای مهدوی و توسعه مطالب مهدویت در فضای جهانی اینترنت باشیم.
به طور کلی، انتخاب یا طراحی قالب مرتبط با موضوع مهدویت و انتظار، روزآمدسازی مستمر و همیشگی، و غنی‌سازی محتوای وبلاگ از نظر دینی، علمی، فنی و ادبی، از رئوس بایسته‌های وبلاگ‌نویسی در عرصه مهدویت به شمار می‌رود.
در این‌جا به تذکر چند نکته مهم و بایسته‌های در خور توجه در حوزه وبلاگ‌نویسی مهدوی می‌پردازیم و شایسته‌های لازم برای یک وبلاگ مهدوی را یادآور می‌شویم. بدیهی است توجه به بایسته‌های ذیل ضمن آن‌که وبلاگ شما را از اصول و قواعد لازم وبلاگ‌نویسی برخوردار می‌سازد، بر میزان استفاده و مراجعه کاربران نیز از آن می‌افزاید و به امر نهادینه‌سازی وبلاگهای مذهبی، خاصه مهدوی، کمک می‌کند:
1. برخی از وبلاگنویسان مهدویت، در ارائه مطالب خود صرفاً به بیان موضوعات ساده همچون توجه به مناسبت‌ها بدون توجه به: موضوعات، پرسش‌ها و شبهات مطرح در خصوص بحث مهدویت پرداخته‌اند و به عرضه مباحث ساده و تکراری بسنده کرده‌اند و زحمت تحقیق و ارائه مطالب روزآمد و جدید را به خود نمی‌دهند.
2. ارائه مباحث قرآنی و روایی مرتبط به مباحث مهدویت، از ویژگی‌های مثبت یک وبلاگ مهدوی است. بدیهی است که ارائه دلایل نقلی (قرآنی و حدیثی) نقش مهمی در اثبات عقاید شیعه در جامعه اسلامی دارد؛ البته در این خصوص نباید از ادله عقلی و تحلیل منطقی مباحث مهدویت نیز غفلت ورزید.
3. زیبایی قالب بدون توجه به غنای محتوا، ارزشی ندارد. برخی از وبلاگها از طراحی و قالب ساده‌ای برخوردارند؛ ولی از نظر محتوایی بسیار غنی و قابل توجه و استفاده می‌باشند؛ بر عکس، بعضی دیگر از وبلاگها قالبی بسیار جذاب و چشمگیر دارند؛ ولی از جهت علمی و محتوایی بسیار ضعیف‌اند. بدیهی است که جمع بین این دو خصیصه، یعنی قالب جذاب و مرتبط به همراه محتوای علمی و مستند، نشانه یک وبلاگ کامل است که زیبایی ظاهری و غنای معنایی را با هم آمیخته است.
4. برخی وبلاگها قدیمی هستند و مدت بسیاری است که روزآمد نشده‌اند و بعضی دیگر هم خیلی دیر به روز می‌شوند. توجه به بایسته‌ها و نکته‌ها و پیشنهاداتِ مطرح‌شده در این نوشتار، گام مثبتی است که به وبلاگنویسان عزیز کمک می‌کند تا به فعال‌سازی وبلاگ خویش اقدام کنند و با شوق و انگیزه بیشتری در این فضای تبلیغاتی جهانی و عرصه مبارک و معنوی، به فعالیت بپردازند.
5. دَرج قابلیت جستجو در وبلاگ، به کاربران و علاقه‌مندان مباحث مهدویت کمک می‌کند که به‌راحتی به مطالب موجود در یک وبلاگ دسترسی داشته باشند و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به مبحث مورد نظرشان نایل شوند.
6. وبلاگنویسان فعال، امکان عضویت کاربران را در خبرنامه وبلاگ خویش فراهم می‌سازند تا تازه‌ترین اخبار مربوط به وبلاگ خود را به ایمیل اعضا ارسال کنند. این قابلیت، حلقه ارتباطی بین کاربران و وبلاگنویسان نیز به شمار می‌رود و باعث می‌شود کاربران بیشتری از وبلاگ آنان دیدن نمایند.
