ره آورد نور

مقدمه

در حالی که کامپیوترها فراگیرتر و استفاده‌ی آن‌ها راحت‌تر شده است، مجرمان یاد می‌گیرند که چگونه آن‌ها را برای سوء استفاده به کار ببرند.

به تازگی میلیاردها دلار خسارت در دنیای دیجیتال کشف شده است و میلیاردها دلار خسارت دیگر هنوز به صورت کشف نشده باقی مانده ‌است. تریلیون‌ها دلار سرقت می‌شود که بیشتر آن‌ها هیچ گاه پیدا نمی‌شود. مجرمان حرفه‌ای قرن بیست‌‌و‌یکم از راه رسیده‌اند؛ مجرمان دنیای دیجیتال. بدتر از همه این‌که هر کسی که با کامپیوتر آشنا باشد، می‌تواند مجرم شود. می‌تواند هر مرد، زن یا هر بچه‌ای باشد. خود جرم در طبیعت معلوم است. گاهی اوقات ثبت می‌شود و گاهی نمی‌شود ـ صرفاً در دنیای دیجیتال و تنها با سوابقی که به صورت الکترونیکی ثبت می‌شوند، رخ می‌دهد.

چکیده

یکی از عوامل اثرگذار بر انتظارات آدمی از نقش خود و دیگران اصول اخلاقی است. اصولی که هر کس در تصمیم‌گیری و رفتار خود باید رعایت کند. رهیافت‌های گوناگونی نسبت به جنبه‌های اخلاقی کار مدیران به‌کار گرفته شده است. در این مقالهّ به رهیافت عدالت پرداخته می‌شود. بدین‌منظور نخست پاره‌ای از فرصت‌ها نظیر انسجام سازمانی مبتنی بر فناوری اطلاعات، واقعیت مجازی و خلاقیت مبتنی بر فناوری اطلاعات و تهدیدها مانند کاهش حضور اجتماعی و غنای اطلاعاتی، عدم ارضای نیاز مطرح شدن و نیاز اجتماعی، دشواری ایجاد اعتماد و ایجاد تنیدگی مورد بررسی اجمالی قرار می‌گیرد و آن‌گاه به رهیافت‌های اخلاقی در تصمیم‌گیری اشاره می‌شود.

اشاره

به دلیل استفادۀ روزافزون و همگانی از پدیده‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، به خصوص در دسترس بودن این ابزار و امکانات برای کودکان و نوجوانان، خطرات و آسیب‌های کاربری آن‌‌ها، ضروري است مطالبی، در بارۀ نظارت والدین بر استفاده این گروه آسیب‌پذیر ارائه شود.

چکیده

انسان عصر حاضر، افزون بر دنیای فیزیکی، که از زمان خلقت خود با آن مانوس بوده و با شرایط و مقتضیات آن خو گرفته، به دنیای جدیدی به نام فضای سایبر پا گذاشته که از ویژگی های متمایزی برخوردار است. این فضا توانمندی هایی برای پیشبرد بهینه امور در اختیار دارد که بشر را ناگزیر از به کارگیری بدون تبعیض و فراگیر آن در تمامی عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، صنعتی، بهداشت و درمان و حتی نظامی کرده است. انعطاف پذیری و سادگی بی نظیر در کاربری، حتی موانع سنی و میزان دانش و مهارت را نیز برداشته است. بی تردید، این وضعیت بیم و امیدهایی را بر می انگیزد. اما آن چه مسلم است این که بهره برداری صحیح و سودمند از این فضا مستلزم رعایت هنجارهایی است که تخطی از آنها میتواند باعث آسیب هایی شود و برخی از آن­ها حتی مستوجب جرم انگاری و مجازات گردند. با این حال، چنان چه به کاربران، که مانند کودکی نوپا در این دریای بیکران رها هستند، آموزش های صحیحی داده نشود، هرگونه مقابله با هنجار شکنی های سایبری در جهت برقراری موازین اخلاقی سایبری، می تواند با ایرادات جدی حقوقی و اخلاقی مواجه گردد. این نوشتار بر آن است با بررسی راهکارهای پیشگیری اجتماعی از جرایم سایبری، به عنوان شاخه های از پیشگیری از وقوع هنجارشکنی های مجرمانه سایبری، میزان کارایی آن را در نهادینه سازی هنجارهای اخلاقی سایبری مورد بررسی قرار دهد.

