اشاره

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، با تکیه بر فنّاوری‌های نوین و با هدف غنیّ‌سازی فضای علمی و پژوهشی، به دیجیتالی‌سازی گسترده منابع اسلامی و انسانی پرداخته است. حجّت‌الاسلام والمسلمین سید علیرضا رضوی، رئیس پژوهشکده علم اطّلاعات و دانش‌شناسی این مرکز، در گفت‌وگویی جامع به تشریح فرایند تولید محتوا، چالش‌ها و دستاوردهای این مرکز پرداخته است. ایشان با سابقه‌ای طولانی در این حوزه، دیدگاه‌های ارزشمندی را در باره آینده پژوهش‌های اسلامی و انسانی در عصر دیجیتال ارائه می‌دهد.

در ادامه، متن این گفت‌وگو از نظر شما خوانندگان عزیز می‌گذرد.

چکیده

با فراگیر شدن اینترنت و به دنبال آن، شکل‌گیری مفاهیم جدیدی همچون واقعیت مجازی و فضای سایبری، تغییر و تحوّلات فراوانی در جوامع بشری ایجاد شد و افراد جامعه با دنیای جدیدی روبه‌رو شدند که از آن به «عصر فنّاوری» تعبیر می‌شود.

این مسئله، با ظهور شبکه‌های اجتماعی و توسعه و گسترش آنها به ‌عنوان بزرگ‌ترین نوآوری و دستاورد بشر در حوزه فنّاوری، شکل تازه‌ای به خود گرفت و باعث ایجاد تحوّلات فراوان و چشمگیری در حوزه‌های مختلف: اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و به‌وجودآمدن فرصت‌ها و چالش‌های فراوانی در جوامع بشری شد.

امروزه، شبکه‌های اجتماعی، به دلیل سادگی و بهره‌گیری گسترده از قابلیت‌ها و امکانات تعاملی، مورد توجّه و استقبال اکثر افراد جامعه قرار گرفته و عرصه جدیدی را در ارتباطات بشری و برآورده کردن نیازهای اقشار مختلف جامعه فراهم کرده‌اند.

در این نوشتار، با نگاهی گذرا به شبکه‌های اجتماعی و ضرورت فعّالیّت در آنها، به راهکارها و اصول موفقیت در این بستر محبوب ارتباطی پرداخته شده است تا فعّالان فرهنگی با به‌کاربردن راهکارهای ذکرشده و حضور گسترده و مستمرّ در شبکه‌های اجتماعی، زمینه را برای اشاعه ارزش‌های دینی و ملّی و مقابله با آسیب‌های فضای مجازی فراهم نمایند.

چکیده

محتوای دینی، به سبب انگیزه‌های گوناگون که برای اقبال به آن است، مخاطب‌های فراوانی دارد. ازاین‌رو، اهتمام به محتوای دینی در فضای مجازی و افزایش کمّی و کیفی آن، از جهاتی بسیار اهمّیّت دارد. در این میان، محتواهایی که برای مخاطبان عمومی عرضه می‌شوند، به دلیل طیف خاصّ آنها و نوع استفاده ایشان از آن محتواها، بیشتر در کانون توجّه قرار دارد. در این مقاله، به بررسی وضعیت کمّی و کیفی محتوای دینی در فضای مجازی با محوریت مخاطبان عمومی پرداخته خواهد شد.

چکیده

وجود شبکه ملّی اطّلاعات، دسترسی امن و پایدار به خدمات ملّی را برای کاربران فراهم می‌نماید و زمینه لازم را برای بهره‏‌مندی آنها از پهنای باند بسیار مطلوب جهت ارتباط و انتقال اطّلاعات ایجاد می‏‌کند. با راه‏‌اندازی این شبکه، وابستگی به منابع خارجی اینترنت از بین می‏‌رود و استقلال در این زمینه برای کشور به دست می‏‌آید.

یکی از الزامات شبکه ملّی اطّلاعات، امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم است. از آنجا که مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محتوای رقمی در حوزه علوم اسلامی و انسانی است، جایگاهی ویژه در این شبکه خواهد داشت. در این مقاله، با بررسی الزامات محتوایی شبکه ملّی اطّلاعات، نقش مرکز در ایجاد و پویایی آن تبیین خواهد شد.

اشاره

محتوا، پادشاه فضای مجازی شناخته می شود؛ به گونه ای که هدف از طرّاحی و ساخت پایگاه ها و برنامه ها در این فضا، رساندن کاربران به محتوایی است که در آن قرار داده شده و کاربران نیز به منظور دستیابی به محتوا در اقسام گوناگون آن، پای در فضای مجازی می گذارند و هر کاربری که به محتوای دلخواهش برسد، کامیاب شده و هر توسعه دهنده ای که بتواند کاربران هدفش را به محتوای مطلوب رهنمون کند، ظفر یافته است. به همین جهت، می توان إذعان داشت که حکمران در این عرصه، محتواست. با وجود اهمّیّت کیفیّت محتوا، بسیاری از برنامه نویسان و توسعه دهندگان در این عرصه، بیشتر همّت خویش را معطوف معماری جذّاب و زیباسازی صفحات و رابط کاربری برنامه ها یا پایگاه های خود می کنند؛ در حالی که آنچه سبب جذب کاربران است، در واقع، محتوای با کیفیت است.

اشاره

در گفتگوی پیش رو، به طرح مباحث و موضوعات مطرح درباره فضای مجازی و ارتباط آن با حوزه های علمیه پرداخته ایم و نظر رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی را خواستار شده ایم. دکتر حسن بنیانیان که از صاحب نظران حوزه فرهنگ و از مدیران و کارشناسان با تجربه فضای مجازی به شمار می رود، ضمن اشاره به اهمیّت و جایگاه فضای مجازی، رسالت بزرگ حوزه های علمیّه را در مواجهه و استفاده از این فضا یادآور می شود. در این مصاحبه، برخی از ابعاد مهم بحث به شکل کاربردی ترسیم شده است.

اشاره

محتوا در فضای مجازی، «سلطان» خوانده شده است و همه کاربران این فضا در پی دستیابی به آن اند. حوزه‏ های علمیّه، بزرگ‏ترین تولیدکننده محتوا در حوزه علوم اسلامی و انسانی، به ویژه در نشر چاپی، دانسته می‏‌شوند و تألیفات گسترده اساتید حوزه در موضوعات گوناگون علوم انسانی و اسلامی که هر ساله نشر می‏ دهند، گواه این مدعاست. با توجه به قابلیت مراکز حوزوی در تولید محتوا و نیز نیاز به محتوا در حوزه علوم اسلامی و انسانی در فضای مجازی، توجه به نشر دیجیتال و تولید محتوا در همه شکل‏های آن در فضای مجازی، بسیار لازم می‏ نماید. در این مقاله، پس از بیان انواع محتوا و اهمیت و ارزش محتوا در فضای مجازی، به بایسته‏ های حوزه علمیه در تولید محتواهای ارزشمندِ مورد نیاز کاربران اشاره خواهد شد.