7. ارائه اخبار مربوط به مهدویت، از ویژگی‌های خوب یک وبلاگ مهدوی است. این قابلیت، نشانه توجه وبلاگ‌نویس به مباحث و مسائل روز جامعه است. برخی وبلاگها به ارائه تازه‌ترین اخبار بسنده می‌کنند و بعضی دیگر به تحلیل اخبار و رویدادها نیز همت می‌گمارند. معمولاً وبلاگ‌هایی که جنبه خبری و تحلیلی قوی دارند، از بازدیدکنندگان بیشتری برخوردارند.
به منظور اطلاع از تازه‌ترین اخبار مهدویت، می‌توان از منابع مهم اینترنتی استفاده نمود. برخی از مهم‌ترین این منابع عبارت‌اند از: بخش اخبار فهرست راهنمای پایگاه‌های مهدوی، مرکز مجازی مهدویت، یوسف زهرا، پایگاه اطلاع‌رسانی مهدویت، شبکه اطلاع‌رسانی مهدویت و پایگاه همایش بین‌المللی دکترین مهدویت.
8. دسته‌بندی مطالب و ارائه فهرست موضوعی مباحث وبلاگ، موجب می‌شود که وبلاگ مطلوب‌تر و قابل استفاده‌تر به نظر برسد. وقتی یک کاربرِ علاقه‌مند به بحث‌های مهدویت به وبلاگی که دارای دسته‌بندی منطقی مطالب است، سر می‌زند، خیلی آسان‌تر از مباحث آن استفاده می‌کند؛ به عنوان مثال، ارائه فهرست موضوعی یا مهم‌ترین نوشته‌های هفته یا ماه گذشته در قسمتی جداگانه به صورت پیوند(link)، می‌تواند یک روش خوب برای عرضه مطالب در وبلاگ باشد.
9. درج پیوند مربوط به پایگاه‌ها و وبلاگهای مهدوی دیگر، ضمن اطلاع‌رسانی به کاربران و مراجعه کنندگان، این امکان را برای آنان فراهم می‌سازد تا به وبلاگ یا وبلاگهای مورد نظر خویش دسترسی آسان‌تری داشته باشند. در این باره نیز بایسته است که این پیوندها را دسته‌بندی کرد و به صورت موضوعی همچون: نشانه‌های ظهور، آخر الزمان، شرح حال امام مهدی(ع) و انتظار، آن‌ها را مرتب و ارائه نمود.
10. برخی وبلاگهای مهدوی، بیشتر رنگ و بوی اخلاقی و اجتماعی دارند تا مهدوی. معمولاً مطالب غیر مرتبط با عنوان وبلاگ نیز در این گونه وبلاگها زیاد به چشم می‌خورد. این موضوع بیشتر ناشی از نداشتن هدف مشخص در امر وبلاگ‌نویسی است. شایسته است که وبلاگنویسان عزیز همان طور که عنوان وبلاگ خود را رنگ مهدوی می‌بخشند، مطالب و تصاویری را در آن عرضه کنند که همسو و مرتبط با عنوان وبلاگشان بوده، بیش از هر چیز نمایانگر مباحث این حوزه باشد.
11. یک وبلاگ کارامد آن است که از مباحث روز جامعه و جهان نیز غفلت نکند و به مقوله‌هایی چون: شهید و شهادت، وصیت‌نامه‌های شهدا، توصیه‌های بزرگان، اخلاق و آداب اجتماعی، فلسطین و لبنان، وحدت کلمه، و یا مبارزه با استکبار جهانی نیز بپردازد.
البته در عرضه چنین مطالبی حتی‌الامکان باید ارتباط آن را با موضوع وبلاگ نیز مورد توجه قرار داد؛ به عنوان مثال، وقتی به مسائل انقلابی و اجتماعی عصر حاضر می‌پردازید، ارتباط آن را با مقوله مهدویت و انتظار نیز تبیین کنید و به نوعی، وظیفه یک شخص منتظر را در عصر غیبت گوشزد نمایید. برخی از وبلاگهای مهدوی هستند که بیشتر رنگ و بوی مناجات با حق تعالی به خود گرفته‌اند و یا فقط به ارائه احادیث و مطالب اجتماعی و اخلاقی همت گماشته‌اند؛ بدون آن‌که ارتباط چنین مباحثی را با مقوله انتظار، امام مهدی(ع)، دوران غیبت و یا آخر الزمان روشن سازند. از این‌رو، به هنگام عرضه مطالب دینی در یک وبلاگ مهدوی بایسته است که آن را با مباحث مطرح در حوزه مهدویت نیز همسو و آمیخته ساخت تا محتوای وبلاگ به مباحث حاشیه‌ای کشیده نشود و از هدف اصلی‌اش فاصله نگیرد.