 مقدمه

جنگ رسانه‌اي، از برجسته‌ترين مؤلفه‌هاي جنگ نرم و جنگ‌هاي مدرن در جهان كنوني محسوب مي‌شود. جنگ نرم به مثابه راهبرد و استراتژي انتخابي نظام سلطه براي تسلط بر افكار و اراده ملت‌ها تدوين و طراحي شده است.

امروزه انسان‌ها شاهد فراگيري بي‌سابقه رسانه‌‌ها و وسايل ارتباطات جمعي مدرن و نوين هستند. و به تبع، آن‌ها در معرض شديدترين امواج رسانه‌‌ها قرار دارند. رسانه‌ها كاركردي دوسويه دارند؛ اما بيشترين حجم بهره‌گيري از آن در دست نظام سلطه قرار دارد؛ چنان­كه مي‌توان به جرأت گفت حفظ و گسترش قدرت استكباري نظام سلطه به حضور و ظهور رسانه‌ها وابسته است. رسانه‌ها پل ارتباطي و بلكه وسيله تسلط بر افكار، اراده و احساسات بشريت دوران معاصر به شمار مي‌آيند. مراكز رسانه‌اي اين استكبار كه به مدرن‌ترين فناوري جهاني مجهزند، از يك سو ابزاري در جهت اجراي عمليات رواني قدرت‌ها عليه ملت‌ها و دولت‌هاي مستقل هستند و از سوي ديگر، وسيله‌اي براي كنترل، تضعيف، جهت‌دهي و هدايت جوانان در سراسر جهان محسوب مي‌شوند.

چکیده

آموزش از راه دور یک نظام نوین آموزشی است که کشورهای مختلف بنا به مقتضیات محلی، فرهنگی و اجتماعی خود در رشته‌ها و سطوح مختلف از آن بهره‌مند شده‌اند، این نوع آموزش شالوده ای از کاربرد تکنولوژی، ارتباطات، مفاهیم روانشناختی، حرفه ای و آکادمیک بر اساس معیارها واستاندارد های معمول است که بنا به اهداف، نیازها و واقعیّت های موجود جوامع شکل خاصّی به خود می‌گیرد آموزش به کمک فنّاوری های نوین در مدّت زمان کوتاهی که از زمان پیدایش آن می گذرد توانسته شیوه های آموزشی را در سطح بسیار گسترده دگرگون کند. در این مقاله موارد وراه کارهای ذیل مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است:

1- مقدمه. 2 - تاسیس و توسعه آموزش مجازی. 3- نقش فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات در یادگیری. 4- تعاریف فنّاوری اطّلاعات، اینترنت، شبکه، وب، آموزش مجازی. 5- طراحی آموزشی در محیط های مجازی و مزایای مهم آموزش الکترونیکی. 6- کلاسهای مجازی سیستم های آموزشی هم زمان و غیر همزمان و نیازمندیهای آن ها. 7- بستر ارتباطی، اطاق تدریس،کلاس اطاق دانشجویان، امنیّت، چالش های یک کلاس مجازی، مشکلات برگزاری امتحانات از طریق اینترنت، کارنامه مجازی، کاربرد کارنامه مجازی، اجزاء یک دانشگاه مجازی، تأثیر آموزش مجازی بر تفکر انتقادی، مقاطع و انواع آموزش مجازی (الکترونیکی) از لحاظ کاربران و مخاطبان (آموزش عالی، کمک آموزشی، آموزش عمومی)، کتابخانه های مجازی، کنفرانس های مجازی، کیفیّت آموزش مبتنی بر اینترنت، کاربرد واقعیّّت مجازی در آموزش، سیستم های آموزش مجازی و نتیجه گیری.