نمونه دیگر این‌که برخی وبلاگها بیشتر مناسبت‌محورند تا موضوع‌محور؛ یعنی بیش از آن‌که به مباحث مربوط به مهدویت و انتظار بپردازند، به مناسبت‌های شمسی و قمری سال توجه دارند و از هدف اصلی خود دور شده‌اند.
12. معرفی منابع تحقیقاتی همچون: کتاب، مقاله، پایان‌نامه، مجله و یا سخنرانی بزرگان و فرهیختگان در باره امام عصر(ع) نیز از جمله راهکارهای مفید در راستای آگاه‌سازی کاربران از منابع موجود یا جدید و تقویت بنیه علمی وبلاگنویسان مباحث مهدویت به شمار می‌رود و نشانه غنای محتوایی یک وبلاگ نمونه مهدوی است.
13. بحث و بررسی در خصوص اهمیت انقلاب شکوهمند اسلامی و شخصیت والای امام خمینی(س) از نظر زمینه‌سازی انقلاب جهانی امام زمان(ع) و بیان وظایف منتظران در این عرصه مبارک، از جمله مقوله‌هایی است که شایسته است وبلاگنویسان مهدوی به آن توجه خاص نشان دهند و با تحکیم مبانی انقلاب، آرمان‌های متعالی امام راحل(س) و منویات مقام عظمای ولایت، گام مؤثری را برای سالم‌سازی فضای جامعه بردارند و با تشریح مفهوم واقعی انتظار و بیان وظایف منتظر راستین در این عصر همچون: تزکیه و خودسازی، بصیرت و معرفت، مجاهدت و شجاعت، حضور فعال و خالصانه در عرصه‌های مختلف انقلاب، اتحاد ملی و انسجام اسلامی، صبر و شکیبایی در مسیر مواجهه با شیاطین درون و برون و نیز دفاع از ارزش‌های انقلاب و شهدا، رسالت اسلامی و انقلابی خویش را به‌خوبی انجام دهند و قلب نازنین آن غایب همیشه‌حاضر را مسرور نمایند و نائب بر حقّ حضرتش را نیز از خود خشنود سازند.
نکته‌ها و پیشنهادها
اینک نوشتار حاضر را با بیان چند نکته مهم و ارائه پیشنهاد‌های لازم در باره وبلاگهای مهدویت به پایان می‌رسانیم:
1. به منظور توسعه فراگیر و دسته‌بندی این وبلاگها و هدایت آنان به سوی آرمان‌های متعالی، از سوی گروه‌ها، مجامع و نهادهای مختلف دینی و فرهنگی حمایت‌هایی ارائه شده است که عضویت در آن‌ها کمک شایانی به وبلاگنویسان مهدوی می‌کند تا وبلاگ خویش را از نظر شکلی و محتوایی سامان بخشند و با انگیزه و شوق بیشتری در این عرصه فعالیت نمایند. از جمله این مجامع، «مجمع دانشجویی ظهور» است که با توجه به ضرورت نظام‌بخشی به این فعالیت‌ها و همسو کردن تمامی جوانان فعال و اندیشه‌های جوان در حوزه مباحث مهدوی، از تمامی وبلاگنویسان مهدویت دعوت به همکاری نموده است تا با مراجعه به پایگاه اینترنتی ظهور به نشانی: www.zohour.ir نسبت به درج مستقیم مطالب خود در این پایگاه اقدام نمایند و نام وبلاگ خویش را به همراه مشخصات فردی در بانک اطلاعاتی پایگاه ظهور ثبت نمایند و بدین وسیله آمادگی خود را برای هر گونه فعالیتی نظیر: پژوهشی، ادبی، هنری، گزارشی و تبلیغی اعلان دارند.
از دیگر پایگاه‌های اینترنتی که اقدام به ثبت و ضبط وبلاگها مهدویت نموده‌اند، پایگاه اطلاع‌رسانی مرجع عالی‌قدر شیعه، حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی است. در این سامانه اینترنتی به منظور ترویج فرهنگ و سیره مهدویت، وبلاگها و سایت‌های مربوط به مباحث مهدوی لینک شده‌اند.
2. در کانون وبلاگنویسان مذهبی نیز موضوع مهدویت مورد گفتمان کاربران است و موضوعات و مباحث تخصصی مختلف در مورد مهدویت در قالب پرسش و پاسخ ارائه شده است. مراجعه به این کانون اینترنتی و استفاده از آن را به وبلاگنویسان مهدوی توصیه می‌کنیم. به طور کلی، مراجعه به کانون گفتمان‌های اینترنتی مهدویت و تبادل نظر با دیگر وبلاگنویسان این حوزه بسیار مفید است و دانسته‌های علمی و فنی ارزشمندی را به دست می‌دهد.
3. برگزاری جشنواره‌های وبلاگهای مذهبی و به طور خاص، وبلاگهای مهدوی، کمک شایانی به توسعه فرهنگ غنی مهدویت و اصلاح و گسترش وبلاگهای دینی می‌کند. بایسته است که وبلاگنویسان مهدوی در این گونه جشنواره‌ها مشارکت فعال داشته باشند تا به برکت آشنایی با وبلاگ‌نویسانِ فعّال این حوزه، بر تجربیات خویش بیفزایند و سطح وبلاگ خود را به گونه‌ای شایسته ارتقا بخشند.
4. دسته‌بندی وبلاگهای مهدویت کمک بسیاری به محققان و علاقه‌مندان مباحث مهدوی خواهد کرد. پایگاه اطلاع‌رسانی جمکران اگر چه وبلاگها و سایت‌ها مربوط به موضوع مهدویت را جمع‌آوری و ارائه نموده است، اما به نظر می‌رسد دسته‌بندی منطقی این وبلاگها و ساماندهی آن‌ها به همراه معرفی کوتاه در خصوص محتوای هر یک از وبلاگها، کمک بیشتری به وبلاگنویسان و مراجعه‌کنندگان این حوزه خواهد کرد؛ تا صرفاً ارائه فهرست‌وار این نوع وبلاگها بر روی اینترنت.
آموزش وبلاگنویسان و ارائه مباحث عمومی و تخصصی مربوط به وبلاگ‌نویسی دینی و خاصه وبلاگ‌نویسی مهدوی، راهکار مناسبی است که این گونه پایگاه‌ها و سامانه‌های اینترنتی می‌توانند انجام دهند تا به نهادینه‌سازی وبلاگهای مهدویت توفیق یابند.
5. از آن‌جا که وبلاگهای خبری با استقبال بیشتری از کاربران مواجه می‌شوند، توجه به مباحث خبری در وبلاگ بسیار مفید و مؤثر است و مناسب است که وبلاگنویسان عزیز به اخبار و تازه‌های مسائل مهدویت نیز توجه کنند و آن را بر روی وبلاگ خویش ارائه نمایند و یا به تحلیل آن بپردازند.