برای کسانی که با کامپیوتر و اینترنت سر و کار دارند، درک دنیای مجازی که در آینده ای نه چندان دور به آن واقعیت مجازی خواهیم گفت؛ کار چندان دشواری نیست. به ویژه آن که اگر از معتادان به اینترنت باشید و روزی به دلیلی ارتباط اینترنتی شما با مشکلی رو به رو شود یا به طور کلی قطع شود، این واقعیت را بهتر درک خواهید کرد! در حقیقت دنیای مجازی در این گونه افراد (به مرور زمان و به علّت تکرار) به بخش جدایی ناپذیری از ذهن ناخودآگاه آنان مبدّل شده و درک آنان از خودشان را تنها در پرتوی شناسایی دشوار مرز دنیای فیزیکی از جهان مجازی امکان پذیر ساخته است. اگر واقعیت مجازی را در مقام یک فنّاوری در نظر بگیریم، آنگاه دنیایی کاملاً‌ جدید فرا روی ما قرار خواهد گرفت که شناسایی تمامی ابعاد آن شاید تا پایان عمر نیز میسر نباشد. تنها با کاوش در روندهای کنونی و سیگنال‎های ضعیفی که در حال حاضر دریافت می کنیم می توانیم چشم انداز کلّی دنیای کامپیوتر را در آینده ترسیم نماییم، دورنمایی که در آن تعامل ذهن انتزاعی با واقعیت مجازی از میان آینده های بدیل به عنوان محتمل ترین آینده به نظر می رسد.

 اشاره

امروزه ديجيتالي كردن متون و اطلاعات به منظور استفاده آسان و زودهنگام از مطالب مورد نظر، دغدغه بسياري از توليد كنندگان و صاحبان آثار مختلف به شمار مي‌رود. مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي به منظور پاسخگويي به اين نياز كاربران و پژوهشگران و عرضه دستاوردهاي مراكز، نهادها و مؤسسات ديني، علمي و فرهنگي و نيز ناشران و نويسندگان محترم، اقدام به تهيه قالبي مهيا و آماده جهت تبدل آسان متون به نرم‌افزاري برخوردار از قابليت‌هاي متنوع و كارامد نموده است. اين قالبِ پيش‌ساخته كه «كتابخانه ديجيتالي نور» نام دارد، از امكانات متعدد تحقيقاتي و فني بهره مي‌برد تا مسير استفاده از متون را براي علاقه‌مندان هموار ‌نمايد.

تاکنون نرم افزارهای کتابخانه ای عدیده ای از سوی این مرکز تولید و عرضه شده است که از آن جمله می توان به:جامع فقه اهل البیت(ع)2/1 ،اصول فقه،عرفان2،گنجینه روایات نور،کتابخانه حکمت اسلامی،مجموعه آثار آیت الله میانجی (ره)، کتابخانه ابوالفتوح رازی(ره) و فاضلین نراقی(ره) اشاره کرد.

جهت آشنايي با اين برنامه مفيد و ارزنده كه به همت مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي تهيه شده است، به حضور جناب حجت الاسلام و المسلمین محمدباقر خوانساري، مدير بخش خدمات فرهنگي اين مركز رسيديم تا از روند توليد اين برنامه و قابليت‌هاي گوناگون آن اطلاعات بيشتري پيدا كنيم.

چکیده

به‌تدریج که به ژرفای عصر اطلاعات و دانایی نزدیک می‌شویم و مشاغل سنتی از بین می‌روند، برای این‌که بتوانیم جای مناسبی در بازار کار بیابیم و در «اقتصادهای ابرانسانی» بهره‌ور باشیم، باید به سوی مهارت‌هایی برویم که قابل ماشینی‌شدن نباشند. در بسیاری از موارد، افراد به دنبال شغل‌های موجود نخواهند رفت؛ بلکه آن‌ها را با تعریف مسأله‌هایی که با مهارت‌های ابرانسانی‌شان قابل حل باشد، ابداع خواهند کرد؛ مهارت‌هایی مانند اکتشاف، خلاقیت و تاثیرگذاری.

سه حوزه‌ کلیدی برای طراحی ابر‌شغل‌های آینده (HYPER JOBS) عبارت‌اند از: انرژی، دست‌کاری مواد و احیای انسان.

اشاره

كتاب «ارزيابي وب‌گاه‌هاي دولتی » (جایزه وب گاه های دولتی ایران) كه به قلم جمعي از نويسندگان و فارغ التحصيلان علوم ارتباطات دانشگاه تهران و به همت آقاي سعيدرضا عاملي از سوي دبيرخانه شوراي عالي اطلاع‌رساني در سال 1387 به زيور طبع آراسته شده،  مشتمل بر يك مقدمه و هفت فصل است. فصل نخست به ارزيابي وب‌گاه‌هاي جامع و فصل دوم و سوم به ارزيابي وب‌گاه‌ها در بخش محتوا و خدمات اختصاص دارد. در فصل چهارم و پنجم، به ارزيابي وب‌گاه‌هاي برتر در بخش تعاملي و كاربرپسندي پرداخته شده و ارزيابي وب‌گاه‌هاي حوزه طراحي و فناوري نيز در فصول پاياني اين كتاب مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.

آنچه در اين نوشتار مي‌خوانيد، مقدمه‌اي است كه به قلم تواناي فاضل محترم، دكتر حميد شهرياري،‌ دبير شوراي عالي اطلاع‌رساني سامان يافته و زينت‌بخش اين كتاب گرديده است. در اين مقدمه ، به‌اختصار ويژگي‌هاي اصلي دولت الكترونيك به همراه نكات مهم ديگر تحليل و تبيين شده است.

بشر، سالیان متمادی بدون داشتن وسیلۀ محاسباتی زندگی می‌کرد و انگشتان دستانش، تنها وسیله محاسباتی او را تشکیل می‌داد. بالا بودن قدرت تفکر انسان در مقایسه با حیوان، سبب گردیده که هیچ‌گاه به امکانات محدود خود اکتفا نکند و همواره درصدد یافتن راه‌هایی برای توسعه و تکامل این امکانات باشد.

با توسعه و پیشرفت فناوری‌های نوین در کشورهای مختلف، به‌خصوص در کشورهای پیشرفته و به دنبال آن انفجار اطلاعات در تمام بخش‌های مختلف جوامع، پاسخگویی با شیوه‌های سنتی، دیگر جوابگوی انسان‌ها در زمینه انتقال سریع اطلاعات نبود و به همين جهت، نیاز به شیوه‌های جدیدتر به شدت احساس می‌شد. با ورود رایانه، دگرگونی عظیمی در امر انتقال و بازیابی اطلاعات به وقوع پیوست. در واقع، می‌توان به کارگیری رایانه را سومین تحول عظیم بعد از پیدایش خط (کتابت) و اختراع چاپ دانست.

به جامعه‌ای که در آن کیفیت زندگی، گستره دگرگونی اجتماعی و توسعه اقتصادی به‌گونه‌ای روزافزون به اطلاعات و بهره‌وری از آن متکی است، جامعه اطلاعاتی (Information Society) می‌گویند که از پیشرفت اطلاعات و دانش فنی تأثیر می‌پذیرد. نشانه این امر، تولید رو به گسترش کالاها و خدمات مرتبط با اطلاعات و اشاعه آن‌ها از طریق حلقه گسترده‌ای از رسانه‌ها، به‌ویژه فناوری‌های چندرسانه ای الکترونیکی، و به‌طور کلی، غلبه فناوری اطلاعات در امر ذخیره، پردازش و انتقال اطلاعات است.

مقدمه

با گسترش کاربرد فناوري اطلاعات در کشور و تدوين طرح‌هايي جهت توسعه اين کاربري‌ها و تعريف پروژه‌هاي مختلف نرم‌افزاري و سخت‌افزاري در بخش‌هاي دولتي و خصوصي، اکنون پس از چند سال شاهد به ثمر نشستن بخشي از اين پروژه‌ها در کشور هستيم. اما اين‌که انجام اين پروژ‌ها تا چه حد به گسترش کاربرد فناوري اطلاعات در کشور کمک نموده است، نيازمند بررسي و ارزيابي جامع هر يک از پروژه‌ها بر اساس اهداف از پيش تعيين شده مي باشد تا بتوان با توجه به مشکلات و کاستي‌هاي موجود در اين زمينه، در تعيين اهداف و برنامه‌ريزي‌هاي آينده نگرش واقع بينانه و بهتري ايجاد نمود. در این مقاله سعي شده است تا به برخي از چالش‌ها و مشکلاتي که در عرض اين چند سال گريبانگير فناوري اطلاعات در کشور بوده، اشاره شود:

چکیده

اینترنت و فضای سایبر - گذشته از فواید آن - همراه با مخاطرات و آسیب‌هایی است که  فرد، جامعه و حکومت را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ آسیب‌هایی  که دولت‌ها و صاحب‌نظران عرصه اطلاعات را به چاره‌اندیشی وامی‌دارد. آسیب‌های روانی آن، سلامت روانی افراد جامعه را به خطر انداخته، آسیب دیدگان را فسرده و فرسوده می‌کند. آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی، جامعه را در مسیر فروپاشی و تزلزل قرار داده، علایق ملی و روابط اجتماعی را به‌ویژه در میان خانواده‌ها مختل می‌کند. آسیب‌های سیاسی آن نیز حاکمیت واقتدار دولت‌ها را با تنش مواجه می‌کند. از این‌رو، پرداختن به آسیب‌های پدیده نوینی چون اینترنت و فضای سایبر، از لوازم مهم دور ماندن از خطرات و صدمات آن است.

تعريف جهاني شدن

از جهاني شدن تعاريف مختلفي به عمل آمده است. بعضي آن را «فرآيند زدودن قيد و بندهاي جغرافيايي در جهت تضعيف توان دولت -  ملت و گسترش نيروهاي فرا ملي دانسته‌اند»(.1)

انسان‌شناسان آن را گسترش الگوهاي فرهنگي در جهان سوم تعريف كرده و اشاره كرده‌اند كه جهاني شدن در معاني متفاوتي بيان و ارائه شده است كه رايج‌ترين آن‌ها گسترش بي‌سابقه الگوهاي فرهنگي، اقتصاد و اجتماعي كشورهاي پيشرفته صنعتي در كل جهان است.( 2)

اشاره

در حالی که جوامع بشری بعد از فروپاشی شوری سابق و آشکار شدن بی‌کفایتی کمونیست و الحاد، با شتابی بی‌سابقه به سوی جامعه دانش محور و متاثر از خداباوری و فطرت جویی حرکت کرده‌اند، دین اسلام به‌خصوص تشیع که نگرشی والا به علم و دانش اندوزی دارد، می‌تواند بهترین تکیه‌گاه برای این حرکت باشد و از آن‌جا که پارک علمی مهم‌ترین هدف آن: ایجاد خلاقیت و نوآوری و افزایش اثربخشی فعالیت‌های علمی و انتقال آن به جامعه است، می‌تواند بهترین مکان برای انتقال دانش‌های اسلامی به جامعه بشری باشد و به تحقق بخشیدن سند چشم‌انداز بیست‌ساله کمک شایانی نماید و این گونه، کشور  با حفظ هویت اسلامی و انقلابی و بومی، به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه دست یافته، به کشوری الهام‌بخش در جهان اسلام تبدیل خواهد شد.

در این نوشتار، سعی شده ضمن تعریف پارک‌های علمی به‌خصوص پارک علوم اسلامی، اثربخشی آن را در فعالیت‌های اجتماعی و علوم انسانی و حتی رابطه آن را با افزایش ثروت در جامعه مورد بررسی قرار دهیم. (1)

شبکه‌های داده‌ها می‌توانند انواع و اقسام گوناگونی داشته باشند. این شبکه‌ها را می‌توان با استفاده از برج‌هایی که پرچم‌های رنگارنگ بر فرازشان آویخته شده، کبوترهای نامه‌بر، پالس‌های الکتریکی عبورکننده در امتداد سیم‌ها یا تشعشع‌های فوق العاده لیزری در امتداد فیبرهای نوری ساخت؛ اما شاید عجیب‌تر از همه ایده استفاده از خود بدن انسان به عنوان یک شبکه باشد. اگر چه عجیب به نظر می‌رسد، اما سیستم‌هایی که از بدن انسان برای ایجاد ارتباط بین اسباب گوناگون استفاده می‌کنند، هم‌اکنون در دسترس قرار دارند و حتی می‌توانند کاملاً سودمند باشند.

جامعه امروز به طور روزافزون از جنبه‌هاي آموزشي، ارتباطات، اطلاعات، اقتصاد، بازار و جز آن به فناوري‌هاي ارتباطي و شبكه‌هاي اطلاعاتي وابسته شده است. با گسترش و نفوذ اين فناوري‌ها در چارچوب‌هاي بيرون از نهادهاي علمي و پژوهشي و مبدل شدن آن به محيط‌هايي از نوع خانگي و يا اقتصادي، برداشت‌هاي تازه‌اي از رابطه اخلاقيات را با آن مطرح كرده است و از اين طريق، نگراني‌ها و پرسش‌هاي فراواني را به وجود آورده است.

يكي از پرسش‌هاي بنيادين اين است كه با توجه به فضاي باز اطلاعاتي جديد كه افراد را از هر قيد و بند ناخواسته‌اي آزاد مي‌كند و گزينه‌هاي افراد را افزايش مي‌دهد، در اين شرايط، نظام‌هاي اخلاقي، در چالش و كشمكش يا فناوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي چگونه عمل كنند؟ آيا بايد با ايجاد دشواري همه گناه را به تحولات ساختاري و آنان كه تحولات ساختاري را آشكار و شفاف مي‌كنند، نسبت دهند يا اين‌كه به دنبال راه حل‌هاي منطقي و صحيح باشند تا بتوانند اخلاق يا به تعبير اين نوشتار، اخلاق اطلاعات را به اخلاق عملي تبديل سازند؟

اشاره

چندی پیش نمایندگان مجلس هفتم لایحه آزادی اطلاعات را پس از چهار سال از طرح آن با نام «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» به تصویب رساندند. با تصویب نمایندگان مجلس به منظور حمایت از آزادی اطلاعات و دسترسی همگانی به اطلاعات موجود در موسسات عمومی و خصوصی که خدمات عمومی ارائه می‌دهند، سیاستگزاری‌های لازم در عرصه اطلاع رسانی، نظارت کلی بر حسن اجرا، رفع اختلاف در چگونگی ارائه اطلاعات موضوع این قانون از طریق ایجاد وحدت رویه، فرهنگ سازی، ارشاد و ارائه نظرات مشورتی، کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات به دستور رییس جمهوری تشکیل می‌شود. براساس این قانون، هر شخص ایرانی حق دسترسی به اطلاعات عمومی را دارد، مگر آنکه قانون منع کرده باشد؛ لذا بر آن شدیم تا در این شماره طی مقاله‌ای جریان آزادی اطلاعات را در جهان معاصر مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم تا اهمیت تصویب این لایحه آشکارتر گردد.

چکیده

پیدایش رایانه و پس از آن دنیای مجازی اینترنت، همراه خود دستاورد‌های مثبت و منفی بسیاری داشته و دارد. از جمله پیامد‌های منفی آن, پیدایش جرایم نوظهور رایانه‌ای و اینترنتی( Computer & Cyber Crime) است‌. این نوشته در صدد کاوش در مورد چیستی جرایم رایانه‌ای از دریچه حقوقی است‌. ویژگی‌های خاصی چون: تخصصی و علمی بودن، دارای حیثیت عمومی و خصوصی بودن، پیچیدگی خاص، دشوار بودن تعیین صلاحیت کیفری، جهانی بودن، دشوار بودن کشف بزهکار که در این دست از جرایم بروز کرده، است آن را از دیگر جرایم متمایز می نماید‌. ما در این نوشته به طبقه‌بندی این جرایم با توجه به نوع تأثیر آن می‌پردازیم‌. از این‌رو، می‌توان این جرایم را چنین طبقه‌بندی کرد:

الف – جرایم رایانه‌ای  فرهنگی، شامل: جرایم بر ضد مالکیت فکری و جرایم اخلاقی چون جرایم توهین و اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن، جرایم محتوا (Content Crime)و افشای اسرار خصوصی افراد می‌شود.