6. مناسب است که وبلاگنویسان محترم وبلاگهای فعال و قوی در حوزه مباحث مهدوی را مورد بررسی و دقت نظر قرار دهند و از نکات مثبت و ویژگی‌های خوب آن‌ها استفاده کنند. همچنین به منظور تقویت محتوای علمی وبلاگ توصیه می‌شود که به سایت‌های رسمی و مفید که مطالب ارزشمندی را در خصوص مهدویت دسته‌بندی و ارائه نموده‌اند، به طور مستمر مراجعه نمایید و همواره محتوای وبلاگ خود را غنی‌سازی کنند. این راهکار همچنین موجب می‌شود که وبلاگ شما از ویژگی روزآمدسازی نیز بهره‌مند شود و بر اعتبار و اتقان آن افزوده گردد. برخی از این سایت‌ها عبارت‌اند از:
پایگاه اطلاع‌رسانی موعود (www.mouood.org)، پایگاه اطلاع‌رسانی مهدویت (www.imammahdi-s.com)، پایگاه اطلاع‌رسانی منجی (www.monjee.org)، مرکز اطلاع‌رسانی امام مهدی ارواحنا فداه (www.emammahdi.com)، مرکز جهانی اطلاع‌رسانی آل البیت (www.mahdinet.net)، اوّلین دایرکتوری(فهرست موضوعی) سایت‌های مهدوی (www.mahdisearch.com)، پایگاه اطلاع‌رسانی رسم انتظار (www.rahpouyan.com) یا (http://entezar.rahpouyan.com/)، مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولیّعصر(عج) (www.valiasr-aj.com)، پایگاه اینترنتی پاسخگو (www.paasokhgoo.com)، مرکز مجازی مهدویت (www.zohoortv.com) و پایگاه اطلاع‌رسانی مسجد مقدس جمکران (www.jamkaran.info) و یا بخش دریای مهدویتِ همین پایگاه به نشانی mahdilink.com که به معرفی پایگاه‌ها و وبلاگهای مهدوی پردخته است.
بدیهی است که ارائه مطالب غنی مهدوی و به‌خصوص پاسخ به سؤالات و شبهات مطرح در این باره نیازمند تخصص و دانش کافی است و بدون کسب مهارت و اطلاعات لازم و متقن در این مورد، نمی‌توان حضوری فعال و مؤثر در فضای جهانی اینترنت داشت. چه بسا پاسخ به یک شبهه از سوی وبلاگ‌نویس مبتدی و ناآگاه به مباحث تخصصی مهدویت، ممکن است باعث بروز شبهه یا شبهات دیگری شود و وبلاگ‌نویس به جای جواب مستدل و کافی به یک شبهه یا پرسش، موجبات تشتت افکار خواننده و انحراف فکری او را فراهم سـازد و پاسخ او عملاً به ایجاد شبهه یا سؤال جدیدی منجر شود. به همین جهت، توصیه می‌شود که وبلاگنویسان عزیز پیوسته به منابع اینترنتی یادشده و امثال آن، مراجعه کنند و دانسته‌های خود را در حوزه مباحث مهدویت قوت و توسعه بخشد و با آمادگی و آگاهی بیشتری به نگارش در وبلاگ خود مبادرت ورزند.
7. از مراکز اینترنتی مرتبط با مباحث مهدویت و یا موضوعات مذهبی و دینی همچون دفتر توسعه وبلاگ دینی (www.diniblog.parsiblog.com) انتظار می‌رود که نسبت به دسته‌بندی و رتبه‌بندی وبلاگهای مهدویت و نیز ارائه آموزش‌های لازم جهت راه‌اندازی وبلاگهای تخصصی دینی همچون وبلاگهای مهدوی بیشتر تلاش کنند تا کاربران و علاقه‌مندان، با دانش و اطلاع بیشتری در این وادی گام بردارند و از قابلیت‌های این ابزار کارامد استفاده بهتر و مطلوب‌تری ببرند.
بدیهی است صِرف عرضه فهرست وبلاگهای مهدویت کافی نیست و برای راهنمایی و هدایت وبلاگنویسان جهت بهبود وضعیت شکلی و محتوایی وبلاگ خویش لازم است که اقدامات راهبردی و کاربردی جدی‌تری را دنبال نمود. از آن‌جا که درصد قابل توجهی از پایگاه‌ها و وبلاگهای اسلامی به مقوله مهدویت و انتظار اختصاص دارد، اهمیت ایجاد نظم و انضباط در تولید و معرفی این گونه وبلاگها و یا پایگاه‌های مذهبی بیش از پیش احساس می‌شود. ضمن این‌که چنین اقداماتی از موازی‌کاری در زمینه پژوهش‌های اینترنتی در باب مباحث مهدویت جلوگیری می‌کند و به نهادینه شدن این حرکت مبارک می‌انجامد.
از جمله ثمرات دسته‌بندی‌ها و رتبه‌بندی‌های علمی وبلاگهای مهدوی آن است که محققان و علاقه‌مندان این موضوع، قبل از راه‌اندازی وبلاگ و یا حتی پایگاه اطلاع‌رسانی خود، از تجربیات و نمونه‌های موجود کمال استفاده را خواهند برد.
دسته‌بندی وبلاگهای مهدوی از نظر موضوعی، این خاصیت را نیز دارا است که بر میزان بهره‌مندی کاربران و دوستداران این گونه مباحث می‌افزاید. همچنین رتبه‌بندی وبلاگهای مهدویت از نظر ارتباط مطالب مطرح شده با مباحث مهدوی و پرداختن به مطالب مفید و جدید، ضمن کمک به وبلاگنویسان، در آنان ایجاد شوق و انگیزه بیشتری برای سامان دادن بهتر و بیشتر وبلاگ خود می‌کند و در عمل، به نظام‌مند شدن وبلاگهای انبوهی می‌انجامد که در این باره به فعالیت مشغول‌اند و همواره بر شمار آن‌ها نیز افزوده می‌شود.
به هر حال، به نظر می‌رسد تهیه شناسنامه جامع وبلاگنویسان مهدوی و درج مشخصات کامل وبلاگ و توضیح اهداف و ویژگی‌های آن‌ها به منظور شناسایی و ساماندهی وبلاگ‌نویسی مهدوی، بسیار ضروری و راهگشا است.
8. با بررسی‌های به عمل آمده در خصوص وبلاگهای مهدوی، جای خالی برخی وبلاگها کاملاً احساس می‌شود که جا دارد شیفتگان مهدوی و علاقه‌مندان این حوزه، به راه‌اندازی این گونه وبلاگها نیز همت گمارند. بدیهی است راه‌اندازی برخی این وبلاگها نیازمند پشتوانه علمی و مالی بسیاری است که معمولاً از عهده مراکز و مؤسسات مهدوی‌پژوه برمی‌آید. اما وبلاگ‌هایی که حضورشان در این عرصه مبارک لازم و ضروری می‌نماید، عبارت‌اند از:
وبلاگ اختصاصی معرفی منابع معتبر مهدویت؛ وبلاگ آموزش مباحث مربوط به وبلاگ‌نویسی مهدوی؛ وبلاگ ارائه‌دهنده تصاویر، قالب‌ها، نماهنگ‌ها، فیلم‌ها و به طور کلی جلوه‌های هنری مرتبط با مقوله امام زمان و انتظار؛ وبلاگ تخصصی پاسخگو به شبهات و مسائل مطرح در حوزه مهدویت؛ وبلاگ معرفی مهدی‌پژوهان و نویسندگان و سخنرانان مباحث مهدویت؛ و وبلاگ اخبار و معرفی سمینارها، همایش‌ها و جشنواره‌های مهدوی.
9. ارائه طرح‌های مرتبط و جالب همچون طرح صلوات از سوی برخی وبلاگنویسان، قابل تقدیر است. به اجرا گذاشتن این گونه طرح‌ها کمک شایانی به ایجاد انگیزه و فعالیت بیشتر کاربران مهدوی می‌نماید. توصیه نگارنده این است که علاوه بر طرح‌های موجود، به طرح‌هایی که به بسط آگاهی و بصیرت دینی کاربران در حوزه مباحث مهدویت و شناخت بیشتر آنان به شبهات و مطالب مطرح در این خصوص می‌انجامد نیز توجه شود و وبلاگنویسان گرامی با استفاده از این ابزار قدرتمند و کارامد تبلیغاتی، به بسط اندیشه مهدوی و مفهوم انتظار واقعی در این عصر مبادرت ورزند.
در پایان، آرزومندم که امام زمان(ع) این خدمت کوچک را از نگارنده بپذیرد و به همه ما توفیق خدمت خالصانه و توأم با معرفت و بصیرت به نظام مقدس جمهوری اسلامی را عنایت کند و در پرتو تزکیه و مجاهدت و خدمت، در زمره سربازان صدیق آن امام همام قرار گیریم و با فعالیت سازنده و بالنده خویش در عرصه‌های گوناگون، نهضت همیشه‌سبز خمینی عزیز(س) را به انقلاب جهانی آن حضرت(عج) پیوند زنیم.
پی نوشت:
